Alfavita Newsroom Στις ΗΠΑ μια γυναίκα παρατηρώντας τα δεδομένα που μετέδιδε το «έξυπνο» τηλέφωνο που φορούσε ο άνδρας της στο χέρι διαπίστωσε τρία παράξενα στοιχεία: βρισκόταν πολύ συχνά και συγκεκριμένες ώρες σε μια περιοχή και τότε οι παλμοί της καρδιάς του αυξάνονταν. Η συμπεριφορά του επίσης είχε αλλάξει. Ο συνδυασμός θέσης, ώρας, ταχυπαλμίας και συμπεριφοράς του συζύγου τής έβαλε ψύλλους στ’ αυτιά, οι οποίοι επιβεβαιώθηκαν. Ο κύριος την απατούσε!
Εχετε παρατηρήσει, γράφει ο Απόστολος Λακασάς στην "Καθημερινή", πως όταν επισκέπτεστε μια ιστοσελίδα σάς ενημερώνει για τον χρόνο που έχει περάσει από την τελευταία επίσκεψή σας; Πώς το γνωρίζει; Πλέον, οι τρόποι «νόμιμης» παρακολούθησής μας από τις ψηφιακές εφαρμογές στις οποίες δίνουμε τη συγκατάθεσή μας χωρίς να το συνειδητοποιούμε είναι αμέτρητοι.
«Οι πολίτες εκθέτουν τα προσωπικά τους δεδομένα χωρίς να το σκέφτονται, δίνουν πληροφορίες χωρίς τη συγκατάθεσή τους σε επιχειρήσεις είτε φορώντας ένα ρολόι, είτε χαζεύοντας σε ιστοσελίδες στο Διαδίκτυο, είτε χρησιμοποιώντας μια υπηρεσία», παρατηρεί στην «Καθημερινή» ο Στέφανος Γκρίτζαλης, καθηγητής του Τμήματος Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και μέλος της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ).
Yπολογίζεται ότι οι χρήστες του Διαδικτύου, παγκοσμίως, θα παράγουν μέχρι το 2025 περί τα 463 exabytes δεδομένων ημερησίως (1 exabyte ισούται με 1 δισ. gigabytes). Για τις επιχειρήσεις, τα δεδομένα αυτά αποτελούν πολύτιμο πόρο. Πώς μπορούμε να προστατευθούμε χωρίς να μετατραπούμε σε σύγχρονους Λουδίτες;
Ολοι στο Ιντερνετ
Οι τρόποι «νόμιμης» παρακολούθησής μας από τις εφαρμογές στις οποίες δίνουμε τη συγκατάθεσή μας χωρίς να το συνειδητοποιούμε είναι αμέτρητοι.
Ειδικότερα, το 95% των Ελλήνων από 13 έως 74 ετών χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο σύμφωνα με πανελλήνια έρευνα της Focus Bari (2022). Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, το 80% των χρηστών Διαδικτύου χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με μέσο χρόνο ενασχόλησης τα 86 λεπτά την ημέρα.
Οι χρήστες δημιουργούν ψηφιακό περιεχόμενο, μοιράζονται προσωπικά δεδομένα και πληροφορίες, όπως η οικογενειακή τους κατάσταση, η ηλικία τους, η τοποθεσία όπου βρίσκονται, οι προτιμήσεις τους, φωτογραφίες. Η πιο συχνή μέθοδος παρακολούθησης είναι η χρήση των cookies, τα οποία αποδεχόμαστε επισκεπτόμενοι μια ιστοσελίδα και επιτρέπουν στον πάροχο της ιστοσελίδας να «αρχειοθετεί» τα δεδομένα μας για διαφημιστικούς σκοπούς. Ακόμη ένας τρόπος είναι οι συσκευές που φοράμε στο χέρι, στο κεφάλι, στο σώμα.
«Οι πολίτες καλούνται καθημερινά να αποφασίσουν αν συναινούν σε πολιτικές προστασίας δεδομένων, χωρίς όμως να είναι ενήμεροι πού βρίσκονται ή διαβιβάζονται τα δεδομένα τους, και χωρίς επίγνωση των απειλών που ελλοχεύουν στο Διαδίκτυο. Οι σύγχρονες ψηφιακές υπηρεσίες στηρίζονται σε ένα πολύπλοκο σχήμα συνεργαζόμενων προμηθευτών. Ο πολίτης γνωρίζει ότι αποστέλλει προσωπικά δεδομένα σε έναν οργανισμό (π.χ. ηλεκτρονικό κατάστημα), αλλά συνήθως δεν αντιλαμβάνεται το εύρος των δεδομένων ή την πορεία διαμοιρασμού τους στο δίκτυο συνεργατών του οργανισμού. Μάλιστα τα δεδομένα διαβιβάζονται από συνεργάτη σε συνεργάτη, και δημιουργούνται κίνδυνοι για απάτες», παρατηρεί η Αγγελική Τσώχου, αν. καθηγήτρια του Τμήματος Πληροφορικής του Ιονίου Πανεπιστημίου. «Χωρίς ενίσχυση της ευαισθητοποίησης περί ιδιωτικότητας, μη υποψιασμένοι πολίτες εκτίθενται σε κινδύνους και μη ευαισθητοποιημένοι υπάλληλοι διαχειρίζονται προσωπικά δεδομένα πολιτών», προσθέτει.
Εχει παρατηρηθεί ότι οι ευάλωτες ομάδες πολιτών είναι οι μεγαλύτερης ηλικίας. Ατομα μεσαίων και υψηλών οικονομικών στρωμάτων και μεγαλύτερης ηλικίας τα οποία είναι τεχνολογικά φοβικοί και καθόλου εξοικειωμένοι με τη συνθετότητα του προβλήματος. Είναι επιτακτική ανάγκη να διαμορφωθούν δράσεις ενημέρωσης πολιτών ανά ηλικιακή ομάδα. «Η πολιτεία και οι επιστήμονες πληροφορικής και παιδαγωγικών επιστημών έχουν καθήκον να καθορίσουν το γνωσιακό υπόβαθρο που αποτελεί προϋπόθεση για την κατανόηση των σχετικών κινδύνων και να εξασφαλίσουν σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης την αποτελεσματική ενσωμάτωση των απαιτούμενων γνώσεων για την αξία των πληροφοριών και της ιδιωτικότητας», λέει η κ. Τσώχου.
Ο κατάσκοπος που φοράμε
Εξυπνα ρολόγια μετρούν τους παλμούς της καρδιάς μας όταν τρέχουμε ή περπατάμε. Ρολόγια που συνδέονται με το κινητό τηλέφωνο και μας ενημερώνουν άμεσα για τα emails που λαμβάνουμε. Αλλες έξυπνες συσκευές ενημερώνουν σε πραγματικό χρόνο τον θεράποντα ιατρό σε περίπτωση που ο ρυθμός της καρδιάς του ασθενούς δεν είναι ο αναμενόμενος ή σε περίπτωση που έχουν μειωθεί τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα του.
Είναι λίγα μόνο παραδείγματα ενδυτών (wearable) συσκευών που αποτελούν πια αναπόσπαστο εργαλείο στην καθημερινότητά μας, και επιτρέπουν τη μετάδοση προσωπικών δεδομένων με την ακούσια συναίνεσή μας.
Οπως λέει στην «Κ» η Βασιλική Διαμαντοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αιγαίου και αναπληρωματικό μέλος της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών, με τον όρο «ενδυτά συστήματα» εννοούμε τις έξυπνες ηλεκτρονικές συσκευές που φοριούνται κοντά ή στην επιφάνεια του δέρματος, προκειμένου να ανιχνεύσουν, να αναλύσουν και να μεταδώσουν πληροφορίες που περιλαμβάνουν σήματα σώματος ή συνδυασμό αυτών με δεδομένα περιβάλλοντος.
Τα ενδυτά συστήματα δεν έχουν πληκτρολόγιο, έχουν μικρή οθόνη αφής, ενώ συνήθως δεν συνοδεύονται από ενσωματωμένο μηχανισμό ασφαλείας όπως η ύπαρξη ενός κωδικού PIN. Κατά συνέπεια παρέχουν χαμηλότερα επίπεδα ασφάλειας συγκρινόμενα με άλλες υπολογιστικές συσκευές, θέτοντας σε κίνδυνο την ιδιωτικότητα των χρηστών. «Η επιστημονική κοινότητα έχει εκφράσει ανησυχίες σχετικά με το επίπεδο και το πλήθος των προσωπικών δεδομένων που συλλέγουν τα ενδυτά συστήματα, τη δυνατότητα δημιουργίας προφίλ χρηστών, την ευκολία ανταλλαγής δεδομένων, καθώς και την ασφάλεια των συσκευών και των δεδομένων που αποθηκεύονται τοπικά ή σε συστήματα νέφους», παρατηρεί η κ. Διαμαντοπούλου.
Τα cookies και ο νόμος που τα ρυθμίζει
Γνωρίζετε σε τι δίνετε τη συναίνεσή σας όταν πατάτε βιαστικά «αποδέχομαι όλα τα cookies», σε ένα μήνυμα που εμφανίζεται πριν ανοίξετε ένα κείμενο σε μια ιστοσελίδα; Με τη συναίνεσή σας επιτρέπετε σε μία εταιρεία να σας διαφημίζει τα προϊόντά της. Η πιο κλασική περίπτωση «παρακολούθησης» της δραστηριότητας των χρηστών στο Διαδίκτυο είναι η χρήση των cookies.
Οπως εξηγεί στην «Κ» ο δρ Κωνσταντίνος Λιμνιώτης, ειδικό επιστημονικό προσωπικό στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) και συμβασιούχος διδάσκων στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, «τα cookies είναι μικρά αρχεία κειμένου που αποθηκεύονται στη συσκευή του χρήστη από μια ιστοσελίδα –και τα χειρίζεται είτε ο πάροχος της εν λόγω ιστοσελίδας (first-party cookies) ή άλλη ιστοσελίδα (third-party cookies)– και μπορούν να εξυπηρετήσουν διάφορους σκοπούς. Συνήθεις σκοποί είναι οι στατιστικοί ή οι διαφημιστικοί. Για παράδειγμα, το ότι βλέπουμε, κατά την πλοήγησή μας, διαφημίσεις συναφείς με τα ενδιαφέροντά μας μπορεί να οφείλεται στη χρήση διαφημιστικών cookies».
Το ζήτημα των cookies αλλά και άλλων τεχνολογιών «ιχνηλάτησης» των συνηθειών ενός χρήστη ρυθμίζεται στο άρθρο 4 παρ. 5 του ν. 3471/2006, ο οποίος ενσωματώνει στην εθνική νομοθεσία την οδηγία 2002/58/ΕΚ. Τα cookies θα πρέπει να διακρίνονται, με απλά λόγια, σε δύο κατηγορίες: α) Απαραίτητα cookies για την παροχή της υπηρεσίας που ζητάει ο χρήστης (π.χ. cookies που είναι απαραίτητα για πραγματοποίηση ηλεκτρονικών αγορών), β) μη απαραίτητα cookies (π.χ. διαφημιστικά).
Βάσει της νομοθεσίας, δεν χρειάζεται συγκατάθεση του χρήστη για την πρώτη περίπτωση, αλλά χρειάζεται σαφής και ειδική συγκατάθεση για τη δεύτερη – ενώ, και στις δύο περιπτώσεις, απαιτείται κατάλληλη ενημέρωση. Συνήθεις λανθασμένες πρακτικές είναι: α) Ελλιπής ενημέρωση (ιδίως για τα third-party cookies), β) εγκατάσταση μη απαραίτητων cookies χωρίς συγκατάθεση του χρήστη, γ) «εξαναγκασμός» του χρήστη να αποδεχτεί μη απαραίτητα cookies (π.χ. προεπιλεγμένα «κουμπιά» αποδοχής ή εμφάνιση επιλογών αποδοχής, χωρίς να υπάρχουν ή να είναι ευχερώς προσβάσιμες επιλογές αντίρρησης).
O νέος e-Privacy Κανονισμός της Ε.Ε., ο οποίος αναμένεται επί πενταετία, θα αντικαταστήσει μετά την ψήφισή του και τη θέση του σε εφαρμογή την τρέχουσα οδηγία και αναμένεται να συμβάλει σε μια ενιαία θεώρηση της χρήσης των cookies.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
