Η Ειδική Αγωγή είναι ένας χώρος καθημερινών προκλήσεων και έντονων συναισθημάτων. Οι εκπαιδευτικοί που εργαζόμαστε στην Ειδική Αγωγή ερχόμαστε αντιμέτωποι καθημερινά με πολλές προκλήσεις, δυσκολίες και ανάμεικτα συναισθήματα. Το έργο μας είναι πολυδιάστατο, εξαιρετικά δύσκολο και απαιτητικό και απαιτεί υψηλό επίπεδο επαγγελματισμού, υπομονής και συναισθηματικής αντοχής.
Οι μαθητές μας έχουν διαφορετικές μορφές αναπηρίας και μαθησιακές δυσκολίες, με αποτέλεσμα ο εκπαιδευτικός να καλείται να προσαρμόζει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για να ανταποκρίνεται στις εξατομικευμένες ανάγκες του κάθε παιδιού. Πολλές φορές με ανεπαρκή υλικοτεχνικό εξοπλισμό καλούμαστε να ανταποκριθούμε στις μαθησιακές τους ανάγκες, σε σχολικές υποδομές που δεν ευνοούν καθόλου το εκπαιδευτικό μας έργο.
Η καθημερινή επαφή με παιδιά που αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες είναι ψυχολογικά πολύ απαιτητική. Υπάρχει έντονη συναισθηματική εξάντληση λόγω της συνεχούς προσπάθειας να στηρίξουμε ολιστικά τους μαθητές και τις οικογένειές τους. Βρισκόμαστε συνεχώς σε μία αέναη κινητικότητα, συνεχή επαγρύπνηση και εγρήγορση ώστε να αποφύγουμε εντάσεις, να προλάβουμε κρίσεις ή επεισόδια που μπορούν να ταράξουν την εύρυθμη λειτουργία και την ασφάλεια της σχολικής μονάδας.
Ο εκπαιδευτικός της Ειδικής Αγωγής λειτουργεί κάτω από έντονες ψυχολογικές καταστάσεις και καλείται συνεχώς να αποφορτίζει τους μαθητές, να προλαμβάνει ατυχήματα, να κατευνάζει, να δίνει λύσεις, να είναι υπομονετικός, να φιλτράρει το συναισθηματικό του φορτίο, να διαχειριστεί έντονα συναισθηματικά ξεσπάσματα, να αναστοχάζεται πάνω στην συμπεριφορά του και στις παρεμβάσεις του, να εξελίσσεται συνεχώς και να επιμορφώνεται ώστε να μπορεί να πλαισιώσει ολόπλευρα τους μαθητές.
Η σωστή και επιτυχημένη προσέγγιση των μαθητών απαιτεί παράλληλα και συνεργασία με το οικογενειακό περιβάλλον. Σχολείο και οικογένεια θα πρέπει να βαδίζουν μαζί, να είναι ένας αλληλένδετος κρίκος φροντίδας του ατόμου. Είναι συνοδοιπόροι, συνεργάτες, συν- θεραπευτές. Αν αυτή η σχέση δεν χτιστεί πάνω στην εμπιστοσύνη και στην επικοινωνία, τότε δυσχεραίνει η ολιστική φροντίδα του παιδιού.
Η αναπηρία ενός παιδιού γεννά πολύπλοκα συναισθήματα στους γονείς. Οι γονείς βιώνουν έντονο άγχος, απογοήτευση και απόρριψη και πολλές φορές νιώθουν αβοήθητοι σε συμπεριφορές που δεν ξέρουν πως να τις αντιμετωπίσουν. Οι γονείς είναι φορτισμένοι ψυχικά και κοινωνικά. Πολλές φορές υπάρχει δυσκολία στην αποδοχή της αναπηρίας. Άλλοι έχουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες, είτε υπερβολικές είτε χαμηλές από τα παιδιά τους, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει εντάσεις ανάμεσα στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς.
Έχει παρατηρηθεί ότι ένας γονέας μπορεί να νιώθει ανήμπορος ή υπεύθυνος για τη δυσκολία του παιδιού του και στρέφεται κατά του εκπαιδευτικού ή ότι δυσκολεύεται να ακούσει ή να δεχθεί μία διαφορετική οπτική για τη συμπεριφορά του παιδιού του. Μερικοί γονείς λειτουργούν υπό το καθεστώς του «γονεΪκού ναρκισσισμού» ή μιας υπερπροστατευτικής συμπεριφοράς με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να αποδεχθούν ότι το παιδί τους μπορεί να δυσκολεύεται ή και να φταίει ή και να χρειάζεται άλλου είδους βοήθεια. Με αποτέλεσμα να δημιουργείται δυσπιστία προς τη δημόσια εκπαίδευση και ο γονέας να υπερ- εμπιστεύεται τον εαυτό του ως «ειδικό» για το παιδί του.
Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν καταγραφεί αυξανόμενα περιστατικά ψευδών ή αβάσιμων καταγγελιών από γονείς προς εκπαιδευτικούς, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Το φαινόμενο αυτό δυστυχώς δεν έχει στόχο την εποικοδομητική επικοινωνία ή την στήριξη του παιδιού, αλλά τη μεταφορά έντασης, θυμού ή ακόμα και τιμωρητική διάθεση απέναντι στον εκπαιδευτικό.
Γονείς αμφισβητούν αποφάσεις ή παιδαγωγικές τακτικές των εκπαιδευτικών, γονείς προσπαθούν να εκβιάσουν αλλαγές, γονείς υπονομεύουν το έργο του εκπαιδευτικού, γονείς χρησιμοποιούν επιθετική, ειρωνική ή απειλητική γλώσσα απέναντι στον εκπαιδευτικό, γονείς που κάνουν επανειλημμένα καταγγελίες ή αναφορές χωρίς ουσιαστική βάση ή καταφεύγουν ακόμα και σε λανθασμένους συλλογισμούς με πολύ επικίνδυνα και απεχθή σενάρια. Αυτές οι συμπεριφορές ξεφεύγουν από το πλαίσιο της λογικής και μπορεί να προκαλέσουν ανεπανόρθωτες ψυχοκοινωνικές συνέπειες σε έναν εκπαιδευτικό.
Παρόλο που κάθε καταγγελία πρέπει να εξετάζεται με σοβαρότητα, αντικειμενικότητα, αμεροληψία, διαφάνεια και τεκμηρίωση, υπάρχει ανησυχία από την εκπαιδευτική κοινότητα για την εργαλειοποίηση του «δικαιώματος της διαμαρτυρίας» και την υπονόμευση του εκπαιδευτικού έργου.
Οι εκπαιδευτικοί φτάνουμε στο σημείο να φοβόμαστε να επισημάνουμε στους γονείς μία δυσκολία που αντιμετωπίζει το παιδί, φοβόμαστε να ανοίξουμε διάλογο με τους γονείς, φοβόμαστε να συζητήσουμε για αποκλίνουσα συμπεριφορά, φοβόμαστε να διερευνήσουμε σαν σχολική μονάδα τυχόν αλλαγές τη συμπεριφορά ενός μαθητή, φοβόμαστε να μοιραστούμε τις σκέψεις μας με τους συναδέλφους γιατί μπορεί να βρεθούμε κατηγορούμενοι. Να πρέπει να απολογηθούμε για προθέσεις που δεν είχαμε ποτέ, για λόγια που δεν ειπώθηκαν με αυτό τον τρόπο, για καταστάσεις που παρουσιάζονται διαστρεβλωμένες, για μία απλή παρατήρηση ή επισήμανση ή παρέμβαση ή παιδαγωγική στάση που παρερμηνεύεται ως προσβολή, απομόνωση ή βία.
Η εμπιστοσύνη έχει αντικατασταθεί από καχυποψία, η επικοινωνία από επίθεση και η διάθεση συνεργασίας από την ανάγκη επιβολής και ένας εκπαιδευτικός που μετατρέπεται σε αποδιοπομπαίο τράγο.
Πίσω από κάθε τέτοια καταγγελία δεν βρίσκεται πάντα η επιθυμία να προστατευτεί ένα παιδί. Συχνά εδράζεται στον φόβο, στην άγνοια, στην ανάγκη ελέγχου ή ακόμη και σε μία βαθύτερη αδυναμία να αποδεχθεί ένας γονιός πως το παιδί του μπορεί να δυσκολεύεται, όπως όλα τα παιδιά. Αυτές οι κατηγορίες δεν πλήττουν μόνο τη φήμη, το ρόλο και το κύρος του εκπαιδευτικού. Πλήττουν την παιδαγωγική σχέση, το δίκτυο στήριξης, την προσπάθεια που κάνουμε για ένταξη και πρόοδο. Όμως όταν μία ψευδή καταγγελία γίνεται μέσο πίεσης, εκδίκησης ή αποπροσανατολισμού τότε είναι ευθύνη του σχολείου και της πολιτείας να προστατεύσει τον επαγγελματία με διαφάνεια, διάλογο και τεκμηρίωση.
Ευαγγελία - Μαρία Αραχωβίτη
Μουσικός - Μουσικοθεραπεύτρια, MSc
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 24/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
