Λεωνίδας Βουρλιώτης Η είδηση φαίνεται απλή: Από το σχολικό έτος 2025–2026 το Υπουργείο Παιδείας, σε συνεργασία με το ΙΕΠ, μειώνει τη διδακτέα ύλη σε Δημοτικό και Γυμνάσιο — σε ορισμένα μαθήματα ακόμη και έως 30%.
Το Λύκειο δεν αλλάζει, κυρίως λόγω της Τράπεζας Θεμάτων και του εξεταστικού πλαισίου.
Η ιδέα δεν είναι «κόβω κομμάτια», αλλά οργανώνω στόχους σε δύο επίπεδα: έναν βασικό, υποχρεωτικό κορμό και έναν πρόσθετο, προαιρετικό, που διδάσκεται αν το επιτρέπει ο ρυθμός της τάξης. Σε Γλώσσα και Μαθηματικά ο «προαιρετικός» χώρος θα είναι μικρότερος, για να μείνουν στέρεες οι βάσεις.
Αναλυτικά
Ο σχεδιασμός του Υπουργείου Παιδείας και του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής ΙΕΠ προβλέπει ότι οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί θα επιλέγουν, μέσα σε προκαθορισμένα πλαίσια, ποια κεφάλαια δεν θα διδάξουν, βασιζόμενοι σε έναν σαφή διαχωρισμό των μαθησιακών στόχων.
Η προσέγγιση αυτή βασίζεται στη διάκριση της ύλης σε δύο κατηγορίες:
Βασικοί – Υποχρεωτικοί στόχοι: Εξασφαλίζουν την θεμελιώδη γνώση που πρέπει να κατακτηθεί από όλους τους μαθητές.
Πρόσθετοι – Προαιρετικοί στόχοι: Αφορούν εμβάθυνση ή εξειδίκευση και δίνουν στον εκπαιδευτικό τη δυνατότητα να προσαρμόσει τη διδασκαλία στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα της τάξης.
Ο εκπαιδευτικός θα κρίνει εάν πρέπει να αφιερώσει περισσότερο χρόνο στην κατανόηση ενός βασικού κεφαλαίου, παραλείποντας ένα λιγότερο κρίσιμο.
Τι λένε οι εκπαιδευτικοί;
Η πίεση για μείωση της ύλης είναι παλιά και διαρκής, ιδιαίτερα στα θεωρητικά μαθήματα. Οι εκπαιδευτικοί τονίζουν όμως την ανάγκη για καθαρό σχεδιασμό και οργάνωση, ώστε η ευελιξία να μη μετατραπεί σε αποσπασματικότητα.
Τρεις λεπτές ζώνες κινδύνου:
Ισότητα εφοδίων
Αν ένα σχολείο προχωρά στον «προαιρετικό» εμπλουτισμό κι ένα άλλο όχι, μπορεί να καταλήξουμε με μαθητές διαφορετικών ταχυτήτων την ίδια χρονιά. Η πρόθεση είναι καλή· η εφαρμογή πρέπει να είναι δίκαιη, με κοινό ελάχιστο επίπεδο που να διασφαλίζεται παντού.Βάρος απόφασης στον/στην εκπαιδευτικό
Η ευελιξία είναι κέρδος, αλλά δεν μπορεί να μετατραπεί σε μοναχική «ζαριά» της κάθε τάξης. Χρειάζονται σαφή κριτήρια ανά μάθημα (πότε μένουμε στον κορμό, πότε ανοίγουμε τον εμπλουτισμό) και συλλογικές αποφάσεις σε επίπεδο συλλόγου διδασκόντων — με καταγραφή και αιτιολόγηση.Ασυνέχεια με το Λύκειο
Δίνουμε «ανάσα» στο Γυμνάσιο, αλλά το Λύκειο μένει σφιχτό και εξετασιοκεντρικό. Πώς θα γίνει ομαλή μετάβαση; Χρειάζονται γέφυρες: διαγνωστικά στην αρχή της Α’ Λυκείου, κοινά «ελάχιστα» που να ξέρουν όλοι ότι πρέπει να κατακτηθούν ως το τέλος της Γ’ Γυμνασίου.
Η μετάβαση στο νέο εκπαιδευτικό μοντέλο
Η μείωση της ύλης αποτελεί προπαρασκευαστικό στάδιο για την εισαγωγή του πολλαπλού βιβλίου και των νέων προγραμμάτων σπουδών, με έμφαση όχι πλέον στην «ύλη», αλλά στα μαθησιακά αποτελέσματα.
Από το 2026-2027, κάθε τάξη θα έχει πληθώρα εγκεκριμένων βιβλίων από τα οποία ο εκπαιδευτικός θα επιλέγει. Το 2025-2026 αυτά θα διατίθενται σε ψηφιακή μορφή, ενώ το έντυπο υλικό θα φτάσει στα σχολεία το επόμενο έτος.
Ο σχεδιασμός του ΙΕΠ για περιορισμό της διδακτέας ύλης συνδυάζεται και με την εφαρμογή των νέων προγραμμάτων σπουδών και το πολλαπλό βιβλίο από το σχολικό έτος 2026-2027. Τα νέα προγράμματα σπουδών έχουν αφετηρία τα μαθησιακά αποτελέσματα, δηλαδή όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζει ο μαθητής, να κατανοεί και να μπορεί να εφαρμόσει μετά την ολοκλήρωση κάθε μαθησιακής διαδικασίας.
Η έμφαση μετακινείται από το γνωστικό αντικείμενο προς τα προσδοκώμενα αποτελέσματα μάθησης: επιδιώκεται στην ουσία μια αντίστροφη πορεία σχεδιασμού, όπου η βάση είναι τα μαθησιακά αποτελέσματα και όλες οι υπόλοιπες παράμετροι εξαρτώνται από τον καθορισμό αυτών.
Το Λύκειο και ο συνωστισμός της εξεταστέας ύλης
Αντιθέτως, το σχέδιο της ευελιξίας στην περικοπή της ύλης δεν θα εφαρμοστεί στα λύκεια. Κι αυτό διότι στα λύκεια οι μαθητές στις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις αξιολογούνται και με θέματα που επιλέγονται κεντρικά από τράπεζα θεμάτων. Ετσι, η διδακτέα ύλη των λυκείων θα παραμείνει η ίδια και το επόμενο σχολικό έτος.
Το ΥΠΑΙΘΑ μεταθέτει αποκλειστικά στους εκπαιδευτικούς την ευθύνη για την ολοκλήρωση της ύλης, παρά το γεγονός ότι μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί εκφράζουν με κάθε τρόπο την αγωνία αλλά και την διαμαρτυρία τους για τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί για παράδειγμα με τα κενά εκπαιδευτικών. Να θυμίσουμε ότι χιλιάδες μαθητές αρχίζουν να διδάσκονται κάποια μαθήματα ένα και πλέον μήνα μετά την έναρξη του σχολείου ενώ υπάρχουν άλλοι που περίμεναν ακόμη περισσότερο να προσλάβει το υπουργείο Παιδείας αναπληρωτές.
Και αν μέχρι τώρα η ανελαστικότητα στο θέμα της ολοκλήρωσης της εξεταστέας ύλης υπήρχε αναφορικά με την ύλη των Πανελλαδικών Εξετάσεων, τα τελευταία χρόνια "για τα μάτια" της Τράπεζας Θεμάτων το ΥΠΑΙΘΑ ορίζει ακόμη και αναμόρφωση του ωρολογίου προγράμματος με στόχο "την έγκαιρη και αποτελεσματική ολοκλήρωση της εξεταστέας ύλης". Προφανώς όλα γίνονται για την "έγκαιρη" και όχι για την "αποτελεσματική" ολοκλήρωση της ύλης ενώ εμμέσως όποιο μάθημα δεν εξετάζεται θεωρείται ότι μπορούν να του αφαιρεθούν ώρες και μέρες για την ολοκλήρωση των εξεταζόμενων μαθημάτων.
Επί της ουσίας, επιβάλουν στα σχολεία την όπως-όπως κάλυψη της εξεταστέας ύλης ή την αναμόρφωση του προγράμματος, πολλαπλασιάζοντας τις ώρες των εξεταζόμενων μαθημάτων εις βάρος των άλλων μαθημάτων και των μαθητών των άλλων τάξεων. Για χάρη της εξεταστέας ύλης και της Τράπεζας Θεμάτων που τροφοδοτείται από αυτήν οι μαθητές της Α΄ και Β΄ και Γ΄ Λυκείου θα πρέπει «χωνέψουν» σε λίγο χρόνο όσα θα έπρεπε να διδαχθούν σε περισσότερο.
Είναι φανερό ότι το «τρέξιμο» στην εξεταστέα ύλη» ήταν και παραμένει ένα μεγάλος βραχνάς. Αγνοεί το Υπουργείο Παιδείας ότι στα περισσότερα μαθήματα η εξεταστέα ύλη μόνο τυπικά μπορεί να ολοκληρωθεί λόγω του αυξημένου όγκου της; Όχι βέβαια. Φυσικά το γνωρίζει αλλά δεν το απασχολεί καθώς είναι της αντίληψης ότι «το να “βγάλεις” την ύλη είναι αξία. Το να μορφώσεις μαθητές είναι απλώς ξεπερασμένη ιδεοληψία».
Ωστόσο, όσοι αναπνέουν την κιμωλία μέσα στην τάξη γνωρίζουν ότι η γνώση δεν είναι ένα πιάτο φαγητό που μπορεί κανείς να το φάει με μια κουταλιά αρκεί να του δοθεί μεγάλο κουτάλι.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 3/9
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
