Λεωνίδας Βουρλιώτης Στην καρδιά του αμερικανικού Νότου, στη μικρή πόλη Ντέιτον του Τενεσί, διαδραματίζεται η πρώτη δίκη στην ιστορία των ΗΠΑ όπου η διδασκαλία της Εξέλιξης κατηγορείται ως ποινικό αδίκημα. Στο επίκεντρο, ο 24χρονος δάσκαλος φυσικών επιστημών Τζον Τόμας Σκόουπς.
Η κατηγορία που τον βαρύνει; Η παραβίαση του νόμου Butler Act, που καθιστούσε παράνομη τη διδασκαλία της θεωρίας ότι ο άνθρωπος κατάγεται από ζώα, θεωρώντας τη δαρβινική εξέλιξη ασύμβατη με τη Βίβλο.
Η δίκη ξεκινά στις 10 Ιουλίου 1925 και διαρκεί 11 ημέρες. Στο προσκήνιο δύο φιγούρες με εντελώς διαφορετικά σύμπαντα:
Ο κατήγορος: Ο Ουίλιαμ Τζένινγκς Μπράιαν, χριστιανός ρήτορας, τρεις φορές υποψήφιος για την Προεδρία.
Ο υπερασπιστής: Ο Κλάρενς Ντάροου, κορυφαίος ποινικολόγος, αγνωστικιστής και υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η αίθουσα του δικαστηρίου μεταφέρεται στην αυλή λόγω καύσωνα. Η ένταση, όμως, είναι καταιγιστική. Η διαμάχη δεν είναι απλώς νομική — είναι ιδεολογική, φιλοσοφική, θεολογική.
Η θρυλική αντιπαράθεση – Ο Μπράιαν στην καρέκλα του μάρτυρα
Στις 20 Ιουλίου, ο Ντάροου προβαίνει σε ένα απρόβλεπτο νομικό ελιγμό: καλεί τον ίδιο τον Μπράιαν να καταθέσει ως «ειδικός της Βίβλου». Δεν τον ρωτά για την Εξέλιξη, αλλά για τις κυριολεκτικές ερμηνείες των γραφών.
Πώς χωράει ο Ιωνάς στη φάλαινα;
Πόσες ημέρες κράτησε η Δημιουργία;
Πού βρέθηκαν τόσα ζώα για την Κιβωτό;
Ο Μπράιαν αποδιοργανώνεται. Η σκηνή είναι εμβληματική. Η άγνοια του σε θέματα επιστήμης τον εκθέτει ανεπανόρθωτα. Οι New York Times γράφουν: «Καμία συμπόνια για την άγνοια ενός ανθρώπου που υπερασπίζεται τη Βίβλο χωρίς να μπορεί να τη συμφιλιώσει με την επιστήμη.»
Η Ετυμηγορία: Ένοχος – Όμως νικητής
Στις 21 Ιουλίου, το δικαστήριο κρίνει τον Σκόουπς ένοχο. Το πρόστιμο: 100 δολάρια. Ο νεαρός καθηγητής παίρνει για πρώτη φορά τον λόγο: «Καταδικάστηκα για την παραβίαση ενός άδικου νόμου. Θα συνεχίσω να τον αντιμάχομαι… Αυτό είναι χρέος προς την αλήθεια και την ελευθερία της διδασκαλίας.»
Η καταδίκη αργότερα ακυρώνεται για διαδικαστικούς λόγους. Ο νόμος, όμως, μένει. Ο Σκόουπς εγκαταλείπει τη διδασκαλία, απογοητευμένος από τη δημοσιότητα. Σπουδάζει γεωλογία και εργάζεται για ιδιωτικές εταιρείες.
Το Butler Act παραμένει σε ισχύ μέχρι το 1967, όταν καταργείται τελικά. Η υπόθεση Σκόουπς όμως, αποκτά ιστορική βαρύτητα: γίνεται σύμβολο της μάχης για την ελευθερία του λόγου, την επιστημονική σκέψη και την εκπαιδευτική ανεξαρτησία.
Γιατί μας αφορά σήμερα;
Η «Δίκη των Πιθήκων» (όπως έγινε γνωστή στα ΜΜΕ) δεν είναι απλώς ιστορική περιέργεια. Είναι ένας ζωντανός διάλογος για τη θέση της επιστήμης στην εκπαίδευση, για τη σύγκρουση πίστης και λογικής, για την ελευθερία του εκπαιδευτικού να διδάσκει την αλήθεια.
Σε μια εποχή που η παραπληροφόρηση αναβιώνει και η επιστήμη αμφισβητείται εκ νέου, η υπόθεση Σκόουπς μας θυμίζει ότι η πρόοδος δεν είναι δεδομένη. Χρειάζεται θάρρος — και ανθρώπους πρόθυμους να σταθούν στο εδώλιο για χάρη της γνώσης.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 29/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
