Για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά το Υπουργείο Παιδείας και η κυβέρνηση προσπάθησαν να επιβάλουν - παρά την έντονη αντίθεση της εκπαιδευτικής κοινότητας - τις εξετάσεις PISA. Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση (48879/ΓΔ4/2025), ορίστηκαν και φέτος 304 Δημοτικά Σχολεία και 314 Γυμνάσια για τις εξετάσεις της «ελληνικής PISA» στις 22 Μαΐου, στη ΣΤ’ Δημοτικού και στη Γ’ Γυμνασίου. Το αποτέλεσμα ήταν να ακυρωθούν σε δεκάδες σχολεία σε όλη την Ελλάδα.
Άλλωστε και τα προηγούμενα χρόνια, η αποχή των μαθητών κυμάνθηκε σε υψηλά επίπεδα με αποτέλεσμα να μη γενικευτούν σε όλα τα σχολεία οι εξετάσεις PISA. Υποτίθεται ως «απολύτως επιτυχημένο», το εγχείρημα θα τύγχανε γενικευμένης εφαρμογής σύμφωνα και με όσα προβλέπονται στο ν.4823/21.Το μήνυμα, λοιπόν, της εκπαιδευτικής κοινότητας ότι απορρίπτει την πολιτική της κατηγοριοποίησης σχολείων και ιδιωτικοποίησης της δημόσιας εκπαίδευσης, της κατάργησης μορφωτικών δικαιωμάτων, των διακρίσεων και των ταξικών φραγμών δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο, όσο και αν η πλειονότητα των ΜΜΕ δεν ασχολείται με ουσιώδη εκπαιδευτικά θέματα.
Δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο από την άλλη ο αυταρχισμός της κυβέρνησης και του Υπουργείου Παιδείας που για πολλοστή φορά προσέφυγαν στα δικαστήρια για να κηρυχθούν παράνομες οι στάσεις εργασίας που είχαν κηρύξει ΟΛΜΕ, ΔΟΕ, ενώ ο γραμματέας του υπουργείου Παιδείας έστειλε έγγραφο στα σχολεία με το οποίο σε ρόλο δικαστή αποφάσισε ότι είναι παράνομη και η στάση εργασίας της ΑΔΕΔΥ, χωρίς ουδέποτε αυτή να κριθεί παράνομη! Για μια ακόμα φορά η πλειονότητα των στελεχών του διοικητικού μηχανισμού (διευθυντές εκπαίδευσης, επόπτες αξιολόγησης, συμβούλους, διευθυντές σχολείων) έδειξαν ότι δε νοιάζονται για το δημόσιο σχολείο και το ζωντανό στοιχείο του (μαθητές και εκπαιδευτικούς), αλλά για το πώς θα αξιολογηθούν ως «άριστοι» υποτακτικοί και ακόλουθοι του υπουργείου υλοποιώντας τις αντιεκπαιδευτικές πολιτικές του.
Μεταξύ των άλλων Περιφερειακοί Διευθυντές απειλούσαν ότι θα περάσουν πειθαρχικό όλοι οι εκπαιδευτικοί για τη στάση εργασίας. Σε κάποια σχολεία οι εξετάσεις πραγματοποιήθηκαν με συνοδεία αστυνομικών ασφάλειας. Μέχρι και ένοπλοι της ΔΙΑΣ μπήκαν σε σχολείο, όπου έγινε ενημέρωση από συνδικαλιστές! Για την «παιδαγωγική» του ακραίου αυταρχισμού και τους υπηρέτες της κυβερνητικής πολιτικής δεν είχαν καμιά σημασία τα κλάματα στα οποία ξέσπασαν τα δεκάδες 11χρονα και 12χρονα παιδάκια ούτε οι διαμαρτυρίες τους και η άρνησή τους να συμμετέχουν.
Ούτε οι εξετάσεις διεξήχθησαν κανονικά ούτε «τάξη» επικρατεί στην εκπαίδευση. Η «τάξη» που θέλουν να επιβάλουν είναι «κτισμένη πάνω στην άμμο». Οι εκπαιδευτικοί διαμηνύουν ότι η επιχείρηση τρομοκράτησης όσων δε συμφωνούν με την αντιεκπαιδευτική και αντιλαϊκή πολιτική της κυβέρνησης, η επίθεση στα σωματεία και τα συνδικαλιστικά δικαιώματα, δε θα περάσει! Η συνολική αμφισβήτηση των εκπαιδευτικών τους επιλογών σήμερα από εκπαιδευτικούς, μαθητές και γονείς, οδηγεί στην όξυνση του αυταρχισμού και της καταστολής, μοναδικών όπλων στα χέρια όσων προωθούν αντιεκπαιδευτικές και αντιλαίκές πολιτικές.
Από τον ΟΟΣΑ η PISA
Πρόκειται για έναν διαγωνισμό του ΟΟΣΑ, που υπηρετεί τις αρχές του και την γνωστή «εργαλειοθήκη» του, που επιβάλλει πολιτικές άγριας λιτότητας και περικοπών στα κοινωνικά αγαθά, στο όνομα της ανταγωνιστικότητας. Την εφαρμογή των προτάσεων του ΟΟΣΑ στην Εκπαίδευση τη νιώσαμε καλά τα τελευταία χρόνια: οι συγχωνεύσεις σχολείων, η αύξηση ωραρίου, η γνωστή κακόφημη αξιολόγηση, η μισθολογική καθήλωση , οι απολύσεις, είναι δικής του έμπνευσης. Όλα τα δικαιώματα που έχασαν, τόσο οι εκπαιδευτικοί, όσο κι όλοι οι εργαζόμενοι, περιέχονταν στις οδηγίες του ΟΟΣΑ και των συμβούλων του.
Παράλληλα στο ν. 4823/2021 προβλέπεται ότι κάθε σχολικό έτος θα διενεργούνται σε εθνικό επίπεδο εξετάσεις διαγνωστικού χαρακτήρα για τους μαθητές της ΣΤ’ Τάξης των δημοτικών σχολείων και τους μαθητές της Γ’ Τάξης των γυμνασίων σε θέματα ευρύτερων/γενικών γνώσεων των γνωστικών αντικειμένων της Νεοελληνικής Γλώσσας και των Μαθηματικών. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα τέσσερα χρόνια πειραματικής εφαρμογής δεν έχουν ανακοινωθεί σε ποια συμπεράσματα κατέληξε η Κυβέρνηση και το ΥΠΑΙΘΑ. Τι ακριβώς εκτίμησε, τι διέγνωσε από τα χρόνια και εκρηκτικά προβλήματα των σχολείων; Και τελικά βελτίωσε, άλλαξε το παραμικρό προς το καλύτερο;
Η αλήθεια για τους στόχους της τυποποιημένης αξιολόγησης
Η τυποποιημένη αξιολόγηση των μαθητών προβάλλεται ως η αξιολόγηση που γίνεται με τρόπο ώστε να είναι «αμερόληπτη» και τα αποτελέσματά της να μπορούν να συγκριθούν μεταξύ τους. Έτσι νομιμοποιείται, η μέτρηση των μαθητικών επιδόσεων –τα περίφημα «μαθησιακά αποτελέσματα»- να αποτελούν τη βάση για την αξιολόγηση των σχολείων και των εκπαιδευτικών. Πριν από κάμποσα χρόνια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Έκθεση με τίτλο «Οι τυποποιημένες αξιολογήσεις των μαθητών στην Ευρώπη: σκοποί, οργάνωση και χρήση των αποτελεσμάτων» σημειώνεται ότι «οι εθνικοί διαγωνισμοί έχουν πολλούς στόχους: σήμερα, χρησιμεύουν συχνότερα είτε για να πιστοποιούν το επίπεδο των μαθητών, είτε για να επιτρέπουν τον έλεγχο των σχολικών μονάδων ή του εκπαιδευτικού συστήματος στο σύνολό του».
Ο πραγματικός στόχος των εξετάσεων PISA είναι να συσχετίσουν τα αποτελέσματά τους άμεσα με την αξιολόγηση σχολείων και εκπαιδευτικών, οδηγώντας σε κατηγοριοποίηση των σχολείων, συγχωνεύσεις και κλείσιμό τους, μείωση της χρηματοδότησής τους στο πλαίσιο της λεγόμενης «αυτονομίας», έτσι ώστε να προωθηθούν πιο γρήγορα όλοι οι πολιτικές ιδιωτικοποίησης και αποδόμησης του δημόσιου σχολείου ανοίγοντας το δρόμο για ακόμα περισσότερους αποκλεισμούς και διακρίσεις σε βάρος των μαθητών που προέρχονται από τις ασθενέστερες τάξεις και στρώματα και τις απομακρυσμένες περιοχές τη χώρας. Οι εξετάσεις αυτές απωθούν παιδιά από το σχολείο. Είναι ένας ακόμα κρίκος στους ταξικούς – εξεταστικούς φραγμούς, όπως η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής και η Τράπεζα Θεμάτων. Με τις εξετάσεις αυτές περισσότερα παιδιά θα πιστέψουν πως δεν «κάνουν για γράμματα» και θα πάψουν από νωρίς να προσπαθούν.
Ήδη η κυβέρνηση προωθεί στην πράξη νέα μέτρα άμεσης ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης της δημόσιας εκπαίδευσης: Ωνάσεια, Διεθνές Απολυτήριο (ΙΒ), Ακαδημίες, campus, Εθνικό Απολυτήριο, προώθηση δεξιοτήτων, σχολεία «αριστείας», τεχνικά γυμνάσια για τους «παραβατικούς» μαθητές, μείωση προσωπικού, εκτεταμένες συγχωνεύσεις, κλείσιμο τμημάτων και σχολείων, γονεϊκή επιλογή σχολείου.
Αντίστοιχοι διαγωνισμοί και εξετάσεις που αποτιμούν τα εκπαιδευτικά συστήματα έχουμε και διεθνώς με τραγικά αποτελέσματα κυρίως για τα παιδιά των φτωχότερων λαϊκών στρωμάτων. Η διεθνής πείρα έχει αποδείξει ότι τέτοιοι διαγωνισμοί οδήγησαν σε συγχωνεύσεις και κλείσιμο σχολικών μονάδων, σε απολύσεις εκπαιδευτικών, σε διαχωρισμό των μαθητών και τη διοχέτευση αυτών που προέρχονται από εργατικές-λαϊκές οικογένειες σε σχολεία υποβαθμισμένα. Σε όλες τις χώρες που εφαρμόστηκαν αντίστοιχοι διαγωνισμοί όχι μόνο δεν περιορίστηκαν οι ταξικές ανισότητες, δεν καλυτέρευσαν τα εκπαιδευτικά συστήματα, αλλά αυτές διευρύνθηκαν (π.χ Γαλλία, Αγγλία κλπ).
Η ευθύνη της ποιότητας της εκπαίδευσης μεταφέρεται κατά κύριο λόγο στις πλάτες του εκπαιδευτικού, συγκαλύπτοντας τις ευθύνες κυβέρνησης, κράτους ενώ σταδιακά οι εκπαιδευτικοί ωθούνται να διδάσκουν τα ίδια σε όλους τους μαθητές, ανεξάρτητα από το αν είναι μειονότητες, αν προέρχονται από μειονεκτικό οικονομικό περιβάλλον κλπ. Γενικότερα την κατηγοριοποίηση οι ευθύνες για την σχολική αποτυχία θα χρεώνονται στα ίδια τα σχολεία, τους δασκάλους και τους μαθητές τους, στους γονείς τους. Έτσι, το Υπουργείο θα απαλλαγεί από τα αιτήματα της εκπαιδευτικής κοινότητας.
Παράλληλα η επιλογή σχολείου ως δικαίωμα των γονιών αναγκάζει τα σχολεία που μειονεκτούν να βελτιώνονται και αν δεν μπορούν, είναι καταδικασμένα να χάνονται από το εκπαιδευτικό τοπίο. Με βάση τα αποτελέσματα των εξετάσεων της «ελληνικής PISA» προβάλλεται ως άλλοθι «η αναγκαιότητα της επιβολής αντιδραστικών –αντιεκπαιδευτικών αναπροσαρμογών». Αξιοποιούνται ως εργαλεία δυσφήμισης του έργου του εκπαιδευτικού και του δημόσιου σχολείου. Έτσι εμπεδώνεται ο κοινωνικός ανταγωνισμός με βάση το δόγμα «όλοι εναντίον όλων» και ανοίγει ο δρόμος για την κατηγοριοποίηση των σχολείων, με βάση «επιδόσεις» που δεν αντανακλούν την πραγματική εκπαιδευτική διαδικασία, αλλά τις κοινωνικές ανισότητες.
Εξετάσεις ως βιασμός της εκπαιδευτικής διαδικασίας!
Με βάση τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι οι εξετάσεις PISA διεξάγονται σε συνθήκες καταπάτησης κάθε παιδαγωγικής δεοντολογίας. Κανένας σεβασμός στη διαφορετικότητα, στο παιδί και την ψυχοσυναισθηματική του υγεία. Μετατρέπονται οι μαθητές σε πειραματόζωα – διεξάγονται εξετάσεις ερήμην τους, απροειδοποίητα και χωρίς καμία ενημέρωση στους γονείς τους. Δυναμιτίζεται η λειτουργία των σχολείων, χωρίς να προσθέτουν στην καθημερινή διδακτική πράξη. Σε όλες τις περιπτώσεις το περιεχόμενο της διδασκαλίας των μαθημάτων αντικαταστάθηκε από τη διδασκαλία «πώς να πετύχεις στο τεστ»`
Το «τι» το «πώς» και το «γιατί» της τυποποιημένης αξιολόγησης
Μέσα στην τάξη, εκπαιδευτικοί και μαθητές θα σπρωχτούν ίσως περισσότερο από κάθε άλλη φορά, να ενστερνιστούν τις προκατασκευασμένες απαντήσεις στο πλαίσιο μιας λογικής που υποτάσσει τη διδασκαλία και την επικοινωνία μέσα στην τάξη στο νέο «θεό»: στο μέτρημα με «αντικειμενικό και έγκυρο τρόπο» του τελικού αποτελέσματος μιας τυποποιημένης και μηχανιστικής μαθησιακής διαδικασίας που θα λαμβάνει χώρα με τον ίδιο τρόπο από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη.
Τι ελέγχεται, όμως, με αυτά τα τεστ που παρουσιάζονται σαν τη λυδία λίθο της αξιολόγησης των μαθητών;
Θραύσματα γνώσεων και επιλεκτικής μνήμης που δεν είναι παρά μια από τις μορφές που παίρνει η ικανότητα συγκράτησης πληροφοριών που δρομολογείται στα ίδια ίχνη της αποστήθισης που υποτίθεται ότι έρχεται να αναιρέσει. Έχει σημειωθεί, με σαφήνεια, ότι τα τεστ αυτά ευνοούν περισσότερο τους «συλλέκτες επιλογών» από εκείνους που έχουν μια επί της ουσίας σχέση με τη σχολική γνώση, τους επιφανειακά έξυπνους, από αυτούς που είναι βαθιά δημιουργικοί.
Γιατί τι άλλο απαιτεί η σημείωση των επιλογών του μαθητή σε μια διακεκομμένη γραμμή ή στις ερωτήσεις «σωστό – λάθος» από το να δείξει – αναγνωρίσει απλώς λειτουργία που απαιτεί τη μικρότερη προσπάθεια του νου, εξαιρουμένης αυτής του να παραμένουμε ξύπνιοι;
Στο όνομα της ποιοτικής αναβάθμισης της εκπαίδευσης, περιορίζεται η μαθησιακή διαδικασία σε μεθοδολογική εκγύμναση, καθώς επιβάλλονται κατά κύριο λόγο φορμαλιστικές τεχνικές αξιολόγησης του διδακτικού έργου. Με άλλα λόγια μετατρέπεται το σχολείο σε κέντρο εκγύμνασης επιφανειακών δεξιοτήτων υποβιβάζοντας τη διδασκαλία και τη μάθηση, ώστε το σχολείο και η εκπαιδευτική διαδικασία να ανταποκρίνονται αποκλειστικά στις εξετάσεις και να απομακρύνονται όλο και περισσότερο από τη γνώση και την κριτική σκέψη. Το σχολείο μετατρέπεται σε εξεταστικό κέντρο από το Δημοτικό. Η μόρφωση και τα μαθήματα θα περιορίζονται στην επιτυχία στις εξετάσεις, συμβάλλοντας στην περαιτέρω οικονομική άνθηση των φροντιστηρίων και της ιδιωτικής εκπαίδευσης.
Ο διαγωνισμός PISA επιβραβεύει «δεξιότητες» σε επιλεγμένα-αποσπασματικά πεδία. Εισάγει και εδραιώνει αποκλειστικά την επιφανειακή αντίληψη για τη γνώση: χρήσιμη είναι μόνον η γνώση που έχει άμεσο όφελος – κέρδος σε βάρος της γενικής μόρφωσης. Το περιεχόμενο της διδασκαλίας των μαθημάτων υποχωρεί έναντι των μεθόδων «πώς να πετύχεις στο τεστ». Εκπαιδευτικοί και μαθητές λειτουργούν όχι αναζητώντας το «γιατί» της ουσιαστικής μάθησης αλλά το «τι» και το «πώς» μιας κενής ουσίας «επιτυχίας». Υποβαθμίζεται (και) μ’ αυτόν τον τρόπο η γνώση σε πληροφορία, διαστρεβλώνεται η διδακτική διαδικασία και προσαρμόζεται στα σταθμισμένα τεστ και τις εξετάσεις εξοβελίζοντας την αναζήτηση της γνώσης και την κριτική σκέψη και γενικότερα το σχολείο «προπονεί» τα παιδιά για τέτοιου είδους εξετάσεις, αντί να διδάσκει και να διευρύνει τους μορφωτικούς ορίζοντες των παιδιών. Τελικά, η PISA εισάγει μία ακόμα εξεταστική διαδικασία που επιδιώκει να περιορίσει κάθε δραστηριότητα χαράς και δημιουργίας στο σχολείο, να το μετατρέψει σε ατέλειωτο εξεταστικό κάτεργο.
Τι σχολείο θέλουμε
Το εκπαιδευτικό – παιδαγωγικό έργο δε μετριέται σε ποσοτικοποιημένες δεξιότητες, αλλά στο χαμόγελο των μαθητών , στην αλληλεπίδραση, στη συμβολή των εκπαιδευτικών να βοηθήσουν τα πιο αδύναμα παιδιά. Για αυτό οι εκπαιδευτικοί δεν πρέπει να επιτρέψουν να «νεκρώσει» η γνώση και η κριτική σκέψη, κάθε ζωντανή λειτουργία του δημόσιου σχολείου, και να μετατραπεί σε τυποποιημένη μετρήσιμη δεξιότητα, όπως απαιτεί η αγορά. Να αντισταθούν για να μην μετατραπούν τα σχολεία σε εξεταστικά κάτεργα που διαλύουν οτιδήποτε όμορφο, δημιουργικό και συλλογικό.
Η στήριξη όλων των μαθητών και η υπεράσπιση των μορφωτικών τους δικαιωμάτων συνδέεται αναπόσπαστα με την ανάπτυξη και τον ριζοσπαστικό προσανατολισμό του εκπαιδευτικού κινήματος. Οι εκπαιδευτικοί έχουν χρέος να υπερασπίζονται και να αγωνίζονται για ένα σχολείο Δημόσιο και Δωρεάν που να χωρά όλα τα παιδιά, απορρίπτοντας Τράπεζες θεμάτων, ΕΒΕ, εξετάσεις τύπου PISA - και όλους τους εκπαιδευτικούς, ενάντια στην κατηγοριοποίηση σχολείων, μαθητών, εκπαιδευτικών.
Σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε έχουμε ανάγκη από ένα σχολείο που να αγκαλιάζει όλα τα παιδιά χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις, όπου πρωταρχική σημασία έχει ο πνευματικός εξοπλισμός των μαθητών, η καλλιέργεια «ελεύθερων και δημοκρατικών πολιτών», έτσι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν κριτικά την κοινωνία με την ενεργή συμμετοχή τους και παρέμβαση σ' όλα τα επίπεδα της κοινωνικής δραστηριότητας. Άλλωστε, ένα απελευθερωτικό και κοινωνικά δίκαιο εκπαιδευτικό σύστημα μπορεί να γεννηθεί από ένα ευρύτερο κοινωνικό κίνημα ανατροπής των σημερινών κοινωνικών δομών, στην κατεύθυνση της κατάργησης των κοινωνικών ανισοτήτων και της οικοδόμησης μιας κοινωνίας που να οδηγεί στην απελευθέρωση του ανθρώπου.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Η ύλη για 47.000 υποψήφιους ως 30/5 με τις λύσεις
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 30/05
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
