«…Γλισχρότης, παζαρέματα, κόλπα υπολογισμοί, πειθώ, και όλη αυτή η ανιαρή σειρά των μεθόδων του γεροντισμού ας λείψει τώρα και δια πάντα. Ψηφίσατε ικανοποιητικά ποσά. Να φανέ να χορτάσουν. Ψηφίσατε ικανοποιητικά ποσά. να φανέ να χορτάσουν και να μην ψωμοζητούν και να μην δανείζονται και να μην εκτίθονται στην εντροπήν οι δάσκαλοι. Αν δεν έχετε και αν σας λείπουν οι πόροι, παρακαλούμεν να τους εύρετε. Έφοροι είσθε σεις, εμείς όχι. Και αν σας είναι απολύτως αδύνατο αυτό, αφήσατε τα λούσα των κλασικών σπουδών, και τα τέλεια Γυμνάσια. Χάριν της αξιοπρέπειας μας ως ρωμηών και χάριν του γοήτρου της Κοινότητος δεν επιτρέπετε να νομισθή ότι το διδάσκειν σε εμάς σημαίνει επαιτείαν…»[1]
Αυτά έγραφε το 1920, πριν από ακριβώς εκατό χρόνια ο λόγιος δημοσιογράφος Νίκος Καπετανίδης [2] στην εφημερίδα του «Εποχή» στην Τραπεζούντα. Ο Καπετανίδης έχει χαρακτηριστεί ως ο Δημήτρης Γληνός του Πόντου. Υπήρξε σοσιαλιστής δηλαδή προοδευτικός κοινωνικά , παρακολουθούσε στενά την Οκτωβριανή επανάσταση, την εξέγερση του Γερμανικού λαού το 1919 και θαύμαζε τον φιλοπρόοδο ανθρωπιστή πρόεδρο των ΗΠΑ Γούντροου Γουίλσον [3]. Πίστευε στην ανάγκη μόρφωσης των νέων Ελλήνων και ήταν φανατικός υπέρμαχος της Δημοτικής και της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισής του Βενιζέλου, το οποίο εισήγαγαν οι φωτισμένοι παιδαγωγοί Γληνός, Τριανταφυλλίδης και Δελμούζος. Πίστευε ότι η δημοτική γλώσσα θα φέρει πιο κοντά στον απλό Έλληνα την γνώση δίνοντάς του την ευκαιρία να μορφωθεί , το οποίο με την σειρά του θα οδηγούσε στην κοινωνική και πνευματική απελευθέρωση και αποσκλάβωση.
Αλήθεια πόσο επίκαιρα ακούγονται τα λόγια του εκατό χρόνια μετά και πόσο καλά ταιριάζουν στην σημερινή κατάσταση στην Ελληνική δημόσια παιδεία.
Πλέον η μέση ηλικία του μόνιμου εκπαιδευτικού προσωπικού είναι άνω των 50 ετών (έλλειψη νέων προσλήψεων λόγω οικονομικής κρίσης) , ενώ την πλειοψηφία του προσωπικού αποτελούν πλέον οι αναπληρωτές. Οι τελευταίοι λαμβάνοντας ένα αστείο μισθό με χρονική καθυστέρηση μηνών και την επικείμενη απόλυση στο τέλος της χρονιάς καλούνται να βάλουν πλάτη για την παιδεία. Όχι βέβαια πως οι μόνιμοι καθηγητές αμείβονται καλύτερα, μετά τις ανελέητες περικοπές του 2010 έως 2012 .
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ σχετικά με τους μισθούς των εκπαιδευτικών των κρατών μελών του[4] , ο καθηγητής στην Ελλάδα με προϋπηρεσία 15 ετών λαμβάνει ετήσιο μικτό μισθό 26,198 δολάρια (23,700 ευρώ).
Ο ανωτέρω μισθός περιλαμβάνει και τις εργοδοτικές εισφορές και δίνει ένα καθαρό μηνιαίο μισθό λίγο πάνω από τα 1.000 ευρώ. Αντιστοίχως οι συνάδελφοι του σε Πορτογαλία αμείβονται με 43.179 δολάρια ( 64% μεγαλύτερος του Ελληνικού μισθού) και στην Ιρλανδία με 63.195 δολάρια(2,4 φορές μεγαλύτερος). Να σημειωθεί ότι και οι δυο ανωτέρω χώρες χτυπήθηκαν πολύ από την οικονομική κρίση του 2010 , αλλά παρόλα αυτά πληρώνουν καλά τους εκπαιδευτικούς τους, δείγμα του πόσο ενδιαφέρονται για την παιδεία.
Βέβαια τα προβλήματα της παιδείας δεν εξαντλούνται στους αστείους μισθούς. Παρά το γνωστό σύνθημα «Δώστε λεφτά για την παιδεία», το ποσοστό του προϋπολογισμού που κατευθύνεται στην παιδεία είναι σταθερά κάτω του ανεπαρκέστατου 3%, από το 2010 έως και σήμερα και δεν φαίνεται να υπάρχει ουδεμία πιθανότητα για μελλοντική αύξησή του. Μάλιστα σε σύγκριση με τις άλλες χώρες της ΕΕ όσον αφορά τις κρατικές δαπάνες για την δημόσια παιδεία, η Ελλάδα καταλαμβάνει την τελευταία θέση.[5]
Στις σχολικές τάξεις παρατηρείται συνωστισμός μαθητών , ενώ χρόνο με τον χρόνο το ανώτατο όριο μαθητών ανά τάξη αυξάνει. Στα γυμνάσια-λύκεια το άνω όριο είναι έως 28 μαθητές ανά τάξη, ενώ στην πρωτοβάθμια μόλις το περασμένο καλοκαίρι (εν μέσω κορωνοϊού) αυξήθηκε από 22 σε 25 μαθητές ανά τάξη.
Τα ανωτέρω επιδεινώνουν η χωρίς καμία προπαρασκευαστική προετοιμασία και διαδικασία, «πέταγμα» των προσφυγόπουλων μέσα στις τάξεις, παρόλο που τα περισσότερα δεν ξέρουν καν την Ελληνική γλώσσα. Φυσικά για αυτό δεν φταίνε τα προσφυγόπουλα αλλά το κράτος που δεν φροντίζει για προπαρασκευαστικές δομές που θα επέτρεπαν την ομαλή ένταξή τους στην Ελληνική παιδεία.
Παρατηρείται λοιπό μια συνειδητή υποχρηματοδότηση και εγκατάλειψη της δημόσιας παιδείας η οποία φυσικά οδηγεί τόσο στην απαξίωση των εκπαιδευτικών όσο και στην απαξίωση του όλου συστήματος. Χαρακτηριστικά πολλοί εκπαιδευτικοί αναφέρουν ότι το δημόσιο σχολείο έχει πλέον καταντήσει «χώρος φύλαξης των παιδιών» ώστε οι γονείς να μπορούν να μπορούν να πηγαίνουν στην δουλεία τους, χάνοντας όλα αυτά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να προσφέρει στα παιδιά μας, βάση των επιταγών του Ελληνικού συντάγματος.
Όλα αυτά βέβαια οδηγούν στην ανάπτυξη και ενδυνάμωση της ιδιωτικής εκπαίδευσης η οποία βέβαια αφορά τα τέκνα των κυβερνώντων και των κατεχόντων, οι οποίοι φροντίζουν τα δικά τους παιδιά να αποφύγουν τα ανωτέρω προβλήματα, φοιτώντας στα ακριβά ιδιωτικά κολλέγια μακριά από τον λαουτζίδικο.
Αλήθεια τι έκαναν τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη για την παιδεία τους εν μέσω της χρηματοπιστωτικής κρίσης? Ας ρίξουμε μια ματιά στο τι έκανε το Φιλανδικό κράτος όταν βρέθηκε σε αντίστοιχη οικονομική κρίση. Αποφάσισε να επενδύσει στην Δημόσια παιδεία. (ιδιωτική παιδεία δεν υπάρχει), ώστε όλοι οι πολίτες να απολαμβάνουν τα αγαθά της επένδυσης του κράτους τους. Οι αλλαγές αυτές άρχισαν να εφαρμόζονται πριν περίπου 40 χρόνια. Χρειάστηκε να φτάσουν όμως έως το 2000 για να παρουσιάστηκαν τα πρώτα απτά θετικά αποτελέσματα από το Πρόγραμμα Διεθνούς Αξιολόγησης Φοιτητών (PISA), που έδειξαν ότι οι νέοι από την Φινλανδία ήταν οι καλύτεροι στην ανάγνωση στον κόσμο. Τρία χρόνια αργότερα τα αποτελέσματα τους έφεραν στην κορυφή και στα μαθηματικά. Μέχρι το 2009, η Φινλανδία είχε κατακτήσει και άλλες πρωτιές στην γλώσσα και τις επιστήμες [6].
Σημαντικό ρόλο σε αυτή την επιτυχία παίζει και το γεγονός ότι σχεδόν όλοι οι εκπαιδευτικοί είναι απόφοιτοι του καλύτερου 10% των τάξεων τους. Στην Φινλανδία με άλλα λόγια οι καλύτεροι μαθητές δεν γίνονται μόνο γιατροί ή νομικοί αλλά και δάσκαλοι και απολαμβάνουν μεγαλύτερου σεβασμού και εκτίμησης από ότι οι γιατροί ή οι επιχειρηματίες. Και φυσικά αμείβονται πλουσιοπάροχα, ενώ υπάρχουν και μπόνους για όσους υιοθετούν καινοτόμες μεθόδους. Έτσι οι εκπαιδευτικοί απερίσπαστοι μπορούν να αφιερωθούν στην άνοδο του πνευματικού επιπέδου των μαθητών τους!
Διαβάζοντας για το Φιλανδικό μοντέλο, καταλαβαίνουμε πόσο δίκιο είχε ο Καπετανίδης που έγραφε πριν από εκατό χρόνια να ψηφίσουν ικανοποιητικά ποσά για να φάνε να χορτάσουν οι εκπαιδευτικοί: «…Χάριν της αξιοπρέπειας μας ως ρωμηών και χάριν του γοήτρου της Κοινότητος δεν επιτρέπετε να νομισθή ότι το διδάσκειν σε εμάς σημαίνει επαιτείαν…»!!!
Να δούμε πόσες δεκαετίες ακόμα θα χρειαστεί να περάσουν για να το καταλάβουν και να το υιοθετήσουν οι κυβερνώντες μας!!
Κώστας Ν. Καπετανίδης
Πολιτικός Μηχανικός MSc- Συγγραφέας
Επικοινωνία: [email protected]
Σημειώσεις
[1] Άρθρο του Νίκου Καπετανίδη στην Εφημερίδα «Εποχή» της Τραπεζούντας του Πόντου, 1/10/1920.
[2] Νίκος Καπετανίδης , Τραπεζούντιος δημοσιογράφος και εκδότης των εφημερίδων «Σάλπιξ» 1916-1918 και της «Εποχής» 1918-1921. Διακρίθηκε για τον αγώνα του για την εκπαιδευτική μεταρρύθμισή με σκοπό την πνευματική ανύψωση των νέων του Πόντου και τον αγώνα του για την ανεξαρτησία του Πόντου από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Για αυτό και απαγχονίστηκε από τους Τούρκους το 1921 σε ηλικία 32 ετών. Περισσότερα στο βιβλίο «Ν. Καπετανίδης ο ηρωικός δημοσιογράφος του Πόντου», εκδόσεις Ινφογνώνων -2018
[3] Κώστας Φωτιάδης, Ιστορικός και καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Ιστοσελίδα Pontosnews.gr , δημοσίευση της 16-11-2014.
[4] Στοιχεία ΟΑΣΑ “Teachers’ salaries” - https://data.oecd.org/teachers/teachers-salaries.htm#indicator-chart
[5] Πάνος Ντούλας , άρθρο 9 /3/2017 :https://www.alfavita.gr/ekpaideysi/214449_stin-teleytaia-thesi-stin-eyropi-gia-dapanes-stin-paideia-i-ellada
[6] «Γιατί η Φιλανδία έχει το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα στον κόσμο», ιστοσελίδα www.tvxs.gr (11/10/2017)
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
