Alfavita Newsroom Στην ερώτηση «τι σχολείο και τι εκπαίδευση επιθυμούμε να έχουμε;» η πλειονότητα των συμπολιτών μας θα απαντούσε πως επιθυμούμε να έχουμε ένα δημοκρατικό και αποτελεσματικό σχολείο. Ομως το περιεχόμενο των λέξεων δημοκρατικό και αποτελεσματικό δεν είναι το ίδιο για όλους τους ανθρώπους και εξαρτάται από τη σκοπιά που έχει κανείς στα πράγματα.
Θα εξετάσουμε, για τον λόγο αυτό, δύο διαφορετικές προσεγγίσεις στο σχολείο και την εκπαίδευση -την προοδευτική και τη νεοφιλελεύθερη- και θα επιχειρήσουμε να αναδείξουμε τις κοινωνικές τους συνεπαγωγές.
Η νεοφιλελεύθερη προσέγγιση στην εκπαίδευση
Η επισκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας θα αναδείκνυε τα εξής χαρακτηριστικά για τη νεοφιλελεύθερη προσέγγιση στην εκπαίδευση:
1. Εμφαση στην αριστεία και την ατομική διάκριση των μαθητών και μαθητριών.
2. Εμφαση στις «εγγενείς» ικανότητες των μαθητών και μαθητριών.
3. Συστηματική αγνόηση της επίδρασης του κοινωνικού, οικονομικού και μορφωτικού παράγοντα της οικογένειας στις επιδόσεις των μαθητών και μαθητριών.
4. Εμφαση στις εξετάσεις και τα τεστ δεξιοτήτων.
5. Διαρκής αξιολόγηση δομών, εκπαιδευτικών, μαθητών/τριών και σχολείων.
6. Κοινωνική λογοδοσία σχολείων και εκπαιδευτικών.
7. Εμφαση στην οικονομική αυτονομία των σχολείων.
8. Σύνδεση της δημόσιας χρηματοδότησης των σχολείων με τις επιδόσεις και τις δράσεις των σχολείων.
9. Σύνδεση των σχολείων με τις επιχειρήσεις και ενδεχόμενη χρηματοδότηση από αυτές κ.ά.
Είναι εύκολο να φανταστούμε ότι τα παραπάνω οδηγούν σε ανταγωνισμό και σε εργασιακό άγχος των εκπαιδευτικών, των μαθητών και μαθητριών και των γονέων. Και επίσης σε ταξινόμηση και κατάταξη των σχολείων και των εκπαιδευτικών (κάτι που υπό ορισμένες συνθήκες θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλείσιμο των «αναποτελεσματικών» σχολείων και σε απολύσεις των «ελλειμματικών» εκπαιδευτικών, όπως έγινε στις ΗΠΑ και στην Αγγλία τη δεκαετία του ’80).
Πρόσθετα αυτό το μοντέλο εκπαίδευσης είναι φανερό ότι ενισχύει την ιδέα του κοινωνικού δαρβινισμού, διαιωνίζει τις υπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες και αδικίες και δημιουργεί κοινωνική καχυποψία, ανασφάλεια, αστάθεια και συγκρούσεις.
Στον αντίποδα της νεοφιλελεύθερης προσέγγισης βρίσκεται η προοδευτική αντίληψη για την εκπαίδευση και την κοινωνία, βασική αρχή της οποίας είναι πως «όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από τις επιμέρους διαφορές τους (που αφορούν π.χ. τη φυλή, καταγωγή, θρησκεία, αναπηρία κ.ά.), δικαιούνται να λάβουν στο σχολείο όλα εκείνα τα εφόδια (πνευματικά, συναισθηματικά, αξιακά κ.ά.) τα οποία θα τους εξασφαλίσουν στο μέλλον μια ευτυχισμένη, ισόρροπη και πλούσια σε εμπειρίες ζωή».
Πιο ειδικά στην προοδευτική αντίληψη ξεχωρίζουν τα εξής χαρακτηριστικά:
1. Δίνεται έμφαση σε ένα χαρούμενο, δημιουργικό και ανθρώπινο σχολείο που σέβεται απόλυτα την παιδική ηλικία και αναγνωρίζει ότι προέχει η ψυχική και συναισθηματική υγεία των παιδιών έναντι της διανοητικής.
2. Προκρίνεται η συνεργασία των σχολείων, των εκπαιδευτικών και των μαθητών και μαθητριών και όχι ο ανταγωνισμός, η διάκριση και η αριστεία.
3. Στο πλαίσιο της παιδαγωγικής αυτονομίας του σχολείου λαμβάνονται υπόψη οι συνθήκες ζωής των μαθητών και μαθητριών και οι ιδιαιτερότητες της τοπικής κοινωνίας (κοινωνικές, οικονομικές κ.ά.) και προβλέπονται οι σχετικές προσαρμογές στο αναλυτικό πρόγραμμα και στη διδασκαλία.
4. Αναγνωρίζεται ότι κάποια παιδιά λόγω των ειδικών συνθηκών ζωής τους (αναπηρία, φτώχεια, προσφυγιά, μετανάστευση κ.ά.) βιώνουν την εμπειρία του σχολείου με διαφορετικά εφόδια και ότι συνεπώς το σχολείο οφείλει να καλύψει τα ελλείμματα αυτών των παιδιών με ειδικά προγράμματα αντισταθμιστικής αγωγής.
5. Δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στη δημοκρατική λειτουργία του σχολείου (παιδαγωγικές συνεδρίες, μαθητικά συμβούλια, δράσεις κοινωνικής αλληλεγγύης κ.ά.).
6. Αναγνωρίζεται ότι η σύνδεση του σχολείου με την κοινωνία και η συμμετοχή σε δράσεις κοινωνικής και περιβαλλοντικής ευαισθησίας αποτελεί ισχυρή διαδικασία διανοητικής και κοινωνικής ωρίμανσης των μαθητών και μαθητριών.
7. Τέλος, δίνεται έμφαση σε ένα σχολείο ανοιχτό στην κοινωνία και τον κόσμο, τόπο συνάντησης ανθρώπων και πολιτισμών και μαζί κέντρο αλληλεγγύης και αμοιβαιότητας της τοπικής κοινωνίας.
Αξίζει ο αγώνας για την επίτευξη ενός τέτοιου σχολείου;
Η απάντησή μας είναι πως ναι, αξίζει! Και αξίζει γιατί ένα τέτοιο σχολείο διασφαλίζει συνθήκες ηρεμίας, ασφάλειας και συνεργασίας των μαθητών και μαθητριών, των εκπαιδευτικών και των γονέων. Και γιατί, επιπρόσθετα, οδηγεί σε καλύτερους, δημιουργικότερους και πιο αλληλέγγυους πολίτες και σε μια ομορφότερη, αρμονικότερη και πιο ανθρώπινη κοινωνία. Η επιλογή για το ποιο σχολείο και ποια εκπαίδευση θέλουμε για εμάς και τα παιδιά μας είναι δική μας!
Από την έντυπη έκδοση της Εφημερίδας των Συντακτών
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
750 ευρώ σε 170.000 πολίτες - Πάρτε τα με μια μόνο αίτηση και όλα εξα αποστάσεως μέσω golearn
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 20/6
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
