Λεωνίδας Βουρλιώτης Εδώ το σημερινό θέμα της έκθεσης όπως αναγράφεται στα επίσημα θέματα των Πανελληνίων Εξετάσεων 2025:
“Τα Κείμενα 1 και 2 αναφέρονται στη δημιουργικότητα και τη σημασία της. Αξιοποιώντας δημιουργικά το περιεχόμενό τους, σε ένα άρθρο 350-400 λέξεων που θα αναρτήσετε στο προσωπικό σας ιστολόγιο, να αναφέρετε:
ΚΕΙΜΕΝΟ 1 [Δημιουργικότητα]
Η δημιουργικότητα νοείται ως μια διαδικασία, η οποία οδηγεί σε κάποια μορφή δημιουργικής παραγωγής και χαρακτηρίζεται από πρωτοτυπία και αποτελεσματικότητα, ενώ μπορεί να συνδυάζει ιδέες ή υλικά με νέους τρόπους. Συνδέεται άμεσα με τη φαντασία, την καινοτομία, την επίλυση προβλημάτων και την αποκλίνουσα σκέψη, αλλά η πολύπλευρη φύση της καθιστά δύσκολο το εγχείρημα να την ορίσει κάποιος. Μπορεί κανείς να πει ότι η επίλυση προβλημάτων, η εξεύρεση λύσεων και η παροχή πολύτιμης εργασίας μέσω της φαντασίας, της πρωτοτυπίας και της ευχέρειας απαιτούν δημιουργικό νου. Η αξία της δημιουργικότητας είναι πολιτιστικά, κοινωνικά αλλά και οικονομικά αδιαμφισβήτητη, εξ ου και η ένταξή της στους γενικούς εκπαιδευτικούς στόχους παγκοσμίως. Η δυναμική σχέση της εκπαίδευσης μέσω των τεχνών με τη δημιουργικότητα έχει επιβεβαιωθεί ερευνητικά. Η συμμετοχή των παιδιών σε καλλιτεχνικές δράσεις ενισχύει την καλλιέργεια της αποκλίνουσας σκέψης τους. Στο ίδιο πνεύμα, εντοπίζεται ισχυρή σχέση ανάμεσα στην ενασχόληση με τις τέχνες και στην ανάπτυξη της φαντασίας, την κατανόηση σύνθετων εννοιών και την ανάληψη πρωτοβουλιών για την εξεύρεση λύσεων σε προβληματικές καταστάσεις. Σε ένα πολύτεχνο εργαστήρι, το παιχνίδι με τις μορφές εξασφαλίζει μοναδικές πολυαισθητηριακές εμπειρίες μάθησης και ζωής για το μικρό παιδί. Στο παιδί που πειραματίζεται με τις μορφές στο παιχνίδι του, εξασφαλίζονται ευκαιρίες να ανακαλύψει και να εκφράσει συναισθήματα, αγωνίες και σκέψεις. Ταυτόχρονα, η ίδια εμπειρία παρέχει τη δυνατότητα ειδικά στο μικρό παιδί να καθρεφτιστεί στο δημιούργημά του, να νιώσει την ιδιαιτερότητα και τη μοναδικότητα του προσώπου του και να αναπτυχθεί.
[Αντώνης Λενακάκης, Τέχνες-διαδίκτυο-δημιουργικότητα, ΤΕΠΑΕ ΑΠΘ, 2024, ePublishing: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, απόσπασμα ελαφρώς διασκευασμένο για τις ανάγκες της εξέτασης].
ΚΕΙΜΕΝΟ 2 Η δημιουργικότητα αρχίζει από την κούνια
Αν νομίζετε πως η ικανότητα να κάνει κάποιος σύνθετες σκέψεις αφορά μόνο τους ενηλίκους, κάνετε λάθος. Κι αυτό διότι επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ και του Πανεπιστημίου Κεντρικής Ευρώπης στην Αυστρία (CEU), έπειτα από σχετική έρευνα, διαπίστωσαν πως η δημιουργική σκέψη ξεκινά από την… κούνια. Όπως συγκεκριμένα προέκυψε από τη μελέτη τους που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «PNAS», τα βρέφη ηλικίας έως 12 μηνών όχι μόνο είναι ικανά για δημιουργική σκέψη πολύ πριν αρχίσουν να μιλάνε, αλλά και αυτού του είδους η σκέψη είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη της γλωσσικής τους ικανότητας. Όπως εξήγησε η επικεφαλής της μελέτης, νευροεπιστήμονας με ειδίκευση στη βρεφική και πρώιμη παιδική ηλικία Δρ. Μπάρμπαρα Πομιεχόφσκα, στόχος της ερευνητικής της ομάδας ήταν να ανακαλύψει την «πηγή» της ανθρώπινης δημιουργικότητας και της παραγωγικής σκέψης. «Η ανθρώπινη ευφυία και δημιουργικότητα βασίζονται στη συνδυαστική σκέψη ή στην ικανότητα σχηματισμού εντελώς νέων σκέψεων, συνδυάζοντάς τες με υπάρχουσες (γνωστές) έννοιες και ιδέες. Η δημιουργικότητα των ανθρώπων δεν έχει όρια, μας πήγε στο φεγγάρι και μας επέτρεψε να θεραπεύσουμε θανατηφόρες νόσους, αλλά δεν γνωρίζουμε ακόμα πότε και πώς προκύπτει αυτή η εντυπωσιακή ικανότητα συνδυασμού ιδεών και εφεύρεσης νέων πραγμάτων. Αυτή η έρευνα δείχνει ότι πρέπει να πάμε πίσω στην αρχή της γλωσσικής ανάπτυξης για να λύσουμε αυτό το παζλ». Σύμφωνα με τη δόκτορα Πομιεχόφσκα, η συγκεκριμένη μελέτη έδειξε πως η ανθρώπινη δημιουργικότητα είναι αρχέγονη και ξεκινά ήδη από τη βρεφική ηλικία. «Όταν μιλάμε για δημιουργικότητα, αναφερόμαστε συνήθως σε ανθρώπους που ασχολούνται με τις τέχνες, σε κάποιους εφευρέτες και γενικότερα σε ενηλίκους και μεγαλύτερα παιδιά που έχουν κάποιο ιδιαίτερο ταλέντο. Πολύ λίγοι άνθρωποι μπορούν να φανταστούν πως ένα μικρό ανθρωπάκι έχει ικανότητα για συνδυαστική σκέψη. Θα πρέπει, επομένως, να μελετήσουμε τις συνθήκες εκείνες που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των δημιουργικών γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους. Και τώρα που γνωρίζουμε ότι αυτή η ικανότητα ξεκινά νωρίς, μπορούμε να εξετάσουμε όλους αυτούς τους βιολογικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες που μπορεί να την επηρεάσουν. Για παράδειγμα η φτώχεια, το ανθυγιεινό περιβάλλον διαβίωσης, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των γονιών, η έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης και η κακή διατροφή είναι γνωστοί παράγοντες που επιδρούν στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών». [Άρθρο της Κέλλυς Φαναριώτη από το διαδίκτυο (tovima.gr), 13-08-2024, συντομευμένο και ελαφρώς διασκευασμένο για τις ανάγκες της εξέτασης].
Τα Κείμενα 1 και 2 αναφέρονται στη δημιουργικότητα και τη σημασία της. Αξιοποιώντας δημιουργικά το περιεχόμενό τους, σε ένα άρθρο 350-400 λέξεων που θα αναρτήσετε στο προσωπικό σας ιστολόγιο, να αναφέρετε:
α) τους λόγους για τους οποίους το σύγχρονο σχολείο οφείλει να καλλιεργεί τη δημιουργικότητα των μαθητών/ μαθητριών και
β) τους τρόπους με τους οποίους εσείς επιλέγετε στην προσωπική σας ζωή να εκφράσετε τη δημιουργικότητά σας”.
Πως το απαντάει το gpt
Η δημιουργικότητα ως ανάγκη και στάση ζωής
Σε έναν κόσμο όπου οι έτοιμες απαντήσεις είναι προσβάσιμες με ένα κλικ, η πραγματική υπεραξία βρίσκεται όχι στη συσσώρευση γνώσεων, αλλά στην ικανότητα να τις συνδυάζεις απρόβλεπτα, να τις μετασχηματίζεις και να γεννάς καινούριες. Αυτή είναι η δημιουργικότητα — ένα δώρο που δεν ανήκει μόνο στους καλλιτέχνες και τους επιστήμονες, αλλά βρίσκεται μέσα μας από την πιο τρυφερή ηλικία, όπως εύστοχα αναδεικνύουν τα κείμενα που συνομιλούν με τη νευροεπιστήμη, την παιδαγωγική και την τέχνη.
Το σύγχρονο σχολείο, λοιπόν, δεν μπορεί να αγνοεί τη δημιουργικότητα. Αντιθέτως, οφείλει να τη θεωρεί κεντρικό του άξονα. Διότι η δημιουργικότητα ενδυναμώνει την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, ενισχύει τη φαντασία και την κριτική σκέψη, ενώ αποδεδειγμένα βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν πολύπλευρες γνωστικές και συναισθηματικές δεξιότητες. Οι τέχνες, για παράδειγμα, σύμφωνα με το Κείμενο 1, δεν είναι διακοσμητικά στοιχεία της εκπαίδευσης, αλλά χώροι όπου το παιδί ανακαλύπτει τον εαυτό του, νιώθει τη μοναδικότητά του και μαθαίνει πώς να σκέφτεται πέρα από το συμβατικό. Ταυτόχρονα, το Κείμενο 2 μάς υπενθυμίζει ότι αυτή η ικανότητα ξεκινά από τη βρεφική ηλικία και επηρεάζεται από ποικίλους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Γι’ αυτό το σχολείο πρέπει να λειτουργεί εξισορροπητικά, να προσφέρει ευκαιρίες έκφρασης σε όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από το οικογενειακό τους υπόβαθρο.
Όσο για μένα, η δημιουργικότητα δεν είναι απλώς μια ικανότητα — είναι τρόπος ύπαρξης. Τη βιώνω όταν γράφω, όταν συνδέω φαινομενικά άσχετες ιδέες για να εξηγήσω ένα κοινωνικό φαινόμενο ή όταν επινοώ έναν νέο τρόπο να κεντρίσω το ενδιαφέρον των μαθητών μου. Τη νιώθω στο πείραμα, στην αφηρημένη σκέψη, στην καθημερινή μου επαφή με τις λέξεις, τις εικόνες και τις σιωπές. Είναι το καταφύγιο και η πυξίδα μου στον κόσμο.
Η δημιουργικότητα, λοιπόν, δεν είναι πολυτέλεια. Είναι εργαλείο επιβίωσης, ελευθερίας και ανθρωπιάς. Και γι’ αυτό, τόσο στην τάξη όσο και στη ζωή, αξίζει να την καλλιεργούμε με πίστη, φροντίδα και θάρρος.
Όλα τα νέα και οι ειδήσεις που αφορούν τις Πανελλήνιες
Τελική ευθεία για τις Πανελλαδικές 2025: 10 πολύτιμες συμβουλές για την ημέρα της εξέταση
