Νίκος Μακρής Η 1η Ιανουαρίου θεωρείται σήμερα το παγκόσμιο σημείο εκκίνησης κάθε νέου έτους. Ωστόσο, η επιλογή αυτής της ημερομηνίας δεν ήταν πάντα αυτονόητη. Ανά τους αιώνες, οι λαοί συνέδεσαν την έναρξη του χρόνου με θρησκευτικές τελετές, αστρονομικά φαινόμενα και γεωργικούς κύκλους, φτιάχνοντας μια πολυδιάστατη ιστορία που ξεκινά χιλιάδες χρόνια πριν.
Οι ρίζες: Μεσοποταμία, 2000 π.Χ.
Οι πρώτες καταγεγραμμένες πρωτοχρονιάτικες γιορτές εντοπίζονται στη Μεσοποταμία. Εκεί, το akitu –η γιορτή της νέας χρονιάς– ξεκινούσε μετά την πρώτη νέα σελήνη της εαρινής ισημερίας, συνήθως τον Μάρτιο. Για τους Βαβυλωνίους, η τελετή δεν είχε μόνο συμβολικό χαρακτήρα: ήταν η στιγμή επιβεβαίωσης ή στέψης του βασιλιά και συνέπιπτε με τη συγκομιδή του κριθαριού, κρίσιμη για την αγροτική ζωή.
Όταν ο ουρανός καθορίζει το ημερολόγιο
Σε πολλούς πολιτισμούς, οι κινήσεις των άστρων ήταν ο απόλυτος οδηγός του χρόνου.
Κίνα: Το νέο έτος αρχίζει τη δεύτερη νέα σελήνη μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο, ανοίγοντας επίσημα την περίοδο της άνοιξης.
Αρχαία Αίγυπτος: Η εμφάνιση του Σείριου στα μέσα Ιουλίου, ταυτόχρονα με την πλημμύρα του Νείλου, σήμαινε και την έναρξη του νέου έτους – μια καθοριστική στιγμή για τη γεωργία.
Το ισλαμικό ημερολόγιο: Μια νέα αρχή από τη Χίτζρα
Το 638 μ.Χ., ο χαλίφης Ουμάρ Α΄ καθιέρωσε το σεληνιακό ισλαμικό ημερολόγιο, θέτοντας την 1η Μουχαράμ ως αφετηρία κάθε νέου έτους. Η χρονομέτρηση ξεκινά από το 622 μ.Χ., τη χρονιά που ο Μωάμεθ μετανάστευσε στη Μεδίνα – ένα γεγονός θεμελιώδες για το Ισλάμ. Το σεληνιακό σύστημα, με 354–355 ημέρες, οδηγεί σε μεταβαλλόμενες ημερομηνίες στο Γρηγοριανό ημερολόγιο.
Οι Ρωμαίοι και το χάος του χρόνου
Στην αρχαία Ρώμη, το ημερολόγιο ήταν ένα σύνθετο και μη πάντα αξιόπιστο σύστημα.
Ο Ρωμύλος τοποθέτησε την αρχή του έτους τον Μάρτιο, αλλά τον 7ο αιώνα π.Χ. ο Νούμα Πομπίλιος πρόσθεσε τους μήνες Ianuarius και Februarius, επιχειρώντας να φέρει τάξη στη χειμερινή περίοδο.
Ωστόσο, ένα σεληνοϋπολογιστικό ημερολόγιο 29,5 ημερών προκαλούσε συχνές ασυμφωνίες και η προσθήκη του μήνα Μερκεδόνιου κάθε τόσο δεν έλυνε το πρόβλημα.
Ο Ιούλιος Καίσαρας και το λάθος των 11 λεπτών
Το 46 π.Χ., ο Ιούλιος Καίσαρας αποφάσισε να επιβάλει τάξη στο ημερολόγιο. Με τη βοήθεια του αστρονόμου Σωσιγένη, εισήγαγε το Ιουλιανό ημερολόγιο, καθιερώνοντας την 1η Ιανουαρίου ως επίσημη αρχή του έτους και θεσπίζοντας τα δίσεκτα έτη.
Ωστόσο, ο υπολογισμός ήταν ελαφρώς λανθασμένος: το ηλιακό έτος είχε υπερεκτιμηθεί κατά 11 λεπτά. Με την πάροδο των αιώνων, η μικρή αυτή διαφορά μεγάλωσε – και το ημερολόγιο έχασε τη συνοχή του σε σχέση με τις εποχές.
Ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ’ βάζει τέλος στο μπέρδεμα
Για να διορθωθεί η απόκλιση, τον 16ο αιώνα υιοθετήθηκε το Γρηγοριανό ημερολόγιο, το οποίο χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα. Η 1η Ιανουαρίου επισημοποιήθηκε διεθνώς ως η αρχή του νέου έτους.
Η Βρετανία και οι αμερικανικές αποικίες το αποδέχθηκαν αργά, μόλις το 1752, αποφεύγοντας για δεκαετίες να αναγνωρίσουν μια παπική μεταρρύθμιση. Μέχρι τότε οι δύο χρονολογήσεις –Ιουλιανή και Γρηγοριανή– είχαν φτάσει να διαφέρουν κατά 11 ημέρες.
Και κάπως έτσι… μετράμε αντίστροφα
Σήμερα, ακόμη και χώρες που ακολουθούν άλλα θρησκευτικά ή παραδοσιακά ημερολόγια για τις τελετουργίες τους, χρησιμοποιούν το Γρηγοριανό ως επίσημο πολιτικό και διεθνές σύστημα χρονομέτρησης.
Έτσι, πίσω από το «Καλή Χρονιά!» της 31ης Δεκεμβρίου κρύβεται μια πορεία 4.000 ετών – από τις τελετές της Μεσοποταμίας μέχρι τις αστρονομικές διορθώσεις της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και τις μεταρρυθμίσεις της Καθολικής Εκκλησίας.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Η πιο εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών στην Ελλάδα σε 2 ημέρες στα χέρια σου - Δίνεις από το σπίτι σου
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 18/12
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
