Πολλά έχουν γραφεί για τη θεωρία της αποανάπτυξης, αλλά το αποτέλεσμα είναι η σύγχυση. Τι είναι πραγματικά αποανάπτυξη; ποιοι είναι οι στόχοι της; ποιες οι μέθοδοί της; ποιες αξίες υπερασπίζεται; Αυτό το podcast, λοιπόν, προορίζεται για να διαλύσει αυτή τη σύγχυση και να κάνει τα πράγματα λίγο πιο ξεκάθαρα.
Ας αρχίσουμε με τα βασικά: στο πλαίσιο της λεγόμενης οικονομίας της αγοράς, δηλαδή του καπιταλιστικού συστήματος η ανάπτυξη είναι ταυτισμένη με την οικονομική μεγέθυνση. Αυτό σημαίνει ότι όσο πιο πολλά παράγονται και καταναλώνονται, τόσο το καλύτερο. Ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, Κάρλος Τάιμπο, στο διαφωτιστικό του βιβλίο «Η πρόταση της αποανάπτυξης: καπιταλισμός, κρίση και βαρβαρότητα» (Εκδόσεις των Συναδέλφων, σε μετάφραση Νίκου Κοκκάλα) γράφει: «Όμως η θεωρία της αποανάπτυξης δεν αποτελεί απλώς μια κριτική στο τι είναι ανάπτυξη, στο τι θεωρούμε ανάπτυξη. Αποτελεί επιπλέον άρνηση της κοινωνικής εκμετάλλευσης και της λεηλασίας της φύσης, κριτική στο φαντασιακό της κατανάλωσης και άρνηση της ομοιομορφίας. Κριτική στην κυριαρχία της οικονομίας και στο αξιακό του σύστημα […] μια πρόταση “διεύρυνσης των συμβιωτικών κοινωνικών σχέσεων, σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από ολιγάρκεια, εκούσια απλότητα και λιτή κατανάλωση υλικών αγαθών».
Αυτό σημαίνει κριτική σκέψη, αντίσταση στην προπαγάνδα της διαφήμισης και της πλύσης εγκεφάλου στην οποία μας υποβάλλουν καθημερινά οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι και οι πολυεθνικές, δημιουργώντας μας «πλαστές ανάγκες». Όπως λέει ο μεγάλος Έριχ Φρομ, όταν πίνουμε ένα μπουκάλι κόκα κόλα, δεν πίνουμε με τον ουρανίσκο μας, με τη γεύση και με την όσφρηση, αλλά πίνουμε τα όμορφα κορμιά που λιάζονται στην παραλία και διασκεδάζουν. Η βιομηχανία της διαφήμισης παίρνει υπόψη της την ψυχολογία μας, τις βαθύτερες επιθυμίες μας, ίσως τα απωθημένα μας, αλλά και, κυρίως, τη λίμπιντό μας, με τις πανέμορφες γυναίκες, τους γυμνασμένους άντρες και τα καλλίγραμμα κορμιά τους.
Η διαφήμιση είναι η τέχνη της αποπλάνησης μέσω του τηλεοπτικού μηνύματος.
Η οικονομική μεγέθυνση, από την άλλη, είναι ενάντια στο μέλλον των επόμενων γενεών. Τι κόσμο θα αφήσουμε στα παιδιά και στα εγγόνια μας όταν θα έχουμε καταστρέψει πλέον τον πλανήτη με την κλιματική αλλαγή; Ήδη παίρνουμε προκαταβολές: ακραία καιρικά φαινόμενα, ξηρασίες, τυφώνες, καταιγίδες, πλημμύρες, έλλειψη νερού στις μεγαλουπόλεις.
Ο Τάιμπο παραθέτει και τον μεγάλο Πολωνό κοινωνιολόγο Ζίγκμουντ Μπάουμαν, ο οποίος έλεγε: «σε ό,τι αφορά τη νεωτερικότητα, η γενοκτονία δεν αποτελεί ούτε δυσλειτουργία, ούτε ανωμαλία […] το Ολοκαύτωμα σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε στη νεωτερική και ορθολογική κοινωνία μας, σε ένα ανώτερο στάδιο του πολιτισμού μας και στο απόγειο των ανθρώπινων πολιτιστικών επιτευγμάτων, και γι’ αυτόν τον λόγο αποτελεί πρόβλημα τόσο της κοινωνίας μας όσο και του πολιτισμού μας».
Από την άλλη, ο Σερζ Λατούς, ο οποίος θεωρείται ο «πατέρας» της θεωρίας της αποανάπτυξης, στο, επίσης, επίκαιρο βιβλίο του «Προς μια κοινωνία της λιτής αφθονίας: παρανοήσεις και διαμάχες γύρω από την αποανάπτυξη» (Εκδόσεις των Συναδέλφων σε μετάφραση του Βασίλη Παπακριβόπουλου) διευκρινίζει πως «η λέξη αποανάπτυξη δεν θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως το αντίθετο της οικονομικής μεγέθυνσης με αρνητικό πρόσημο: αποτελεί απλούστατα ένα προβοκατόρικο σύνθημα για να σπάσουμε την ξύλινη γλώσσα της παραγωγικίστικης μυθολογίας […] Στις μέρες μας ο δείκτης-φετίχ των κοινωνιών της οικονομικής μεγέθυνσης είναι η αύξηση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος, του περίφημου ΑΕΠ. Συνεπώς το σχέδιο για μια κοινωνία της αποανάπτυξης συνίσταται σε κάτι ριζικά διαφορετικό από την αρνητική οικονομική μεγέθυνση.
Η αποανάπτυξη παραπέμπει στην έξοδο από την κοινωνία της κατανάλωσης. Οριακά θα μπορούσαμε να αντιπαρατάξουμε την εκούσια αποανάπτυξη, στην αποανάπτυξη που επιβάλλεται στην κοινωνία με βίαιο τρόπο. Η πρώτη μπορεί να συγκριθεί με μια κούρα λιτοδίαιτης διατροφής, την οποία υιοθετεί μια κοινωνία για να αυξήσει την ευεξία της, όταν η υπερκατανάλωση αρχίζει να την απειλεί με παχυσαρκία». Δηλαδή, όπως συμπληρώνει ο Κάρλος Τάιμπο «η αμφισβήτηση δεν αφορά το αξιακό σύστημα των κοινωνιών μας στο σύνολό του, αλλά κυρίως το ποιος ιδιοποιείται τον παραγόμενο πλούτο. Δεν αμφισβητείται το τι σημαίνει ευημερία, αλλά ποιοι ευημερούν . Δεν αμφισβητείται η κυριαρχία του ανθρώπου πάνω στη φύση, αλλά ποιος κερδίζει τη μερίδα του λέοντος από τα οφέλη της κυριαρχίας».
Άλλωστε σήμερα είναι περισσότερο ορατό αυτό από ποτέ: οι υπερπλούσιοι, όπως ο Ίλον Μασκ, σε λίγα χρόνια θα φτάσουν να έχουν ένα τρισεκατομμύριο περιουσία, δηλαδή όσο το ΑΕΠ κάποιων φτωχών χωρών. Και στην Ελλάδα είναι φανερό από ανθρώπους που δεν έχουν ούτε ένα ένσημο να είναι κάτοχοι πολλών ακινήτων και η αγοραστική δύναμη των μισθωτών και συνταξιούχων να βρίσκεται στα τάρταρα. Αλλά και οι παγκόσμιες ανισότητες να βρίσκονται στα ύψη όπως δεν έχουν υπάρξει ποτέ άλλοτε στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Πηγή: efsyn
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Είσαι άνεργος ή εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα: Με μία κίνηση παίρνεις Voucher 750€
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 20/6
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
