Νίκος Τσούλιας Ποιος άνθρωπος δεν στοχάζεται ξανά και ξανά στο ζήτημα της προέλευσης του κόσμου και της ζωής; Ποιος δεν νιώθει μια φοβερή αίσθηση αμηχανίας για τη δική του εμφάνιση στη ζωή; Ποιος δεν γεύεται μια παράξενη εικόνα απορίας και έκστασης για το θαύμα που βλέπει μπροστά του στη σύλληψη και στη γέννηση, στην ανάπτυξη και στο μεγάλωμα ενός παιδιού;
Ναι, είναι η καθημερινότητα που θέτει το κύριο πεδίο της ενασχόλησής μας και της δράσης μας. Αλλά ο ξεχωριστός και μαγικός προσωπικός στοχασμός θα είναι πάντα εκεί, στα μικρά και στα μεγάλα θαύματα της ζωής και της φύσης. Το απορείν και το θαυμάζειν, ο προβληματισμός και ο διαλογισμός θα είναι πάντα ο πιο δελεαστικός τόπος για το ανήσυχο πνεύμα μας, για τις τόσες και τόσες φαντασιακές μας αναζητήσεις. Η σκέψη μας είναι πάντα εντυπωσιακά ενεργή και σε διαρκή εγρήγορση – κανένας δεν μπορεί να την στομώσει.
Είναι ο άνθρωπος σε διαρκή διάλογο με τον εαυτό του. Συνεχώς αναρωτιέται και θέλει πάντα να ερμηνεύει και να επανερμηνεύει, να αναζητεί τις αιτίες των πραγμάτων αλλά και την όποια τελεονομία τους. Θέλει να υπάρχει ένα νόημα στη ζωή, κάπου να αποβλέπει η δική του προσωπική πορεία. Αλλά η όποια απόπειρά του για όλες τις μεγάλες ανησυχίες σκοντάφτει τόσο στους προσωπικούς περιορισμούς της γνώσης του όσο και στις πολλαπλές προκαταλήψεις με τις οποίες τον έχει φορτώσει η ιστορία της εποχής του και ο πολιτισμικός σχετικισμός. Γι’ αυτό και είναι πρώτο ζητούμενο για κάθε άνθρωπο η κατάκτηση της πνευματικής του ελευθερίας.
Μόνο απ’ αυτό το μονοπάτι θα κατανοήσει τη δική του ύπαρξη και το νόημα της ζωής. Να συνειδητοποιήσει τη μοναξιά μας και την ευθύνη μας. «Δεν υπάρχει κάποιο απύθμενο μυστήριο της ζωής. Δαίμονες και θεοί δεν διεκδικούν την αφοσίωσή μας. Αντιθέτως, είμαστε αυτοδημιούργητοι, ανεξάρτητοι, μόνοι και εύθραυστοι· ένα βιολογικό είδος προσαρμοσμένο να ζει σε έναν βιολογικό κόσμο. Αυτό που έχει σημασία για τη μακροχρόνια επιβίωσή μας είναι η ευφυής αυτεπίγνωση, βασισμένη σε μεγαλύτερη ανεξαρτησία σκέψης από όση γίνεται ανεκτή σήμερα ακόμη και στις πιο προηγμένες δημοκρατικές κοινωνίες μας» (E. Wilson, Το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης).
Για να κατανοήσουμε τη δική μας ζωή οφείλουμε να απλώσουμε τη σκέψη μας στις παραμεθόριους περιοχές της ζωής ως βιολογικού φαινομένου, ως συμβάντος που χαρακτηρίζει αυτό τον μικρό πλανήτη μας. Η όποια αυτογνωσία μας διαθλάται αναγκαστικά από τη βιολογική αυτογνωσία μας. Έχει ένα μακρύ και περιπετειώδες ταξίδι η ζωή στη Γη. Είναι εντυπωσιακά αναπαραγωγική και φοβερά επεκτατική. Αναπαράγει τις μορφές της με μια θαυμαστή ακρίβεια αφήνοντας πάντα περιθώρια αλλαγών μόνο και μόνο για να τροφοδοτήσει την πολυπλοκότητά της και την εξέλιξή της. Επεκτείνεται σε κάθε γωνιά της βιόσφαιρας και έχει έναν τόσο θαυμαστό πλούτο ποικιλομορφίας, που δεν «επιτρέπει» στον άνθρωπο να φτάσει ακόμα και στην πιο απλή καταγραφή όλων των μορφών των έμβιων όντων.
Είναι ένα δέντρο η ζωή, με κοινό κορμό που έχει ξεφυτρώσει ως μικρό βλαστάρι εδώ και 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια και θρέφει άπειρα κλαδιά και κλωνάρια, από τα οποία τα περισσότερα δεν υπάρχουν πια ή έχουν εξαφανιστεί ή έχουν μετασχηματιστεί σε όλο και πιο νέα κλαδιά. Το δέντρο διαρκώς φουντώνει και θεριεύει˙ του αρκεί μόνο η συνεχής είσοδος της ηλιακής ακτινοβολίας. Μόνο του με την ενέργεια αυτή, με τα χημικά υλικά που υπάρχουν στον πλανήτη μας και με συνεργό το χρόνο πετάει διαρκώς και νέα κλαδιά. Κανένας δεν ξέρει μέχρι που μπορεί να φτάσει.
Όλοι οι οργανισμοί που υπάρχουν, που υπήρξαν και που θα υπάρξουν στον τρίτο βράχο από τον ήλιο έχουμε κοινή ρίζα. Από το πιο απλό βακτήριο μέχρι την πιο περίεργη μορφή έμβιου οργανισμού και τη δική μας αφεντιά έχουμε κοινή καταγωγή αλλά και κοινό μέλλον. Αυτή η ταπεινή καταγωγή δεν μας μειώνει το πνεύμα μας˙ αντίθετα είναι αυτή η ταπεινότητα που μας τροφοδοτεί το σεβασμό στο φαινόμενο της ζωής και στην αυτογνωσία μας.
«Η ανθρωπότητα εμφανίστηκε από μόνη της, μέσω μιας σειράς επάλληλων συμβάντων κατά την εξέλιξη. Δεν είμαστε προκαθορισμένοι να εκπληρώσουμε κάποιον σκοπό· ούτε έχουμε να δώσουμε λόγο σε οποιαδήποτε δύναμη πέρα από τον εαυτό μας. Θα μας σώσει μόνο η σοφία που βασίζεται στην αυτεπίγνωση, και όχι η ευλάβεια. Δεν θα υπάρξει εξιλέωση ή δεύτερη ευκαιρία που θα μας δοθεί άνωθεν […] Είναι ανόητο να θεωρούμε τον πλανήτη μας προσωρινό σταθμό προς έναν καλύτερο κόσμο. Μόνο αυτόν έχουμε να κατοικούμε και τούτο το νόημα να ξεδιπλώσουμε» (E. Wilson, ο.π.).
Δεν υπάρχει κάποιο σχέδιο για την πορεία του φαινομένου της ζωής. Η τύχη διαμορφώνει το πεδίο αναφοράς ανοίγοντας όλο και πιο νέους και πιο άγνωστους δρόμους και θα είναι πάντα η φύση που θα επιλέγει τις διαδρομές που θα ευνοούνται. Ξέρουμε ότι κάποια στιγμή θα υπάρξουν μορφές ζωής – ίσως ένα μίγμα βιολογίας και τεχνολογίας – που θα ξεκινήσουν μια νέα οδύσσεια, να αποικίσουν το διάστημα. Θα είναι ένα σοκ. Έχει ξαναπεράσει η ζωή τέτοια δοκιμασία, όταν αναδύθηκε από την αρχέγονη θάλασσα και κατέκτησε την ξηρά. Είναι μια δοκιμασία και μια ευκαιρία, μια περιπέτεια για την κατάκτηση του άγνωστου και του για σήμερα απροσπέλαστου διαστήματος.
Καμιά δύναμη δεν μπορεί να σταματήσει αυτό το μεγάλο και περιπετειώδες, το όμορφο ταξίδι της ζωής για σμίλεμα όλο και πιο πολύπλοκων μορφών. Η φύση γέννησε τη ζωή όχι μόνο για να κατανοηθεί η ίδια η φύση αλλά και για να βρει ένα ακόμα πιο εντυπωσιακό πεδίο έκφρασής της. Η πρόκληση είναι πλέον και δική μας.
«Η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας μάς οδηγεί στο μέγιστο των ηθικών διλημμάτων… Είμαστε κοντά στο να εγκαταλείψουμε τη φυσική επιλογή, τη διεργασία που μας δημιούργησε, για να κατευθύνουμε οι ίδιοι την εξέλιξή μας μέσω εκούσιας επιλογής —τη διεργασία του επανασχεδιασμού της βιολογίας μας και της ανθρώπινης φύσης έτσι όπως θα θέλαμε να είναι» (E. Wilson, ο.π.).
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 22/8
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
