Νέο υπερόπλο στη μάχη εναντίον του καρκίνου

Για πρώτη φορά τρεις φαρμακευτικές εταιρείες δηλώνουν έτοιμες να δοκιμάσουν μια νέα γενιά φαρμάκων που θα μπορούσαν να δρουν κατά διαφόρων μορφών καρκίνου - από το στήθος έως τον προστάτη και από το ήπαρ έως τους πνεύμονες. Ερευνητές των φαρμακευτικών εταιρειών Merck, Roche και Sanofi εργάζονται αδιάκοπα για να προλάβουν να αναπτύξουν ένα φάρμακο που ελπίζουν ότι θα είναι ικανό να αποκαθιστά έναν μηχανισμό που εξαναγκάζει τα κατεστραμμένα κύτταρα να αυτοκαταστραφούν.

Στο κέντρο αυτών των θεραπειών βρίσκονται ασθενείς όπως ο Τζο Μπελίνο. Πριν από επτά χρόνια διαγνώστηκε με λιποσάρκωμα, μια σπάνια μορφή καρκίνου. Αυτή η μορφή καρκίνου ήταν κατάλληλη για την κλινική δοκιμή ενός φαρμάκου που είχε αναπτύξει η εταιρεία Sanofi. Παρότι φάρμακα για την αντιμετώπιση του λιποσαρκώματος δεν υπάρχουν, οι ερευνητές της Sanofi επέλεξαν να χορηγήσουν το συγκεκριμένο φάρμακο στον Μπελίνο, καθώς οι καρκίνοι σχεδόν πάντα παρουσιάζουν το ίδιο γενετικό πρόβλημα: την εμπλοκή δύο βασικών πρωτεϊνών. Αν το φάρμακο έχει αποτελέσματα, τότε η Sanofi θα το δοκιμάσει σε όλες τις μορφές καρκίνου που παρουσιάζουν την ίδια γενετική ανωμαλία. Αν αποδειχθεί αναποτελεσματικό, τότε η εταιρεία θα παραδεχτεί την αποτυχία της.

Η γενετική αλλοίωση που ελπίζουν να αντιμετωπίσουν οι επιστήμονες τους απασχολεί εδώ και δεκαετίες. Τα υγιή κύτταρα διαθέτουν έναν φυσικό μηχανισμό που τα εξαναγκάζει να αυτοκαταστραφούν σε περίπτωση που το DΝΑ τους έχει καταστραφεί. Μία συγκεκριμένη πρωτεΐνη, η p53, την οποία ερευνητές της εταιρείας Merck αποκαλούν «άγγελο του θανάτου του κυττάρου», είναι υπεύθυνη για την ενεργοποίηση του συγκεκριμένου μηχανισμού. Αλλά τα καρκινικά κύτταρα καταφέρνουν να την απενεργοποιήσουν είτε άμεσα μέσω μιας μετάλλαξης είτε έμμεσα μέσω της ένωσής της με μία άλλη πρωτεΐνη που μπλοκάρει τη λειτουργία της.  

Οι φαρμακευτικές εταιρείες άρχισαν να αναζητούν την ουσία που θα μπορούσε να ενεργοποιήσει ξανά αυτή την πρωτεΐνη. Αρχικά επέλεξαν γενετικές θεραπείες, αλλά δίχως αποτέλεσμα. Στη συνέχεια άρχισαν να μελετούν μορφές καρκίνου που αχρήστευαν την p53 μέσω μιας άλλης πρωτεΐνης, της MDM2, καθώς και ένα μόριο που θα παρεμβαλλόταν μεταξύ των δύο πρωτεϊνών. Το 1996 οι ερευνητές της Roche βρήκαν το μόριο που ήταν ικανό να μπει ανάμεσα στις δύο πρωτεΐνες και το ονόμασαν Nutlin. Αλλά αυτό δεν λειτούργησε ως φάρμακο καθώς δεν μπορούσε να απορροφηθεί από το σώμα. Κατόπιν οι εταιρείες Roche, Merck και Sanofi πειραματίστηκαν με χιλιάδες άλλα μόρια. Ο επικεφαλής γιατρός της Sanofi, ένας ερευνητής από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και μία εταιρεία βιοτεχνολογίας, η Ascenta Theraupetics, εντόπισαν μια πολλά υποσχόμενη χημική ένωση, η οποία δοκιμάστηκε σε ποντίκια που έπασχαν από σάρκωμα. Επειτα από μία εβδομάδα οι όγκοι είχαν εξαφανιστεί. Η Roche υπήρξε η πρώτη που δοκίμασε το φάρμακο με βάση την πρωτεΐνη p53 σε ανθρώπους. Υστερα από τρία χρόνια ερευνών είχε καθοριστεί η κατάλληλη δόση που θα μπορούσε να χορηγείται και σε ανθρώπους.

Είναι σίγουρο ότι θα ακολουθήσουν και άλλες έρευνες. Στην περίπτωση που είναι θετικές, τότε το συγκεκριμένο φάρμακο θα δοκιμαστεί και σε άλλες μορφές καρκίνου. Ανάλογες έρευνες έχει αρχίσει να πραγματοποιεί και η Sanofi: όπως ακριβώς και η Merck, θα επικεντρωθεί αρχικά σε ασθενείς που έχουν διαγνωστεί με λιποσάρκωμα, όπως ο Μπελίνο. Το λιποσάρκωμα είναι σπάνιο - περίπου 2.000 περιπτώσεις τον χρόνο -, γι' αυτό φάρμακα για την αντιμετώπισή του δεν έχουν δοκιμαστεί σε ανθρώπους. Ο Μπελίνο ήλπιζε ότι θα ήταν από τους πρώτους, αλλά στην περίπτωσή του ο χρόνος αποδείχτηκε αμείλικτος: έχασε τη μάχη στις 13 Νοεμβρίου.  

ΤΑ ΝΕΑ