Χρήστος Κάτσικας Η συζήτηση για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα έχει ανοίξει εδώ και μήνες, προκαλώντας πολιτικές και κοινωνικές αντιπαραθέσεις. Όμως, το τελευταίο διάστημα, η αντιπαράθεση πήρε μια νέα διάσταση: η ανάληψη κορυφαίων θέσεων σε νεοσύστατο ιδιωτικό πανεπιστήμιο από πρώην στελέχη του υπουργείου Παιδείας – ο πρώην πρύτανης και επικεφαλής της ΑΔΙΠ (προδρόμου της ΕΘΑΑΕ) και Γενικός Γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας καθηγητής Οδυσσέας Ζώρας, αλλά και ο πρώην υπουργός Παιδείας Ανδρέας Λοβέρδος.
Ναι. Η Ελλάδα έχει πλέον τον πρώτο πρύτανη ιδιωτικού πανεπιστημίου: τον Οδυσσέα Ζώρα. Έναν άνθρωπο που μέχρι πρότινος υπέγραφε ως Γενικός Γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης στο ΥΠΑΙΘΑ και βρισκόταν στο κέντρο των αποφάσεων που οδήγησαν στη νομιμοποίηση των ιδιωτικών πανεπιστημίων.
Η είδηση δεν πέρασε απαρατήρητη. Στον δημόσιο διάλογο, πολλοί έσπευσαν να μιλήσουν για «σύγκρουση συμφερόντων», άλλοι για «φυσιολογική εξέλιξη» και κάποιοι για «θεσμική ολίσθηση». Ό,τι κι αν πιστεύει κανείς, ένα είναι βέβαιο: η εικόνα πρώην ρυθμιστών του δημόσιου πανεπιστημίου να μεταπηδούν σε καίριες θέσεις ενός ιδιωτικού πανεπιστημίου που μόλις νομιμοποιήθηκε, δεν μπορεί να αφήσει κανέναν αδιάφορο.
Η τοποθέτησή του ως πρύτανη στο παράρτημα του University of Keele, Greece, ένα από τα πρώτα τέσσερα ιδιωτικά πανεπιστήμια που πήραν άδεια λειτουργίας, προκάλεσε σφοδρές πολιτικές και κοινωνικές αντιδράσεις. Δεν αμφισβητήθηκε το βιογραφικό του, αλλά το ηθικό και θεσμικό ερώτημα: είναι συμβατό με την έννοια της δεοντολογίας ένας πρώην «ρυθμιστής» να αναλαμβάνει αμέσως ρόλο «παίκτη»;
Το φαινόμενο αυτό διεθνώς αποκαλείται revolving door – η «περιστρεφόμενη πόρτα» μεταξύ κράτους και ιδιωτικού τομέα. Δεν είναι παράνομο. Αλλά είναι πολιτικά και κοινωνικά φορτισμένο. Όταν ένας αξιωματούχος γράφει τον νόμο που ανοίγει την πόρτα στα ιδιωτικά ΑΕΙ και λίγους μήνες μετά περνάει από αυτήν ως πρύτανης, το ερώτημα είναι αναπόφευκτο: μήπως η θεσμική ουδετερότητα γίνεται προσωπικό όφελος;
Η καχυποψία δεν είναι τυχαία. Όταν για χρόνια το Υπουργείο Παιδείας διαβεβαίωνε ότι το άρθρο 16 του Συντάγματος δεν επιτρέπει την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων και ότι η δημόσια ανώτατη εκπαίδευση παραμένει αποκλειστικά κρατική, το σημερινό άνοιγμα των ιδιωτικών ιδρυμάτων φαντάζει σαν θεαματική ανατροπή. Και η παρουσία πρώην υπουργών και πρώην επικεφαλής εποπτικών αρχών σε αυτά τα ιδρύματα δίνει την εντύπωση ότι κάποιοι «προετοίμαζαν το έδαφος». Όχι αναγκαστικά συνειδητά, αλλά με έναν τρόπο που μοιάζει, στα μάτια των πολιτών και των πανεπιστημιακών, σαν να υπήρχε εκ των προτέρων «ειδική γνώση».
«Ο Ζώρας δεν είναι τυχαίος. Έχει διοικήσει, έχει διδάξει, έχει θεσμική εμπειρία. Ίσως για το Keele αυτό να είναι εγγύηση σοβαρότητας», σχολιάζει καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Αλλά πολλοί Πανεπιστημιακοί και φοιτητές έχουν άλλη εικόνα: «Αισθάνομαι ότι παίζεται ένα παιχνίδι πάνω στις πλάτες μας. Ο άνθρωπος που καθόριζε το πλαίσιο για τα πανεπιστήμια μας, τώρα υπηρετεί έναν άλλο κόσμο, με δίδακτρα» σημειώνουν.
Πολιτικές αντιδράσεις
Η αντιπολίτευση έσπευσε να τοποθετηθεί.
- ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ: χαρακτήρισε την επιλογή «πρόκληση για την εκπαιδευτική κοινότητα και την κοινωνία συνολικά». Σε ανακοίνωσή του μίλησε για «χοντροκομμένη διαπλοκή» και «μπίζνα στις πλάτες της κοινωνίας».
- ΠΑΣΟΚ – Στέφανος Παραστατίδης: «Από το υπουργείο στο ιδιωτικό πανεπιστήμιο είναι κοντά ο δρόμος. Μετά την πανεπιστημιοποίηση κολλεγίων, έρχεται η πρυτανοποίηση των συντακτών του νόμου. Άξιος ο μισθός τους», δήλωσε δηκτικά.
- Νέα Αριστερά – Νάσος Ηλιόπουλος: έκανε λόγο για «αναξιοπρεπείς πλασιέ ιδιωτικών συμφερόντων» και χαρακτήρισε την αδειοδότηση των ιδιωτικών πανεπιστημίων «φιάσκο».
Από την πλευρά του ΥΠΑΙΘΑ, ο υφυπουργός Παιδείας Νίκος Παπαϊωάννου υπερασπίστηκε το βιογραφικό Ζώρα, υπενθύμισε ότι το ΣτΕ έκρινε συνταγματικό το νέο πλαίσιο και κατηγόρησε την αντιπολίτευση για «αντιπολιτευτική Οδύσσεια».
Ιδιωτικά Πανεπιστήμια: «Άνοιξε θέση» και για τον Ανδρέα Λοβέρδο
Την ίδια ώρα, ο πρώην υπουργός Παιδείας Ανδρέας Λοβέρδος αναλαμβάνει ρόλο μέλους της Συμβουλευτικής Επιτροπής Νομικής Σχολής του ίδιου πανεπιστημίου.
Ο κ. Λοβέρδος δεν έκρυψε ποτέ την υποστήριξή του στα μη κρατικά ΑΕΙ. «Λέω ναι ρητά, δυνατά και ανοικτά στην ίδρυση μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων», είχε δηλώσει στο παρελθόν.
Ακόμη κι έτσι, η συγκυρία της τοποθέτησής του στο ίδιο ίδρυμα με τον Ζώρα ενίσχυσε την εντύπωση ενός σχεδίου «μεθοδευμένης μετάβασης» από το δημόσιο στο ιδιωτικό πανεπιστημιακό τοπίο.
Η ευρύτερη διοικητική ομάδα
Η ανακοίνωση της ομάδας του Keele στην Ελλάδα περιλαμβάνει και άλλες προσωπικότητες:
- Καθηγητής Ντίνος Αρκουμάνης – Πρόεδρος Ακαδημαϊκού Συμβουλίου
- Καθηγητής Αριστοτέλης Χαραλαμπάκης – Κοσμήτωρ Νομικής Σχολής
- Καθηγήτρια Φλώρα Τριανταφύλλου – Μέλος Συμβουλευτικής Επιτροπής Νομικής
- Κωνσταντίνος-Σίμος Σιμόπουλος – Κοσμήτωρ Σχολής Ιατρικής και Επιστημών Υγείας
- Καθηγητής Γεώργιος Χρούσος – Πρόεδρος Συμβουλευτικής Επιτροπής Ιατρικής
- Καθηγητής Χρήστος Λιονής – Αντιπρόεδρος της ίδιας Επιτροπής
Μια σύνθεση που δείχνει ότι οι ιδιωτικοί φορείς δεν αρκούνται σε «μάνατζερ», αλλά επενδύουν σε πρόσωπα με ισχυρό ακαδημαϊκό αποτύπωμα.
Από τα «δίδακτρα στα δημόσια» στα ηνία των ιδιωτικών
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Ζώρας προκαλεί αντιδράσεις. Είχε προτείνει ανοιχτά την εισαγωγή διδάκτρων στα δημόσια πανεπιστήμια για λόγους «οικονομικής αυτάρκειας». Μια θέση που σήμερα μοιάζει να βρίσκει συνέχεια στην ηγεσία ενός ιδιωτικού ΑΕΙ.
Η συζήτηση για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν είναι θεωρητική. Ακουμπά την εμπιστοσύνη της κοινωνίας στους θεσμούς. Για άλλους, η αξιοποίηση έμπειρων στελεχών αποτελεί εγγύηση ποιότητας. Για άλλους, ηθικό και πολιτικό σκάνδαλο.
«Αν οι ίδιοι που νομοθετούν, διοικούν και μετά στελεχώνουν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, τότε το παιχνίδι είναι στημένο», λέει καθηγητής από το Πολυτεχνείο.
Η υπόθεση Ζώρα – Λοβέρδου δεν είναι απλώς ζήτημα προσώπων. Είναι ο καθρέφτης ενός μεγαλύτερου διλήμματος: θα παραμείνει η ανώτατη εκπαίδευση χώρος ισότητας και συλλογικού συμφέροντος ή θα εξελιχθεί σε αγορά όπου οι κανόνες θεσπίζονται και αξιοποιούνται από τους ίδιους κύκλους;
Η κοινωνία περιμένει απάντηση.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 1/9
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
