Alfavita Newsroom Με αφορμή την προσπάθεια εφαρμογής της Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (ΕξΑΕ) στα σχολεία, σημειώνω κάποιες σημαντικές διαπιστώσεις αλλά και προβληματισμούς με την ελπίδα ότι θα ενημερωθούν κατάλληλα (από τη βάση), θα ευαισθητοποιηθούν και θα οργανώσουν καλύτερα το όλο εγχείρημα εκείνοι που αποφασίζουν για εμάς…
- Δεν έχουν όλοι οι μαθητές/τριες αλλά και οι καθηγητές/τριες τον απαραίτητο τεχνολογικό εξοπλισμό (λάπτοπ, τάμπλετ, PC με κάμερα και μικρόφωνο, σύνδεση στο ίντερνετ).
- Ακόμα κι αν είχαν όλοι οι μαθητές τον απαραίτητο τεχνολογικό εξοπλισμό δεν θα εξασφαλιζόταν η δυνατότητα συμμετοχής όλων, λόγω της αναγκαιότητας παράλληλης χρήσης από τα μέλη της οικογένειας (π.χ. αδέλφια, γονείς).
- Η μη συμμετοχή των μαθητών στη διαδικασία, αφ’ ενός μεν τους αποκλείει οριστικά από τη μαθησιακή διαδικασία και αφετέρου τους δημιουργεί και έντονα ψυχολογικά προβλήματα.
- Οι συμμετέχοντες στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν εξασφαλίζουν τη δυνατότητα ποιοτικής μαθησιακής διαδικασίας, αφού απουσιάζει από την εκπαίδευση ένας κεντρικός σχεδιασμός αξιοποίησης της σύγχρονης τεχνολογίας.
- Οι εκπαιδευτικοί ανταποκρίθηκαν (στην πλειοψηφία τους) με τον καλύτερο τρόπο στο κάλεσμα των καιρών και έδειξαν στην πράξη την αγάπη τους και την αλληλεγγύη τους απέναντι στους μαθητές τους, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν (έλλειψη επιμόρφωσης και προηγούμενης εμπειρίας, έλλειψη υποδομών στο σχολείο ή και στο σπίτι τους) θυσιάζοντας αρκετό χρόνο στο να προσαρμοστούν οι ίδιοι και στη συνέχεια να συνδράμουν στην προσπάθεια, ώστε να μην αποκοπούν οι μαθητές/τριες τους από τη μαθησιακή διαδικασία. Αν και γνωρίζουν, καλύτερα από τον καθένα, ότι η διά ζώσης εκπαίδευση δεν αντικαθίσταται, αφού το σχολείο δε στέκεται μόνο στη μαθησιακή διαδικασία αλλά επεκτείνεται και στον κοινωνικοποιητικό του ρόλο.
- Λόγω της συγκυρίας η έμφαση δίνεται στην ύπαρξη του τεχνολογικού εξοπλισμού και εκτός από την προχειρότητα που αντιμετωπίζεται το φαινόμενο από το Υπουργείο, αναδεικνύονται παράλληλα φαινόμενα όπως ο ψηφιακός αναλφαβητισμός και ο αποκλεισμός αρκετών πολιτών από τις διαδικασίες μιας δημοκρατικής κοινωνίας του 21ου αιώνα.
Πιο αναλυτικά, στην περίπτωση απουσίας του απαραίτητου τεχνολογικού εξοπλισμού από την πλευρά των μαθητών/τριών, οι υπάρχουσες ανισότητες εντείνονται και οδηγούμαστε στον αποκλεισμό ενός μεγάλου ποσοστού από την κοινωνία. Εάν δεχθούμε ότι το σχολείο αναπαρήγαγε τις κοινωνικές ανισότητες με τη δυνατότητα ίσης συμμετοχής στη μαθησιακή διαδικασία, επιβεβαιώνοντας το ότι “εάν φέρεσαι ισότιμα σε κοινωνικά άνισους τότε αναπαράγεις την κοινωνική ανισότητα”, τώρα που αποκλείονται όσοι ανήκουν στις “ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες” διογκώνονται οι ανισότητες και δημιουργείται μία “νέα τάξη πραγμάτων”. Η κατοχή κινητών τηλεφώνων (ακόμα και ακριβών) και η προσπάθεια αξιοποίησης αυτών στη μαθησιακή διαδικασία δεν αποτελεί στοιχείο ενθαρρυντικό στο να ξεπεραστεί το πρόβλημα, αφού οι μαθητές/τριες απέχουν αρκετά από την κουλτούρα αξιοποίησης της σύγχρονης τεχνολογίας για μαθησιακούς σκοπούς. Άλλωστε οι περισσότεροι χρησιμοποιούν τα κινητά τους για αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα ή ως παιχνιδομηχανές. Η πρόσφατη εμπειρία, με τη διαδικασία αποστολής μέσω email των αιτήσεων για τις πανελλήνιες εξετάσεις των τελειόφοιτων, ανέδειξε έντονα το πρόβλημα για ένα μεγάλο ποσοστό υποψηφίων είτε ως προς τη συμπλήρωση της αίτησης είτε ως προς την αποστολή της στο email του σχολείου. Επομένως, σε μια δημοκρατική κοινωνία, αποτελεί αρχική υποχρέωση της πολιτείας να εξασφαλίσει σε όλους τους μαθητές τον απαραίτητο εξοπλισμό (έστω και με τη μορφή του δανεισμού).
Σχετικά με το παραπάνω, πληροφορηθήκαμε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ότι θα δοθούν λάπτοπ ή τάμπλετ στους μαθητές των σχολείων, στο σημείο να τηλεφωνούν γονείς και να δηλώνουν την ανάγκη των παιδιών τους για την απόκτηση τεχνολογικού εξοπλισμού ή να συμπληρώνουν ανάλογες λίστες οι εκπαιδευτικοί με ονόματα μαθητών τους. Στη συνέχεια, μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα (5-6 ώρες), οι διευθυντές δήλωσαν μέσω διευθύνσεων έναν εκτιμώμενο αριθμό μηχανών, για να αναιρεθεί την επόμενη ημέρα η πρόταση αυτή με διευκρινιστική εγκύκλιο, που αναφερόταν σε πρόγραμμα ΕΣΠΑ και που αποσκοπούσε στην κάλυψη των αναγκών της εκάστοτε σχολικής μονάδας και όχι των “φυσικών προσώπων” (εκπαιδευτικών ή μαθητών)”. Τώρα βέβαια, αυτό χρήζει ανάλυσης, δηλαδή το πώς υφίσταται η σχολική μονάδα χωρίς τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές. Μετά λοιπόν και την εκ νέου δήλωση των διευθυντών (με σαφώς μειωμένο αριθμό συσκευών) ήρθε νέα εγκύκλιος, με οδηγίες για τον τρόπο αποδοχής δωρεάς τεχνολογικού εξοπλισμού από ιδιώτες για τις ανάγκες του σχολείου για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση…
Όταν λοιπόν στους ήδη αποκλεισμένους μαθητές έρχεται να προστεθεί η έμφαση της αδυναμίας τους στο να συμμετέχουν στη μαθησιακή διαδικασία (έστω και εξ αποστάσεως) τότε οι συνέπειες στην ψυχολογία τους και κατ’ επέκταση στην κοινωνική τους συμπεριφορά είναι οδυνηρές. Αυτό συμβαίνει γιατί επιβεβαιώνουν αφενός μεν την αδυναμία τους στο να διεκδικήσουν το όνειρό τους – κάτι που έτσι κι αλλιώς ήταν αρκετά δύσκολο στα πλαίσια του έντονου ανταγωνιστικού πλαισίου στο λύκειο – και αφετέρου εκλαμβάνουν την αποχή τους από τη διαδικασία ως δική τους προσωπική αποτυχία και όχι του κοινωνικοοικονομικού συστήματος και της εφαρμοσμένης κοινωνικής πολιτικής. Τα αρνητικά συναισθήματα που αναπτύσσουν (μοναξιά, λύπη, απογοήτευση, θυμός, οργή, κ.ά.) πιθανόν να επηρεάσουν αρνητικά τη διαμόρφωση της ψυχοκοινωνικής τους προσωπικότητας, άλλωστε όλα αυτά συμβαίνουν στη δυσκολότερη φάση της ζωής τους, στη φάση της ενηλικίωσης. Είναι πιθανόν να πληγεί η αυτοεκτίμησή τους, να εκδηλώσουν διάφορες μορφές παθολογικής συμπεριφοράς σωματοποιώντας το πρόβλημα (κρίση πανικού, εφηβική κατάθλιψη, έξαρση νευρώσεων, κ.τ.λ.) ή να εκδηλώσουν επιθετική ή παραβατική συμπεριφορά, αφού νοιώθουν έντονα τη ματαίωση.
Όπως ανέφερα στην αρχή του κειμένου, οι εκπαιδευτικοί του σχολείου ανταποκρίθηκαν με θέρμη στο εγχείρημα της ΕξΑΕ, παρά τις δυσκολίες και τα προβλήματα. Όμως το μάθημα εξ αποστάσεως, εκτός από τα τεχνικά προβλήματα (σύνδεση, υπερφόρτιση δικτύου, πρόβλημα στον ήχο ή στο διαμοιρασμό κειμένου, κ.ά.), κινδυνεύει να ενισχύσει τον δασκαλοκεντρικό σύστημα λόγω της απουσίας της ομάδας και της δυναμικής αυτής που αναπτύσσεται στην τάξη. Η μαθησιακή διαδικασία στην τάξη αγνοεί τη μη λεκτική επικοινωνία, που αποτελεί σημαντικό κομμάτι της μεθοδολογίας, αλλά και την ομαδική εργασία, όσες φορές χρειάζεται να εφαρμοστεί. Αν και γνωρίζεις ότι σε παρακολουθούν οι μαθητές/τριες σου, πολλές φορές κινδυνεύεις να παρασυρθείς σε μία μονότονη παρουσίαση του μαθήματος, τύπου διάλεξης, ακόμα κι αν τη διανθίζεις με αρκετό υλικό (παραπομπές σε συνδέσμους, φωτογραφίες, βίντεο, κ.ά.) ακόμα κι αν επιχειρείς να δίνεις το λόγο στους μαθητές σου για να εκφράσουν ερωτήσεις, απορίες ή και απόψεις ή τοποθετήσεις. Μάλιστα στα μαθήματα των θετικών επιστημών, οι δυσκολίες πολλαπλασιάζονται, όταν οι μαθητές/τριες θα πρέπει να λύσουν ζωντανά κάποιες ασκήσεις και να διαμοιραστούν την προσπάθειά τους με τον/την εκπαιδευτικό και τους συμμαθητές/τριες τους. Ακόμα κι αν υπάρχει η δυνατότητα αξιοποίησης επιπλέον εξοπλισμού (βλ. χρησιμοποίηση γραφίδας ή άλλων εργαλείων), το αποτέλεσμα δεν είναι ανταποκρίνεται στις προσδοκίες μας. Πολλές φορές δίνεται η εντύπωση ότι προωθείται η εξατομικευμένη εκπαίδευση, άλλωστε η μέχρι τώρα εμπειρία της ΕξΑΕ αφορούσε κυρίως τους ενήλικες. Έτσι ακόμα κι αν υπάρχει επάρκεια των μέσων, χρειάζεται η ανάπτυξη των δεξιοτήτων είτε πρόκειται για τον εκπαιδευτικό είτε για τον εκπαιδευόμενο, με αποτέλεσμα κάποιοι μαθητές, αν και συμμετέχουν στις ψηφιακές τάξεις να νοιώθουν ότι αποκλείονται από τη συμμετοχή σε αυτές και να αρκούνται στην ευκαιριακή παρακολούθηση (όταν και αυτή είναι δυνατή λόγω της παρουσίας κι άλλων στον ίδιο χώρο βλ. “μένουμε σπίτι”). Δυσκολίες εντοπίζονται και στον τρόπο αξιολόγησης των μαθητών/τριών, αφού η προσπάθειά τους δεν αποτυπώνεται όπως στην τάξη και επομένως πολλές φορές αδυνατεί ο/η εκπαιδευτικός να αξιολογήσει χρησιμοποιώντας κατάλληλα τους αξιολογικούς του δείκτες. Έτσι προχωράει σε μία αξιολογική εκτίμηση με βάση το αποτέλεσμα και όχι τη συνολική προσπάθεια, τουλάχιστον όπως αυτή αποτυπώνεται στην τάξη. Ακόμα κι αν οι μαθητές ανταποκρίνονται στις εργασίες τους, όπου τις στέλνουν συνήθως με ασύχρονο τρόπο (email), παρατηρούμε ότι χάνεται πολύτιμος χρόνος και από τις δύο πλευρές, αφού θα πρέπει να διατυπωθούν και να σταλούν ψηφιακά. Όμως και στην περίπτωση αυτή εντοπίζονται αρκετές διαφορές, ως προς την αξιοποίηση των ψηφιακών εργαλείων, μάλιστα πολλές φορές δίνεται έμφαση στη φόρμα και όχι στο περιεχόμενο. Στις τηλεδιασκέψεις που κάναμε αλλά και στην ομάδα των εκπαιδευτικών που έχουμε διατηρώντας την επικοινωνία μας, διαπιστώθηκε ότι τα μαθήματα σύγχρονης αλλά και ασύγχρονης εκπαίδευσης απαιτούν αρκετό χρόνο προετοιμασίας και μάλιστα αρκετοί εξέφρασαν την πνευματική και ψυχολογική τους κούραση, αλλά και την αδιάκοπη επιθυμία τους να βοηθήσουν με κάθε τρόπο τους μαθητές τους. Στο δικό μας σχολείο (1ο ΓΕΛ Κερατσινίου) όλοι οι εκπαιδευτικοί συμμετέχουν στην προσπάθεια αυτή (σύγχρονη & ασύγχρονη) και συγκεκριμένα έχουν δημιουργηθεί 87 ψηφιακές τάξεις στα πλαίσια της σύγχρονης ΕξΑΕ, όπου διδάσκει το 70% των εκπαιδευτικών, ενώ οι υπόλοιποι δημιούργησαν ψηφιακές τάξεις και ανάρτησαν υλικό στα μαθήματά τους στο e-class, στην πλατφόρμα του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου. Συγκεκριμένα το 80% των εκπαιδευτικών έκαναν αναρτήσεις στα 68 μαθήματα για λογαριασμό των μαθητών του 1ου ΓΕΛ Κερατσινίου. Ως προς τη συμμετοχή των μαθητών στην Σύγχρονη ΕξΑΕ σημειώνονται τα μεγάλα ποσοστά που συγκεντρώνουν οι μαθητές/τριες της Α΄ Λυκείου, πάνω από 80%. Στην Β΄ Λυκείου η συμμετοχή των μαθητών/τριών προσεγγίζει το 65%, ενώ στην Γ΄ Λυκείου εντοπίζεται το χαμηλότερο συγκριτικά ποσοστό, γύρω στο 35%. Στο τελευταίο συμβάλει και η ψηφιακή παρουσία των φροντιστηρίων, που λειτουργεί εξαντλητικά λόγω του περιορισμένου χρόνου για τους μαθητές/τριες, επίσης πρέπει σημειωθεί ότι κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο οι μαθητές/τριες της Γ΄ Λυκείου είχαν προγραμματίσει να κάνουν και τις περισσότερες “αδικαιολόγητες” απουσίες για να προετοιμαστούν καλύτερα για τις εξετάσεις. Αν και οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν στην Γ΄ Λυκείου επισημαίνουν ότι οι μαθητές που συμμετέχουν περισσότερο στην ΕξΑΕ (σύγχρονη & ασύγχρονη) είναι αυτοί που έχουν και τις καλύτερες σχολικές επιδόσεις. Το τελευταίο επιβεβαιώνει και τον αποκλεισμό ενός σημαντικού ποσοστού των μαθητών, που δεν οφείλεται αποκλειστικά στην έλλειψη του κατάλληλου εξοπλισμού, αλλά και στην απροθυμία τους να προσπαθήσουν για βελτίωση των επιδόσεών τους, μάλιστα χρησιμοποιούν την έλλειψη αυτή ως μηχανισμό άμυνας του εγώ τους. Άλλωστε το σχολείο ως θεσμοθετημένος μηχανισμός κοινωνικοποίησης και διαπαιδαγώγησης τους περικλείει όλους, χωρίς να αποκλείει κανένα μαθητή και μαθήτρια.
Ως προς την έλλειψη κεντρικού σχεδιασμού της εφαρμογής της ΕξΑΕ από την πλευρά του Υπουργείου Παιδείας, αλλά και ως προς την απουσία της κουλτούρας χρησιμοποίησης και αξιοποίησης για μαθησιακούς σκοπούς των νέων τεχνολογιών το πρόβλημα είναι μεγάλο και δε μπορεί να επιλυθεί με προχειρότητα. Βέβαια ζώντας πρωτόγνωρες καταστάσεις, λόγω της πανδημίας του GOVID19, δεν υπάρχει ο κατάλληλος χρόνος για να εφαρμοστεί κάτι ολοκληρωμένο από επιστημονική και παιδαγωγική άποψη. Άλλωστε, όπως επισημάνθηκε, ούτε ο κατάλληλος εξοπλισμός υπάρχει στα σχολεία, ούτε οι εκπαιδευτικοί έχουν την κατάλληλη τεχνογνωσία αλλά και εμπειρία της ΕξΑΕ. Η μέχρι τώρα χρήση του τεχνικού εξοπλισμού, από κάποιους εκπαιδευτικούς, γινόταν συμπληρωματικά της διά ζώσης εκπαίδευσης και με τη μορφή αξιοποίησης των εποπτικών μέσων. Επομένως στην παρούσα φάση και παράλληλα με τα ταχύρρυθμα σεμινάρια επιμορφωτικού χαρακτήρα για τους εκπαιδευτικούς (λόγω της συγκυρίας) θα πρέπει να προγραμματισθεί αναμόρφωση του προγράμματος σπουδών. Επομένως να δημιουργηθούν νέα αναλυτικά προγράμματα προσαρμοσμένα στις μαθησιακές ανάγκες των μαθητών/τριών με έμφαση στον επιστημονικό, παιδαγωγικό αλλά και κοινωνικό τους ρόλο, προετοιμάζοντας τον πολίτη του 21ου αιώνα και τη συμμετοχή του σε κάθε πεδίο κοινωνικής δραστηριότητας κατοχυρώνοντας τα κοινωνικά και πολιτικά του δικαιώματα σε μια δημοκρατική κοινωνία. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να επικεντρωθούμε στο τεχνικό κομμάτι του εγχειρήματος (τεχνοκρατική αντίληψη), το μέσο δεν θα πρέπει να περιορίζει το μήνυμα ούτε να γίνεται το ίδιο το μέσο μήνυμα. Βασική υποχρέωση της πολιτείας είναι αφενός μεν η εξασφάλιση του τεχνολογικού εξοπλισμού για όλους, επομένως να δοθούν για το σκοπό αυτό επιπλέον χρήματα για την παιδεία και αφετέρου να στηρίξει με κάθε τρόπο εκπαιδευτικούς και μαθητές, ώστε να αξιοποιηθεί κατάλληλα ο εξοπλισμός αυτός. Το έχουν κάνει σε διεθνές επίπεδο οι μεγάλες επιχειρήσεις στα πλαίσια μιας νέας βιομηχανικής επανάστασης που τροφοδοτείται από τη σύγχρονη τεχνολογία περιορίζοντας τα κόστη τους με κύριο σκοπό βέβαια το κέρδος τους. Στη δική μας περίπτωση το κέρδος δεν είναι αποκλειστικά χρηματικό ούτε περιορίζεται στους λίγους και εκλεκτούς, αντίθετα αφορά τους πολλούς και η διαχείρισή του θα διαμορφώσει μια σύγχρονη δημοκρατική κοινωνία, που δεν θα αποκλείει κανέναν και καμία. Εάν δεν γίνουν τα παραπάνω τότε μοιραία θα οδηγηθούμε σε μια “νέα τάξη πραγμάτων”, όπου οι κοινωνικές αποστάσεις θα διευρυνθούν και θα καταπατηθούν τα ανθρώπινα δικαιώματα ενός μεγάλου ποσοστού πολιτών με τη δικαιολογία ότι παρέμειναν “ψηφιακά αναλφάβητοι” ή ότι δεν έδειξαν την απαραίτητη ευελιξία στο να αξιοποιήσουν τις δεξιότητές τους, αν και τους δόθηκε η ευκαιρία να το κάνουν.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 8/5
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 8/5
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
