Alfavita Newsroom Η αναζήτηση κινήτρων είναι το καθοριστικό στοιχείο της έννοιας της παρακίνησης και ο πιο συνηθισμένος και δημοφιλής τρόπος, ώστε να ενισχυθούν και να υποστηριχτούν οι προσπάθειες των νέων, στον αγώνα τους για την επιτυχία. Ίσως είναι η “μυστική συνταγή”, η οποία μπορεί να τους κρατάει δυνατούς, γεμάτους θέληση και πιστούς στην επίτευξη των στόχων τους, μέχρι το τέλος.
- Αρκούν όμως μόνο τα κίνητρα για την επίτευξη των στόχων;
- Τα κίνητρα παραμένουν ίδια ή μεταβάλλονται ως το τέλος;
- Διατηρούν την ίδια δυναμική καθ’ όλη τη διάρκεια της προσπάθειας ή εξασθενούν;
Για να απαντηθούν αυτά το ερωτήματα θα πρέπει να δούμε σύντομα τι είναι τα κίνητρα και πώς λειτουργούν στον καθέναν ξεχωριστά.
Σύμφωνα με την ετυμολογία της λέξης, κίνητρο, είναι οτιδήποτε κινεί, ωθεί, παρακινεί ή παρασύρει σε δράση. Είναι μια ψυχολογική διαδικασία, η οποία διεγείρει και κατευθύνει μια συμπεριφορά προς ένα στόχο. Είναι η δύναμη που ανεβάζει το επίπεδο δραστηριοποίησης και παρωθεί το άτομο να πραγματώσει τον σκοπό που έθεσε (Πλατσίδου & Γωνίδα, 2005).
Τα κίνητρα μπορεί να οφείλονται σε εσωτερικούς παράγοντες, δηλαδή σε δυνάμεις που ωθούν το άτομο από μέσα, χωρίς την ύπαρξη εξωτερικής αμοιβής. Τα εσωτερικά κίνητρα αναφέρονται σε ένα βαθύ ενδιαφέρον και απόλαυση για μια δραστηριότητα που κάνει κάποιος και του προκαλούν αισθήματα ολοκλήρωσης και βαθιάς ικανοποίησης από το γεγονός ότι κάνει κάτι που αξίζει τον κόπο. Έτσι ερμηνεύεται, λ.χ., η απόλαυση για τη λογοτεχνία, τα διάφορα χόμπι και άλλες αισθητικές ή διανοητικές απολαύσεις. Τα εξωτερικά κίνητρα οφείλονται σε εξωτερικούς παράγοντες που ελκύουν το άτομο από έξω, εξαιτίας εξωτερικών συνεπειών (αμοιβές, ποινές, χρήματα, προνόμια, αύξηση, προαγωγή, κύρος, κοινωνική θέση κ.λπ.)
Ο πρώτος που αναφέρθηκε στο «κίνητρο επίτευξης» ήταν ο Murray (1938), ο οποίος θεωρούσε ότι υπάρχουν διάφορες ανάγκες (συνειδητές ή ασυνείδητες) που πυροδοτούν τη συμπεριφορά των ανθρώπων, τις οποίες αργότερα ο Maslow στη θεωρία του για τα κίνητρα , τις ιεράρχησε πυραμιδικά. Maslow’s Hierarchy of Needs
Μεταξύ αναγκών, κινήτρων και στόχων, υπάρχει μια αλυσιδωτή αντίδραση, που αρχίζει από μια κατάσταση στέρησης (έλλειψης), η οποία δημιουργεί την επιθυμία (ανάγκη), και αυτή με τη σειρά της ωθεί το άτομο σε ενέργεια (δράση) για την ικανοποίηση αυτής της επιθυμίας-ανάγκης και έτσι οδηγείται τελικά στην επίτευξη του στόχου. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η δράση διατηρείται μέχρι να μειωθεί η ένταση από την επιθυμία, δηλαδή ως την ικανοποίηση της ανάγκης. Στην κορυφή της ιεραρχικής πυραμίδας των αναγκών του Maslow βρίσκεται η ανάγκη της αυτοπραγμάτωσης, που για τους περισσότερους ανθρώπους αποτελεί επιθυμία και επιδίωξη, συνεπώς ένα διαρκές κίνητρο (Κάντας, 1998).
- Ικανοποιείται όμως ποτέ η ανάγκη αυτοπραγμάτωσης;
- Ποιο είναι το πραγματικό της νόημα για τον καθένα;
- Αποτελεί για όλους τους ανθρώπους μια διαρκή πηγή κινήτρων στον ίδιο βαθμό;
Σύμφωνα με δημοσιευμένες μελέτες, από τη στιγμή που θέτει κάποιος έναν στόχο και κατά τη διάρκεια της πρώτης περιόδου, τα κίνητρα λειτουργούν θετικά, δηλαδή σα μηχανισμός «προώθησης» και «υποβοήθησης» στο να παραμείνει κανείς πιστός στο όραμα και στον στόχο του (π.χ. βρίσκει κίνητρα στις ελπίδες, τις προσδοκίες και τις θετικές πτυχές του εκάστοτε επιθυμητού αποτελέσματος). Όσο όμως γίνονται βήματα εξέλιξης προς την επίτευξή του στόχου, τα κίνητρα που δουλεύουν καλύτερα και πιο αποτελεσματικά είναι τα αρνητικά, δηλαδή λειτουργούν σαν μέτρο «πρόληψης» (π.χ. προς το τέλος της προσπάθειας το κίνητρο είναι οι ευθύνες, τα καθήκοντα και η επιθυμία να αποφευχθεί κάτι αρνητικό, όπως η απογοήτευση από μια ενδεχόμενη αποτυχία).
- Όμως, για να διατηρηθεί η δράση για την ικανοποίηση μιας επιθυμίας, είναι απαραίτητο να πυροδοτείται διαρκώς από τα κίνητρα, καθ’ όλη τη διάρκεια της προσπάθειας;
Ως ένας εναλλακτικός τρόπος, ίσως πιο αποτελεσματικός, (αν και όχι τόσο δημοφιλής), για να επιτύχει κανείς τους στόχους του, είναι η καλλιέργεια της πειθαρχίας, στον αντίποδα των κινήτρων.
http://www.wisdomination.com/practical-discipline/
https://iheartintelligence.com/discipline-beats-motivation/
Κατά την άποψη αυτή, το κίνητρο λειτουργεί κάτω από την εσφαλμένη αντίληψη, ότι ένας στόχος μπορεί να επιτευχθεί μόνο βάσει μιας συγκεκριμένης πνευματικής ή συναισθηματικής κατάστασης. Αντίθετα, η πειθαρχία διαχωρίζει τους εξωτερικούς παράγοντες από τα συναισθήματα και οι στόχοι επιτυγχάνονται με την επιτυχή ολοκλήρωση των προγραμματισμένων εργασιών - ανεξάρτητα από τη θετική ή αρνητική διάθεση. «Αν η δράση εξαρτάται από την διάθεση, τότε το να περιμένει κανείς για την κατάλληλη διάθεση, είναι μια εξαιρετικά ύπουλη μορφή αναβλητικότητας».
Τα κίνητρα, είναι αλήθεια, έχουν μικρότερη διάρκεια ζωής από την πειθαρχία, χρειάζονται διαρκώς ανανέωση και είναι κατάλληλα για βραχυπρόθεσμους στόχους. Μοιάζουν με μια χειροκίνητη μανιβέλα που χρειάζεται κάθε τόσο γύρισμα για την λειτουργία της μηχανής ενώ αντίθετα, η πειθαρχία είναι σαν καύσιμο που κινεί διαρκώς τη μηχανή. Με άλλα λόγια, θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε τα κίνητρα με την «σπίθα» που δίνει φλόγα για να ανάψει η φωτιά, αλλά η πειθαρχία είναι αυτή που θα διατηρήσει τη φωτιά αναμμένη.
Το πρόβλημα για κάποιους που αναζητούν διαρκώς κίνητρα τίθεται ως εξής: «Πώς μπορώ να κάνω τον εαυτό μου να κάνει αυτό που έχω αποφασίσει με βάση την λογική μου;» Ενώ η ερώτηση θα έπρεπε να είναι: «Πώς μπορώ να ρυθμίσω τα συναισθήματά μου, ώστε να κάνω τα πράγματα που συνειδητά έχω επιλέξει, χωρίς να γκρινιάζω γι’ αυτά;». Πιθανόν, το ελαττωματικό πλαίσιο των κινήτρων είναι η κινητήριος δύναμη του «αράζω όλη μέρα στον καναπέ, παίζοντας παιχνίδια, μέχρι να μου έρθει η διάθεση για δουλειά», «το σύνδρομο του καναπέ» της εποχής μας.
Για σταθερά και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, λοιπόν, η πειθαρχία θριαμβεύει απέναντι στα κίνητρα. Με λίγα λόγια, περιμένουμε από τα κίνητρα να μας βάλουν στην κατάλληλη διάθεση για να κάνουμε κάτι, ενώ η πειθαρχία μας λέει, ότι θα το κάνουμε, όποια και αν είναι η διάθεση μας. Διαλέγουμε και παίρνουμε!
*Η Εύη Ροδά είναι Εκπαιδευτικός, πτυχιούχος Νομικής ΑΠΘ, MSc στην Εκπαιδευτική Διοίκηση και Ηγεσία, Υποψήφια Σύμβουλος Σταδιοδρομίας - Διοικητική Υπάλληλος ΠΕ Διοικ.-Οικον. Πα.Μακ.
e-mail: [email protected]
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΑΣΕΠ: Σε 2 ημέρες ΕΥΚΟΛΟ Online Proficiency GOLEARN ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση (Μόνο 10 ημέρες έμειναν για την ΑΛΛΑΓΗ!)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 20/5
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
