Alfavita Newsroom Μιλάμε συχνά για Πολιτιστικές και Βιωματικές Δράσεις σε Σχολεία. Το θέμα αυτό έχει ευρύτατα συζητηθεί τόσο από πλευράς θεωρητικών της εκπαίδευσης, όσο και από πλευράς πολιτικών που ασχολούνται με την πολιτική πολιτισμού στην εκπαίδευση.
Ο ίδιος, συνεισφέροντας στο σχεδιασμό κάποιων Σχολείων μέχρι σήμερα και διακονώντας πιστά την υλοποίηση των προγραμμάτων των Σχολείων αυτών, είχα ξεκινήσει από μια παραδοχή στη λειτουργική δομή αυτών των εκπαιδευτικών οργανισμών:
Και η παραδοχή ήταν: Είμαστε σχολεία παιδείας και πολιτισμού.
Αυτή η αξιωματική θέση σηματοδοτεί ή υπαγορεύει και την αναγκαιότητα για ενσωμάτωση του πολιτισμού ως κυρίαρχης ύλης στον κορμό των αναλυτικών προγραμμάτων.
Το Σχολείο χρειάζονταν πάντα μια πολιτική πολιτισμού. Και η πολιτική πολιτισμού στην ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης είναι υπόθεση κεντρικού σχεδιασμού.
Σήμερα, όμως πολλά Σχολεία έχουν αναπτύξει δράσεις πολιτισμού αυτόνομες, περιεκτικές και αποτελεσματικές. Πολλοί πανεπιστημιακοί τεκμηριώνουν τη σπουδαιότητα των βιωματικών πολιτισμικών προγραμμάτων.
Με τους συνεργάτες μου από τα πρώτα μας βήματα βλέπαμε το θέμα πολιτισμός και Σχολείο, τέχνη και εκπαίδευση με την επιβαλλόμενη σφαιρικότητα και ανοιχτότητα και πιστεύαμε, πράγμα το οποίο και κάναμε πράξη, ότι για να είναι ζωοποιητική, αειφόρος και αποτελεσματική μια δράση, ένα πρόγραμμα πολιτισμού στο Σχολείο, πρέπει να εμπλακεί ολόκληρη η εκπαιδευτική κοινότητα, πρέπει να εμπλακούν διδάσκοντες, μαθητές, γονείς και διοικητικό προσωπικό.
Η πολιτική αυτή ήταν απόρροια της βαθιάς πεποίθησης, ότι δεν μπορείς να δημιουργήσεις συνθήκες, κλίμα και ατμόσφαιρα μύησης στον πολιτισμό, σε μια ομάδα παιδιών, όταν οι εκπαιδευτικοί όλων των ειδικοτήτων δεν αναγνωρίζουν, δεν υιοθετούν και δεν βιώνουν τον πολιτισμό που θέλουμε να μεταγγίσουμε στους μαθητές μας, ή τον πολιτισμό που θέλουμε να ενσωματώσουμε στο αναλυτικό πρόγραμμα και να τον χρησιμοποιήσουμε σαν όχημα για την κατάκτηση χρηστικής γνώσης. Ακόμη αυτή η σοβαρή διεργασία δεν μπορεί να συντελεστεί χωρίς τη συνηγορία, την υιοθέτηση και το θαυμασμό των γονέων για το πρόγραμμα.
Βασική λοιπόν προϋπόθεση για την ενσωμάτωση του πολιτισμού στο αναλυτικό πρόγραμμα είναι η εξασφάλιση υγιούς και δημιουργικής περιρρέουσας ατμόσφαιρας.
Ατμόσφαιρας, που θα ενεργοποιήσει όχι μόνο το δυναμικό της σχολικής μονάδας και την οικογένεια, αλλά και τον ευρύτερο κοινωνικό ιστό.
Τόσο η κοινωνιολογία της εκπαίδευσης, όσο και η γνωστική και εξελικτική ψυχολογία υποστηρίζουν, ότι στη διαμόρφωσή μας και την εξέλιξή μας δεν μας προσδιορίζουν μόνο τα γονίδιά μας, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο μεγαλώνουμε και η ποιότητα του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο μεγαλώνουμε.
Τα παιδιά από τη μικρή τους ηλικία πρέπει να έχουν εξασφαλισμένα ερεθίσματα και ευκαιρίες για συμμετοχή σε δρώμενα πολιτισμού, τόσο στο στενό τους κύκλο, όσο και στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο και ιστό.
Για να διατυπώσουμε καθαρές θέσεις στο θέμα που αποτελεί τον κύριο άξονα της εισήγησης μου πρέπει πρώτα να προσδιορίσουμε το στίγμα του σημερινού Σχολείου στο χάρτη της πλανητικής μας κουλτούρας, όπως ονόμασε τον παγκόσμιο πολιτισμό ο φιλόσοφος Παναγιώτης Κονδύλης.
Με την επέλαση της τεχνολογίας έχουν προκύψει αλλαγές ορατές και αόρατες στις κοινωνικές μας οργανώσεις και στις πολιτισμικές αρθρώσεις. Και το σχολείο είναι κοινωνική οργάνωση και πολιτισμική άρθρωση. Μίκραινε ο πλανήτης γη με τις υψηλές ταχύτητες που εξασφάλισε ο άνθρωπος για τις μετακινήσεις του. Η νέα τάξη πραγμάτων στη δεκαετία του ’90 ενίσχυσε τις μετακινήσεις αυτές. Αυτές οι αθρόες απρογραμμάτιστες και ακανόνιστες μετακινήσεις δημιούργησαν συνθήκες όχι μόνο για ανάπτυξη πολιτιστικών υβριδίων, αλλά και πολιτιστικών αντισωμάτων.
Παράλληλα οι τεχνολογίες της διάχυσης της πληροφορίας: Internet, δορυφορική TV, ραδιόφωνο, ημερήσιος και περιοδικός τύπος έχουν τη δύναμη να δημιουργήσουν ισχυρά ρεύματα πολιτισμού, που διατρέχουν οριζοντίως και καθέτως τον πλανήτη μας μέσα σε ελάχιστο χρόνο.
Αυτή η πλανητική κουλτούρα σιγά, αλλά σταθερά, καθίσταται κυρίαρχη δύναμη ακόμη και στις μη αναπτυγμένες χώρες, αφού η τεχνολογία προηγείται της ανάπτυξης. Η επικυριαρχία της πλανητικής κουλτούρας δημιουργεί σύγχυση και αδυνατίζει τη θέληση παιδιών και εφήβων για επικοινωνία και τήρηση κανόνων που εκφράζουν την τοπική ή την εθνική κοινωνία. Η ανάπτυξη μεγάλων, αχανών και ανεξέλεγκτων πολεοδομικών συστημάτων με εμφανείς τις δομές της κοινωνικής σκληρότητας και της ανυπαρξίας δικτύων ανθρωπισμού, έχει επιφέρει αλλαγή στον ιστό του πολιτισμού και στους διαύλους της ανθρώπινης επικοινωνίας.
Στη διαδρομή του 20ου αιώνα και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80 οι μικρές κοινωνίες σε επίπεδο αγροτικής οργάνωσης αποτελούσαν μοναδικό χώρο και όαση πολιτισμού και πολιτισμικής επιρροής και δράσης. Κάποτε στην πλατεία του χωριού και της κωμόπολης και στις ανοιχτές γειτονιές των μεγαλύτερων πόλεων το δειλινό πολλά παιδιά έστηναν το παιγνίδι, που κρατούσε μέχρι που βράδιαζε. Το παιγνίδι από την αρχαιότητα μέχρι πριν από λίγα χρόνια αποτελούσε δρώμενο πολιτισμού. Οι μεγαλύτεροι καθισμένοι, στα καφενεία, αποτελούσαν τους κριτές και παρενέβαιναν διορθωτικά κάθε φορά που η συμπεριφορά των παικτών ήταν ασύμπτωτη με τη γενική αρχή: ότι ο τίμιος και σκληρός αγώνας αναδεικνύει τον καλύτερο.
Παράλληλα οι σχολικές γιορτές, οι γυμναστικές επιδείξεις, τα πανηγύρια, η συμμετοχή και συνεισφορά των παιδιών στις κοινωνικές εκδηλώσεις (αρραβώνες, γάμοι, βαφτίσεις, εξόδιες τελετές, ο εκκλησιασμός αποτελούσαν πολιτιστικές μυσταγωγίες που τις βίωνε ολόκληρη η κοινότητα και τίποτε δεν τις διατάρασσε.
Σήμερα εμείς οι πρεσβύτεροι νοιώθουμε ότι όλα αυτά έχουν αδυνατίσει έχουν υποβαθμισθεί, αφού ανέβηκε ο δείκτης επιλογής του θεάματος. Αυτή η επιλεκτικότητα του τι θα δει ο καθένας στην οικογένεια έχει δημιουργήσει άτομα ανενεργά στην παραγωγή και τη γευσιγνωσία του πολιτισμού. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα στα μικρά και μεγάλα αστικά κέντρα.
Οι διαπιστώσεις αυτές σε συνδυασμό με την πολιτιστική αποχύμωση που έχουν υποστεί τα Σχολεία εξαιτίας της έκρηξης της εφηβικής απολυτότητας και της προεφηβικής διεκδίκησης ζωτικού χώρου για δήθεν ελευθερίες, έχουν σημάνει συναγερμό σε όλα τα κέντρα που σχεδιάζουν προγράμματα παιδείας και πολιτισμού.
Χρειάζεται λοιπόν αναπλήρωση των χαμένων λειτουργιών, που όχι μόνο συντηρούσαν τον πολιτισμό, αλλά και τον γεννούσαν.
Και επισημαίνω το γεγονός αυτό γιατί οι καταγραφές που γίνονται από τον καθένα μας καθώς συμπορεύεται στην κινούμενη καθημερινότητα, διαμορφώνουν μέσα μας είτε ένα τεράστιο κενό πολιτισμού (μαύρη πολιτιστική τρύπα με οικονομικούς όρους) είτε μια εκτίμηση, ότι η καθημερινότητά μας κρύβει μέσα της έναν πραγματικό θησαυρό από πνευματικά και πολιτιστικά πλούτη.
Στην πρώτη περίπτωση το άτομο αισθάνεται ότι ενεργεί στο κενό χωρίς κανένα προορισμό, χωρίς καμιά ελπίδα. Με τον τρόπο αυτό συντελείται η πολιτιστική αποδόμηση του ατόμου. Το άτομο αυτό δεν θ’ αργήσει να πέσει θύμα της λαίλαπας του βαρβαρισμού.
Στη δεύτερη περίπτωση το άτομο μέσα από τις δράσεις του και τις συνδρομές του στο γίγνεσθαι του πολιτισμού νοιώθει σα να αφουγκράζεται τον εαυτό του και να παρακολουθεί τη σκιά του πολιτισμού του, που είναι το αληθινό του παρελθόν. Ο χρόνος πορεύεται στο μέλλον και κυλά με βραδύτερους ρυθμούς προς τα πίσω. Το άτομο αυτό βιώνει και αφηγείται την ιστορία του εαυτού του και του τόπου του. Ζει την πραγματική ιστορία του πολιτισμού του και συνεισφέρει στην οικοδόμηση του παγκόσμιου πολιτισμού.
Αυτές οι παρατηρήσεις μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι σήμερα χρειαζόμαστε μια στρατηγική εκτροπής από τον πλανητικό πολιτισμό στον τοπικό πολιτισμό.
Τα εκπαιδευτικά προγράμματα του σύγχρονου σχολείου πρέπει σιγά-σιγά να διαμορφώνονται με βάση τις αρχές και τις θέσεις που διατυπώθηκαν στην συνδιάσκεψη της Μπολόνια και να ανταποκρίνονται στο βασικό περιεχόμενο που απορρέει από τη φιλοσοφία «της κοινωνίας της γνώσης». Σύμφωνα μ’ αυτή το γνωστικό μοντέλο μάθησης δεν ασχολείται με τη διεύρυνση του τι ξέρεις, αλλά με το τι μπορείς να κάνεις μ’ αυτά που ξέρεις.
Με βάση τη θεώρηση αυτή στα Εκπαιδευτήρια ΓΕΙΤΟΝΑ σχεδιάσαμε και λειτουργούμε το πρόγραμμα «Ανοιχτό Δημιουργικό Σχολείο» το οποίο χωρίζεται σε δύο μεγάλους θεματικούς άξονες: τη βιωματική μάθηση και τη δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου.
Βιωματική Μάθηση
Ως Βιωματική Μάθηση ορίζεται η με άμεσο, ενεργό και βιωματικό τρόπο απόκτηση γνώσεων. Έτσι το άτομο οπλίζεται με δεξιότητες και οργανωτική ικανότητα, μαθαίνει πως να μαθαίνει, και μαθαίνει πώς να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τη γνώση και την πληροφορία και να μεταφέρει τη γνώση σε άλλες περιοχές και σε νέες καταστάσεις.
Ακόμα τα παιδιά με τη Βιωματική Μάθηση:
- Συνειδητοποιούν τη σημασία του γεωγραφικού παράγοντα στην ιστορική εξέλιξη ενός τόπου
- Αναζητούν πηγές για τα ιστορικά γεγονότα και μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να χρησιμοποιούν ιστορικά κείμενα και μαρτυρίες του παρελθόντος
- Διαμορφώνουν το απαραίτητο υπόβαθρο για την ανάπτυξη της ιστορικής κρίσης
- Καλλιεργούν και αναπτύσσουν την ικανότητα οργάνωσης και παρουσίασης ιστορικών γνώσεων
- Συλλέγουν πληροφορίες και αναπτύσσουν μηχανισμούς απαραίτητους για την κατανόηση και την ερμηνεία της οργάνωσης και του τρόπου λειτουργίας του περιβάλλοντος
- Γονείς και Παιδία Παίζει και μαθαίνει: Προσκαλούν τους γονείς τους να μάθουν μαζί παίζοντας, αποδεικνύοντας αυτό που η παιδαγωγική επιστήμη έτσι κι αλλιώς υποστηρίζει ότι δηλαδή, η συμμετοχή των γονέων στη μαθησιακή πορεία των παιδιών τους επηρεάζει καθοριστικά την εξέλιξή τους
Δημιουργική Αξιοποίηση Ελεύθερου Χρόνου
Με την καλπάζουσα τεχνολογική πρόοδο και τη γενικότερη πορεία του ανθρώπινου πολιτισμού, το κέντρο βάρους της ζωής μετατοπίζεται όλο και περισσότερο στον ελεύθερο χρόνο.
Χωρίς αμφιβολία διαμορφώνονται οι αντικειμενικές δυνατότητες για να περάσουμε από την ηθική και τον πολιτισμό των κοινωνιών της εργασίας στην ηθική και τον πολιτισμό των κοινωνιών του ελεύθερου χρόνου.
Τα Εκπαιδευτήρια ΓΕΙΤΟΝΑ έχοντας βαθιά συνείδηση πως η δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου είναι ένα από τα κρισιμότερα προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών, προπαντός αν υπολογιστούν οι τεράστιοι κίνδυνοι από την παγιδευτική και διαβρωτική για τους νέους εκμετάλλευσή του, κάνουν αποφασιστικά βήματα για να τον μετατρέψουν σε ευχάριστο χρόνο πολυδιάστατης έκφρασης για τα παιδιά μας.
Με παιδαγωγική φιλοσοφία που μας βάζει μπροστά απ’ τις ανάγκες, τα προβλήματα και τα διλήμματα των καιρών μας, τα πρωτοποριακά παιδαγωγικά προγράμματα «Δημιουργικής Αξιοποίησης Ελεύθερου Χρόνου» συνεισφέρουν αποτελεσματικά στην πιο ουσιαστική σύνδεση των σύγχρονων μαθητών με την ομορφιά, την αξία και το βαθύτερο περιεχόμενο της ζωής. Και η ομορφιά, οι διαχρονικές αξίες και το περιεχόμενο της ζωής μας αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού μας.
Η ομάδα των εκπαιδευτικών που θα επιχειρήσει να ενσωματώσει στο αναλυτικό Πρόγραμμα στοιχεία του τοπικού πολιτισμού πρέπει να είναι μια ανοιχτή, τολμηρή και επιστημονικά καταρτισμένη ομάδα με φαντασία και υψηλό δείκτη συνεργασίας.
Επίσης η ομάδα αυτή πρέπει να ζήσει τη μεγάλη περιπέτεια του τοπικού πολιτισμού του ζωντανού (σημερινού) και του παρελθοντικού. Κι ακόμη να τον κατανοεί και να μπορεί να τον ταξινομεί.
Η ομάδα αυτή με το διευθυντή και τους άλλους συνεργάτες πρέπει να διακρίνονται για την παιδαγωγική τους ευαισθησία και την καινοτόμο δυναμική τους.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
