Μαρία Δούση Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια βαθιά δημογραφική κρίση που απειλεί τη βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων της. Όπως επισημαίνει ο Economist, οι κυβερνήσεις σε όλη την ήπειρο καλούνται να μεταρρυθμίσουν δομές που πλέον δεν «βγαίνουν» δημογραφικά, όμως κάθε προσπάθεια οδηγεί σε πολιτικές αναταράξεις. Η Γαλλία το έζησε με τις εκτεταμένες απεργίες του 2023, ενώ και στη Γερμανία ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς αντιμετωπίζει αντιδράσεις βουλευτών που προειδοποιούν ότι το σύστημα δεν αντέχει μακροπρόθεσμα.
Ο δημογραφικός κλοιός σφίγγει
Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Κομισιόν, έως το 2070 στην Ε.Ε. θα αντιστοιχούν μόλις δύο εργαζόμενοι για κάθε πολίτη άνω των 65 ετών, έναντι σχεδόν τριών σήμερα. Η εξέλιξη αυτή επιβαρύνει δραματικά τα συνταξιοδοτικά συστήματα – ιδιαίτερα εκείνα που βασίζονται αποκλειστικά στις εισφορές των σημερινών εργαζομένων για να χρηματοδοτήσουν τις τρέχουσες συντάξεις.
Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν χώρες όπως Ισπανία, Ιταλία, Αυστρία, Γαλλία, Ελλάδα και Πορτογαλία, οι οποίες εμφανίζονται εξαιρετικά εκτεθειμένες.
Τα πιο «βαριά» συστήματα στην Ευρώπη
Το γράφημα του Economist καταγράφει το μέγεθος των μη χρηματοδοτούμενων συνταξιοδοτικών υποχρεώσεων (ως ποσοστό του ΑΕΠ):
- Ισπανία: σχεδόν 500%
- Ιταλία & Αυστρία: πάνω από 400%
- Ελλάδα & Γαλλία: περίπου 350-360%
- Γερμανία: γύρω στο 300%
Αντίθετα, χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά – όπως Ολλανδία, Δανία, Σουηδία, Ελβετία – διαθέτουν ισχυρά κεφαλαιοποιητικά ταμεία που επενδύουν τις εισφορές και απορροφούν μέρος των μελλοντικών πιέσεων.
Πόσα χρόνια διαρκεί η συνταξιοδοτική ζωή
Σημαντικό ρόλο παίζει και το προσδόκιμο ζωής μετά τη συνταξιοδότηση:
- Γαλλία: 23 χρόνια
- Βέλγιο, Ισπανία, Ιταλία, Αυστρία: 21-22 χρόνια
- Ελλάδα: περίπου 19,3 χρόνια
- Γερμανία: 17 χρόνια
Σε χώρες όπου οι πολίτες συνταξιοδοτούνται νωρίς και ζουν πολλά χρόνια ως συνταξιούχοι, το κόστος αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο.
Πού θα αυξηθούν οι δαπάνες έως το 2045
Το δεύτερο γράφημα του Economist καταγράφει την προβλεπόμενη άνοδο των δαπανών για συντάξεις, υγεία και φροντίδα ηλικιωμένων έως το 2045:
- Ισπανία: σχεδόν +4 μονάδες ΑΕΠ
- Πορτογαλία: περίπου +3 μονάδες
- Ολλανδία, Νορβηγία, Βέλγιο, Ιρλανδία: πάνω από +2 μονάδες
Οι σκανδιναβικές χώρες και η Φινλανδία αναμένεται να αντιμετωπίσουν μικρότερη επιβάρυνση, χάρη στη μεγαλύτερη σταθερότητα των συστημάτων τους.
Η Ελλάδα στο επίκεντρο των πιέσεων
Η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν συνδυασμό ιδιαίτερα αρνητικών παραγόντων:
1. Υψηλό απόθεμα μελλοντικών υποχρεώσεων
Οι μη χρηματοδοτούμενες συντάξεις διαμορφώνονται στο 350% του ΑΕΠ, επίπεδο αντίστοιχο της Γαλλίας και υψηλότερο της Γερμανίας.
2. Μεγάλη διάρκεια συνταξιοδοτικής ζωής
Με περίπου 19 χρόνια μετά τη συνταξιοδότηση, το σύστημα επιβαρύνεται σταθερά, σε μια χώρα με χαμηλό ποσοστό απασχόλησης και ταχέως μειούμενο πληθυσμό.
3. Σταθερά υψηλές δαπάνες
Αν και η Ελλάδα δεν προβλέπεται να δει εκρηκτική αύξηση δαπανών ως το 2045, ξεκινά από ήδη πολύ υψηλό επίπεδο εξάρτησης από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Πολιτικές και οικονομικές συνέπειες
Η Ευρώπη –και ειδικά ο ευρωπαϊκός Νότος– βρίσκεται μπροστά σε δύσκολες επιλογές:
- αναδιάρθρωση ασφαλιστικών συστημάτων
- πιθανές αυξήσεις εισφορών
- σύνδεση ορίων ηλικίας με το προσδόκιμο ζωής
- ενίσχυση επαγγελματικών ταμείων
- αύξηση της απασχόλησης
- προσέλκυση εργατικού δυναμικού μέσω μετανάστευσης
Όπως σημειώνει ο Economist, «η Ευρώπη γερνά πιο γρήγορα απ’ όσο μεταρρυθμίζεται» – και κάθε καθυστέρηση σήμερα μεταφράζεται σε αναγκαστικές, επώδυνες λύσεις στο μέλλον.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Black Friday σε μοριοδοτούμενα σεμινάρια και Πιστοποιήσεις Ξένων Γλωσσών για έξτρα 20 μόρια
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 24/11
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
