Η αθέατη απώλεια: Πως μειώνονται τα χρήματα μας στις τράπεζες χωρίς να το καταλαβαίνουμε

Οι τραπεζικές καταθέσεις των ελληνικών νοικοκυριών —παραδοσιακό καταφύγιο ασφάλειας— βιώνουν τα τελευταία χρόνια μια αθόρυβη αλλά βαθιά απομείωση της πραγματικής τους αξίας. Το φαινόμενο δεν είναι νέο, αλλά από το 2021 έως το 2024 έχει ενταθεί δραματικά: οι απώλειες για τους μικροκαταθέτες προσεγγίζουν τα 19 δισ. ευρώ, ενώ συνολικά ξεπερνούν τα 20 δισ. ευρώ.

Σε μια περίοδο υψηλού πληθωρισμού και εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων, η αποταμίευση μοιάζει περισσότερο με «μακροχρόνιο κούρεμα» παρά με μέσο οικονομικής προστασίας.

Καταθέσεις μιας ημέρας: Το μεγαλύτερο «θύμα» της κρίσης αξίας

Οι καταθέσεις όψεως και ταμιευτηρίου —αυτές που χρησιμοποιεί το 80% των πολιτών— αποδίδουν επιτόκιο μόλις 0,03%.

Τι σημαίνει αυτό πρακτικά

• 1.000 ευρώ στην τράπεζα αποδίδουν σε ένα χρόνο 0,3 ευρώ τόκο.

• Με πληθωρισμό 3–5% ετησίως, η πραγματική αξία τους μειώνεται από 30 έως 50 ευρώ κάθε χρόνο.

Η ανισότητα στις καταθέσεις

Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος φωτίζουν μια έντονη ανισορροπία:

• 71% των λογαριασμών έχουν υπόλοιπο κάτω από 1.000 ευρώ → αντιστοιχούν όμως μόλις στο 1,3% των συνολικών καταθέσεων.

• Το 0,8% των λογαριασμών διαθέτει πάνω από 100.000 ευρώ → συγκεντρώνει το 44,3% των καταθέσεων.

Η «διάβρωση» της αξίας επομένως πλήττει δυσανάλογα όσους έχουν μικρά διαθέσιμα εισοδήματα.

Πού οφείλεται η υστέρηση των καταθέσεων κατά 46 δισ. ευρώ από το 2009;

Σύμφωνα με τις επισημάνσεις του διοικητή της ΤτΕ Γ. Στουρνάρα και του οικονομολόγου Γ. Χονδρογιάννη, το σύνολο των καταθέσεων σήμερα υπολείπεται κατά 46 δισ. ευρώ σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα. Οι λόγοι είναι βαθιά διαρθρωτικοί.

1. Μειωμένο πραγματικό εισόδημα

Το διαθέσιμο εισόδημα των ελληνικών νοικοκυριών είναι 36 δισ. ευρώ χαμηλότερο σε σχέση με το 2009.
Με χαμηλότερους μισθούς, υψηλότερο κόστος ζωής και αυξημένη φορολογία, η αποταμίευση συρρικνώνεται φυσικά.

2. Αρνητικά πραγματικά επιτόκια

Ακόμη και όταν η ονομαστική απόδοση φαίνεται θετική, η πραγματική απόδοση (τόκοι μείον πληθωρισμός) παραμένει αρνητική.
Αποτέλεσμα: κάθε ευρώ στην τράπεζα χάνει αξία χρόνο με τον χρόνο.

3. Στροφή προς άλλες επενδύσεις

Όσοι διαθέτουν μεγαλύτερα ποσά στρέφονται σε:

• έντοκα γραμμάτια με επιτόκια άνω του 3%,

• αμοιβαία κεφάλαια,

• προθεσμιακές καταθέσεις με αρκετά υψηλότερες αποδόσεις.

Έτσι, κεφάλαια «φεύγουν» από τους λογαριασμούς όψεως.

4. Αρνητική καθαρή ροή δανεισμού μετά το 2010

Τα νοικοκυριά αποπληρώνουν περισσότερα δάνεια από όσα λαμβάνουν.
Αυτό μειώνει τις καταθέσεις, ιδίως σε περιόδους αύξησης των επιτοκίων στεγαστικών.

5. Δημογραφική γήρανση

Τα μεγαλύτερης ηλικίας νοικοκυριά σηκώνουν αποταμιεύσεις για να καλύψουν ανάγκες υγείας ή να ενισχύσουν παιδιά/εγγόνια.
Με την Ελλάδα από τις πιο γερασμένες χώρες της ΕΕ, η επίδραση είναι μακροπρόθεσμη και σταθερή.

Τι σημαίνει “αρνητικό πραγματικό επιτόκιο”;

Άρα η αξία της κατάθεσης μειώνεται, ακόμα κι αν «αυξάνεται» αριθμητικά.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για τα ελληνικά νοικοκυριά

Η διαρκής απώλεια αξίας των καταθέσεων:

• πλήττει περισσότερο τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα,

• αυξάνει την ανισότητα μεταξύ μικροκαταθετών και οικονομικά ισχυρότερων,

• αποθαρρύνει την αποταμίευση,

• μειώνει την οικονομική σταθερότητα των οικογενειών.

Η παραδοσιακή αντίληψη «βάζω τα χρήματα στην τράπεζα για να είναι ασφαλή» δεν ισχύει πια με όρους πραγματικής αξίας.

Οι καταθέσεις των Ελλήνων νοικοκυριών χάνουν συνεχώς πραγματική αξία, με τη ζημία μόνο από το 2021 έως το 2024 να υπολογίζεται σε 19 δισ. ευρώ για τα χαμηλά υπόλοιπα, ενώ συνολικά οι απώλειες ξεπερνούν τα 20 δισ. ευρώ. Ο συνδυασμός μηδενικών επιτοκίων και πληθωρισμού έχει μετατρέψει την παραδοσιακή ασφάλεια των τραπεζικών λογαριασμών σε «μακροχρόνιο κούρεμα».

Το μεγαλύτερο πλήγμα δέχονται οι καταθέσεις μιας ημέρας, όπου οι τράπεζες προσφέρουν σχεδόν μηδενικό τόκο (0,03%). Σε πρακτικούς όρους, 1.000 ευρώ από αυτά αποδίδουν μόλις 0,3 ευρώ ετήσιο τόκο, ενώ η αξία τους μειώνεται συνεχώς λόγω της αύξησης των τιμών. Τα στοιχεία της ΤτΕ δείχνουν ότι το 71% των καταθετικών λογαριασμών περιέχει λιγότερο από 1.000 ευρώ, αντιπροσωπεύοντας μόλις το 1,3% του συνολικού ύψους καταθέσεων. Αντίθετα, το 0,8% των λογαριασμών με πάνω από 100.000 ευρώ συγκεντρώνει το 44,3% των συνολικών αποταμιεύσεων.

Οι ειδικοί της Τράπεζας της Ελλάδος, όπως ο διοικητής Γ. Στουρνάρας και ο Γ. Χονδρογιάννης, επισημαίνουν ότι οι καταθέσεις εξακολουθούν να υπολείπονται κατά 46 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2009. Κύριοι λόγοι αυτής της υστέρησης είναι:

1. Μειωμένο πραγματικό εισόδημα: Το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών είναι 36 δισ. ευρώ χαμηλότερο σε σχέση με το 2009, περιορίζοντας την αποταμίευση.
2. Αρνητικά πραγματικά επιτόκια: Οι τόκοι των καταθέσεων δεν καλύπτουν τον πληθωρισμό, με αποτέλεσμα οι αποταμιεύσεις να χάνουν διαρκώς αξία.
3. Μετατόπιση σε άλλες επενδύσεις: Τα νοικοκυριά με δυνατότητα κλειδώνουν τα χρήματά τους σε έντοκα γραμμάτια ή αμοιβαία κεφάλαια, αποσύροντας κεφάλαια από τις τράπεζες.
4. Καθαρή αρνητική ροή δανεισμού: Μετά το 2010, τα νοικοκυριά αποπλήρωσαν περισσότερα δάνεια από αυτά που έλαβαν, μειώνοντας περαιτέρω τις καταθέσεις.
5. Δημογραφική γήρανση και αλλαγή συμπεριφοράς: Τα μεγαλύτερης ηλικίας νοικοκυριά αποσύρουν αποταμιεύσεις αντί να τις αυξάνουν, επηρεάζοντας μακροχρόνια τη στάθμη των καταθέσεων.

Το αποτέλεσμα είναι μια σαφής διαρθρωτική τάση που μειώνει την πραγματική αξία των αποταμιεύσεων, ιδιαίτερα για τα πιο αδύναμα οικονομικά στρώματα. Οι ειδικοί τονίζουν ότι η αποκατάσταση του επιπέδου των καταθέσεων απαιτεί θεμελιώδεις αλλαγές στην οικονομική πολιτική και την αποταμιευτική συμπεριφορά των νοικοκυριών.

Οι αριθμοί δείχνουν ξεκάθαρα ότι η «ασφάλεια» που προσέφεραν κάποτε οι τράπεζες έχει υποχωρήσει σημαντικά, με τις χαμηλές καταθέσεις να χάνουν αξία και την οικονομική ανισότητα να μεγαλώνει.

Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα

ChatGpt για όλους: Παρέχεται σε 100.000 υποψήφιους πανελλαδικά ως 24/11

ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ για Εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ μόρια 2ης ξένης γλώσσας

Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς

Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 24/11

Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ 

Ακολουθήστε το Alfavita στo Google News Ακολουθήστε το Alfavita στo Viber