Νίκος Μακρής Η Ελλάδα παραμένει, εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες, η χώρα με τη μεγαλύτερη ανεργία νέων πτυχιούχων στην Ευρώπη. Παρά τη σταδιακή μείωση των ποσοστών τα τελευταία χρόνια, το 2024 η ανεργία στις ηλικίες 25-34 ετών ανήλθε στο 12,3%, ποσοστό που την τοποθετεί ξανά στην κορυφή της λίστας, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat.
Αν εξαιρεθούν χώρες των Δυτικών Βαλκανίων για τις οποίες δεν υπάρχουν πλήρη δεδομένα (Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία), η Ελλάδα είναι «πρωταθλήτρια Ευρώπης» στην ανεργία των νέων επιστημόνων, αφήνοντας πίσω της τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, την Τουρκία και τη Σερβία.
Από τη δραχμή στην Ευρωζώνη: μια σταθερά υψηλή ανεργία
Το φαινόμενο κάθε άλλο παρά νέο είναι. Ήδη από το 1999 —την τελευταία χρονιά της δραχμής— η ανεργία των νέων πτυχιούχων στη χώρα έφτανε το 13,8%, τρίτη υψηλότερη στην Ευρώπη μετά την Ιταλία και την Ισπανία.
Με την είσοδο στο ευρώ (2002) η κατάσταση δεν άλλαξε ουσιαστικά. Το ποσοστό παρέμεινε στο 13,1%, με την Κροατία να προηγείται οριακά. Ακόμη και την εποχή της οικονομικής ευφορίας των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, η Ελλάδα κατέκτησε για πρώτη φορά την «πρωτιά» με 12,1%, παρά την ανάπτυξη και τη χαμηλή ανεργία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Το «άλμα» της κρίσης και το brain drain
Η κατάσταση επιδεινώθηκε δραματικά μετά το 2009. Το 2008 η ανεργία των πτυχιούχων ήταν 11,9%, για να εκτοξευτεί μέσα σε πέντε χρόνια στο 33,1% το 2013, το υψηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη.
Η χώρα είχε ήδη εισέλθει στη δίνη της χρεοκοπίας, οι προσλήψεις είχαν «παγώσει», και χιλιάδες νέοι επιστήμονες στράφηκαν στο εξωτερικό. Το brain drain —η μαζική μετανάστευση πτυχιούχων— δεν υπήρξε επιλογή πολυτέλειας, αλλά ανάγκη επιβίωσης.
Όπως σημειώνουν οικονομολόγοι, «οι νέοι δεν έφευγαν για να κερδίσουν περισσότερα, αλλά για να βρουν απλώς δουλειά».
Η Ευρώπη αντέδρασε – η Ελλάδα όχι
Την ίδια περίοδο, χώρες που επλήγησαν επίσης από την κρίση, όπως η Πορτογαλία, κατάφεραν να αναστρέψουν την κατάσταση. Εκεί η ανεργία πτυχιούχων τετραπλασιάστηκε μεν (από 4,4% το 1999 σε 17,7% το 2013), αλλά ποτέ δεν πλησίασε τα ελληνικά επίπεδα.
Ήδη από το 2016 η Πορτογαλία είχε μειώσει την ανεργία νέων πτυχιούχων στο 11,2%, ενώ η Ελλάδα παρέμενε στο 28%. Το 2021 η κατάσταση βελτιώθηκε μεν (20,4%), όμως η χώρα εξακολουθεί να έχει το υψηλότερο ποσοστό στην Ε.Ε.
Ένα πρόβλημα που δεν το έφερε η κρίση – το αποκάλυψε
Τα δεδομένα δείχνουν πως η ανεργία των πτυχιούχων δεν είναι προϊόν της κρίσης, αλλά χρόνιο σύμπτωμα μιας οικονομίας που δεν απορροφά επαρκώς τους νέους επιστήμονες που παράγει.
Από το 1999 έως σήμερα, η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά στην πρώτη τριάδα της Ευρώπης. Οι θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης παραμένουν λίγες, η αναντιστοιχία ανάμεσα στις σπουδές και την αγορά εργασίας έντονη, ενώ η μαζική διεύρυνση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης από το 2000 επιδείνωσε το πρόβλημα χωρίς να δημιουργηθούν νέες επαγγελματικές διεξόδοι.
«Τα πτυχία μας πιάνουν τόπο – αλλά στο εξωτερικό»
Παρά τη μείωση της ανεργίας στο 12,3%, ένα μεγάλο ποσοστό πτυχιούχων επιλέγει ακόμη τη μετανάστευση. «Οι φοιτητές μου λένε ότι δεν βλέπουν την ώρα να φύγουν», λέει πανεπιστημιακός διδάσκων.
Όσοι επιστρέφουν, το κάνουν κυρίως για προσωπικούς λόγους —όχι γιατί βρήκαν αξιοπρεπή εργασία στην Ελλάδα. Έτσι, το φαινόμενο διαιωνίζεται: λιγότεροι νέοι αναζητούν εργασία εντός συνόρων, η ανεργία εμφανίζεται μειωμένη στατιστικά, αλλά η πραγματική απώλεια για τη χώρα είναι ανυπολόγιστη.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Η πιο εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών στην Ελλάδα σε 2 ημέρες στα χέρια σου - Δίνεις από το σπίτι σου
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 18/12
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
