Νίκος Μακρής Παρά το γεγονός ότι δεκάδες χιλιάδες νέοι πτυχιούχοι ΑΕΙ και ΤΕΙ βρίσκονται εγγεγραμμένοι στα μητρώα ανεργίας, η κυρίαρχη αφήγηση επιμένει: το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη θέσεων εργασίας, αλλά η ανεπάρκεια «κατάλληλα καταρτισμένου» προσωπικού.
Αυτός ο μύθος περί “έλλειψης δεξιοτήτων” αναπαράγεται συστηματικά –και βολικά– από κρατικούς και επιχειρηματικούς φορείς, με την τελευταία «επιβεβαίωση» να προέρχεται από μελέτη του ΙΟΒΕ με τίτλο «Εκπαίδευση και αγορά εργασίας στην Ελλάδα: επιπτώσεις της κρίσης και προκλήσεις».
Το «εύκολο» συμπέρασμα
Σύμφωνα με τη μελέτη, που βασίζεται σε στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η ανεργία των νέων οφείλεται κυρίως στην «αναποτελεσματική κατάρτιση» του εκπαιδευτικού συστήματος. Το συμπέρασμα αυτό βρίσκει εύκολα πολιτικούς υποστηρικτές:
Η λογική είναι απλή: αν προσαρμόσουμε την εκπαίδευση στις ανάγκες της αγοράς, η ανεργία θα μειωθεί. Μόνο που η πραγματικότητα διαψεύδει με τον πιο εμφατικό τρόπο αυτό το επιχείρημα.
Το «ανελαστικό εκπαιδευτικό σύστημα»
Από δημοσιολόγους μέχρι πανεπιστημιακούς και «τεχνοκράτες των πάνελ», εδώ και χρόνια ακούγεται ο ίδιος μονότονος ισχυρισμός ότι «εκείνο που απουσιάζει δεν είναι οι θέσεις στην αγορά εργασίας, αλλά το κατάλληλα εξειδικευμένο προσωπικό που θα τις καλύψει».
Οι ίδιοι κύκλοι κατηγορούν το εκπαιδευτικό σύστημα ότι «δεν μπορεί να ανταποκριθεί έγκαιρα στις νέες ανάγκες της οικονομίας», καθώς είναι «παρωχημένο» και «αποκομμένο από την αγορά».
Έτσι, η ευθύνη μετακυλίεται στους ίδιους τους νέους: αν είσαι άνεργος, φταις γιατί δεν φρόντισες να αποκτήσεις τις σωστές δεξιότητες. Η ανεργία, δηλαδή, μεταφράζεται σε «έλλειμμα κατάρτισης».
Από δικαίωμα σε «καθήκον κατάρτισης»
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η εκπαίδευση αποκτά έναν νέο, νεοφιλελεύθερο ρόλο:
κάθε πολίτης θεωρείται ατομικά υπεύθυνος για τη “συνεχή αναπαραγωγή του εργασιακού του κεφαλαίου”.
Η κοινωνία παύει να έχει υποχρέωση για εξασφάλιση αξιοπρεπούς εργασίας· το βάρος πέφτει στο άτομο, που οφείλει να αυτοβελτιώνεται διαρκώς για να παραμένει «ανταγωνιστικό».
Κι έτσι, η ανεργία παύει να είναι κοινωνικό ζήτημα και γίνεται… προσωπικό πρόβλημα.
Όταν η παιδεία «φταίει» για όλα
Η αφήγηση αυτή αποπροσανατολίζει από τον πυρήνα του προβλήματος: την ίδια τη δομή της οικονομίας.
Είναι άραγε η παιδεία υπεύθυνη για το γεγονός ότι δεν προσλαμβάνονται νοσηλευτές στα νοσοκομεία, παρότι υπάρχουν χιλιάδες πτυχιούχοι του κλάδου;
Αν κοιτάξουμε γύρω μας, η εικόνα είναι αποκαλυπτική:
νοσοκομεία που λειτουργούν με ελλείψεις, εκπαιδευτικοί που μένουν άνεργοι ενώ οι τάξεις φτάνουν τους 27 μαθητές, νέοι γιατροί που μεταναστεύουν στο εξωτερικό.
Η ανεργία δεν είναι αποτέλεσμα «λανθασμένων σπουδών»· είναι παραγωγή του ίδιου του οικονομικού συστήματος, το οποίο αξιοποιεί έναν «στρατό ανέργων» για να πιέζει προς τα κάτω τους μισθούς και τα εργασιακά δικαιώματα.
Η πραγματικότητα πίσω από τη ρητορική
Η ανεργία των νέων πτυχιούχων δεν οφείλεται στο ότι «οι σπουδές δεν αντιστοιχούν στις ανάγκες της αγοράς».
Οφείλεται στο ότι οι ίδιες οι θέσεις εργασίας συρρικνώνονται — αποτέλεσμα της αποβιομηχάνισης, των περικοπών στον δημόσιο τομέα και της μετατροπής της εργασίας σε προσωρινή, φτηνή και επισφαλή.
Οι νέες γενιές είναι στην πραγματικότητα πιο μορφωμένες και πιο καταρτισμένες από ποτέ: γνωρίζουν γλώσσες, έχουν μεταπτυχιακά, είναι ψηφιακά εγγράμματες.
Κι όμως, βρίσκονται αντιμέτωπες με χειρότερες συνθήκες εργασίας απ’ ό,τι οι γονείς τους.
Ο μύθος της «εκπαίδευσης που θεραπεύει την ανεργία»
Η ιδέα ότι η ανεργία θα εξαφανιστεί όταν τα πανεπιστήμια «παράγουν αποφοίτους με δεξιότητες που ζητά η αγορά» είναι παραπλανητική.
Αν ίσχυε, τότε η απλή ανακατανομή των εισακτέων ανά ειδικότητα θα αρκούσε για να λύσει το πρόβλημα.
Όμως η ανεργία δεν είναι δυσλειτουργία του καπιταλιστικού συστήματος — είναι αναπόσπαστο μέρος της λειτουργίας του.
Όσο η οικονομία θα στοχεύει αποκλειστικά στο κέρδος και όχι στις κοινωνικές ανάγκες, τόσο η ανεργία θα παραμένει εργαλείο ελέγχου και πειθαρχίας των εργαζομένων.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παραλήρημα Λατινοπούλου: Σκουπίδια οι Εκπαιδευτικοί - Να απολυθούν - Ζήτω ο Μεταξάς (Βίντεο)
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 29/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
