* Ελένη Γερούση, Δρ φιλοσοφίας, εκπαιδευτικός και Διευθύντρια του 8ου Γυμνασίου Κοζάνης
Σε μια πρόσφατη έρευνα του οργανισμού δημοσκοπήσεων YouGov στη Βρετανία, μία στις πέντε γυναίκες δήλωσε πως θεωρεί τη λέξη “φεμινίστρια” προσβλητική ενώ περίπου οι μισές γυναίκες απάντησαν ότι “οι ίδιες δεν θα αυτοαποκαλούνταν φεμινίστριες”.
Πού οφείλεται το γεγονός ότι οι ίδιες οι γυναίκες διστάζουν να οικειοποιηθούν την ταμπέλα της “φεμινίστριας”; Και τι σημαίνει εντέλει να είναι σήμερα κάποιος/α υπέρ του φεμινισμού; Επέλεξα ορισμένα βιβλία που εισάγουν στην φεμινιστική προβληματική με την ελπίδα να αποτελέσουν έναν μίνι οδηγό για όσες και όσους θα ήθελαν να μάθουν περισσότερα γι’ αυτή.
Το δεύτερο Φύλο - Μποβουάρ
Δεν είναι εύκολο να συνοψίσει κάποιος/α σε λίγες γραμμές το περιεχόμενο αυτού του ρηξικέλευθου βιβλίου που ενόχλησε τόσο πολύ το Βατικανό, ώστε το συμπεριέλαβε στο index των απαγορευμένων βιβλίων, όταν κυκλοφόρησε το 1949. Το σίγουρο είναι ότι για πρώτη φορά η Γαλλίδα φιλόσοφος Simone de Beauvoir (1908- 1986) διερεύνησε συστηματικά το θέμα της γυναικείας καταπίεσης από ιστορική, ανθρωπολογική, ψυχαναλυτική, λογοτεχνική και φιλοσοφική πλευρά.
Η πιο διάσημη φράση του βιβλίου “On ne naît pas femme: on le devient” (Δεν γεννιέσαι γυναίκα, γίνεσαι) θεωρήθηκε ότι είναι μια πρώιμη αναφορά στην εννοιολογική διάκριση ανάμεσα στο βιολογικό (sex) και το κοινωνικό φύλο (gender). Ακόμη και αν δεν είχε αυτή την πρόθεση η Beauvoir, το σίγουρο είναι ότι το Δεύτερο φύλο μας έδωσε το λεξιλόγιο για την ανάλυση των κοινωνικών κατασκευών της θηλυκότητας καθώς και μία μέθοδο για την κριτική αυτών των κατασκευών.
Αυτή η φράση, με το να μην αποδέχεται την ιδέα ότι το να γεννηθείς με γυναικεία γεννητικά όργανα σημαίνει απαραίτητα ότι γεννιέσαι γυναίκα, ακολουθεί τον πρώτο κανόνα της φαινομενολογίας: εξετάστε τις παραδοχές σας, αντιμετωπίστε τις ως προκαταλήψεις και αφήστε τις στην άκρη. Μην τις επαναφέρετε στη συζήτηση έως ότου και εάν έχουν επικυρωθεί από την εμπειρία.
Φεμινισμός - Κάμερον
Εάν θέλει κάποιος/α να διαβάσει μόνο ένα βιβλίο για το γυναικείο ζήτημα, δεν νομίζω ότι μπορεί να κάνει καλύτερη επιλογή. Η Cameron (γενν. 1958) καταφέρνει με έναν έξυπνο και διαυγή τρόπο να κάνει μια συνοπτική αναδρομή στην ιστορία του φεμινιστικού κινήματος, δομώντας το βιβλίο σε έξι άξονες: ανδρική κυριαρχία, δικαιώματα, εργασία, κοινωνική κατασκευή της θηλυκότητας, σεξ και κουλτούρα. Όλα τα ζητήματα που απασχόλησαν το φεμινιστικό κίνημα, σε όλες τις αποχρώσεις και τις αμφιταλαντεύσεις του, ήδη από τον ύστερο 18ο αιώνα βρίσκονται εδώ. Η συγγραφέας υποστηρίζει ότι το κίνημα επανεφευρίσκει συνεχώς τον εαυτό του, εν μέρει προσπαθώντας να ανταποκριθεί στις προκλήσεις των καιρών και εν μέρει επειδή κάθε νέα γενιά θέλει να διαφοροποιηθεί από την προηγούμενη.
Στο τέλος του βιβλίου προτείνεται βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη.
Ας είμαστε όλοι φεμινιστές - Adichie
Σε αυτό το μικρό βιβλίο – το οποίο βασίζεται στην εξαιρετικά δημοφιλή ομιλία της στο κανάλι του Ted – η Τσιμαμάντα Νγκόζι Αντίτσι (γενν. 1977) αντλεί παραδείγματα από τη ζωή της στις δύο πατρίδες της, τις ΗΠΑ και τη Νιγηρία για να μιλήσει με απλό τρόπο γιατί θα πρέπει όλοι, άνδρες και γυναίκες, να είναι φεμινιστές. Ο Σουηδός εκδότης του βιβλίου, σε συνεργασία με το Σουηδικό Λόμπι Γυναικών, ανακοίνωσε στα τέλη του 2015 τη διανομή του βιβλίου στα λύκεια της χώρας, με σκοπό να ανοίξει μια συζήτηση περί φεμινισμού και ισότητας των φύλων και με την ελπίδα οι καθηγητές να εντάξουν το βιβλίο στη διδασκαλία τους. Και όλα αυτά στην προοδευτική Σουηδία, που αναμφισβήτητα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο σε θέματα ισότητας, εδώ και αρκετές δεκαετίες.
Αόρατες γυναίκες - Perez
Οι Αόρατες γυναίκες είναι ένα εντυπωσιακό και ιδιαίτερο βιβλίο, που το διαβάζεις μια φορά και σε ακολουθεί για καιρό. Γι’ αυτό και το ξαναδιαβάζεις. Η Βρετανίδα συγγραφέας, δημοσιογράφος και ακτιβίστρια Caroline Criado Perez (γενν. το 1984) διαπιστώνει, μετά από πολύχρονη έρευνα, ότι υπάρχει ένα τεράστιο έμφυλο κενό δεδομένων, το οποίο έχει σημαντικές συνέπειες στην καθημερινότητα των γυναικών. Ολόκληρος ο πολιτισμός μας χαρακτηρίζεται από την “απούσα παρουσία” των γυναικών. Ο κόσμος μας, πιο απλά, είναι φτιαγμένος από τους άνδρες για τους άνδρες. Από τη θερμοκρασία που έχει ένα γραφείο και την τοποθέτηση των ζωνών ασφάλειας στα αυτοκίνητα έως την έμφυλη διάσταση της ασθένειας και της θεραπείας. Για παράδειγμα, έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχουν ουσιώδεις έμφυλες διαφορές στην εκδήλωση των αυτοάνοσων νοσημάτων, στα συμπτώματα μιας καρδιακής προσβολής, στον μεταβολισμό των φαρμάκων και στην εκδήλωση σοβαρών ανεπιθύμητων παρενεργειών των εμβολίων. Μάλιστα, μία επιστημονική εργασία προτείνει τη δημιουργία αντρικών και γυναικείων εμβολίων κατά της γρίπης.
Φεμινιστική Πολιτική Θεωρία - Bryson
Το βιβλίο της Valerie Bryson αναδεικνύει την πλούσια κληρονομιά της φεμινιστικής σκέψης ξεκινώντας από τον πρώιμο φεμινισμό του 17ου αιώνα στην Ευρώπη έως την σύγχρονη εποχή, με ξεχωριστά κεφάλαια για τις ποικίλες πολιτικές εκφάνσεις του, όπως ο φιλελεύθερος, ο σοσιαλιστικός, ο μαρξιστικός και ο ριζοσπαστικός φεμινισμός.
Στη δεύτερη εμπλουτισμένη έκδοση του βιβλίου το 2003 (που μας προσφέρουν οι εκδόσεις Μεταίχμιο) η Bryson, Ομότιμη Καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Huddersfield, λαμβάνει υπόψη τον αντίκτυπο της μαύρης και μεταμοντέρνας φεμινιστικής σκέψης στη φεμινιστική πολιτική θεωρία και προβαίνει σε μια οξυδερκή ανάλυση των σύγχρονων αντιπαραθέσεων.
Φεμινιστική Θεωρία και πολιτισμική κριτική
“Η συλλογή αυτή δοκιμίων σύγχρονης φεμινιστικής θεωρίας επιχειρεί να ιχνογραφήσει τη δυναμική πολλαπλότητα που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη φεμινιστική πολιτισμική κριτική, έτσι όπως αυτή αποτυπώνεται στο πλαίσιο διαφόρων πεδίων των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών, όπως είναι η κοινωνική ανθρωπολογία, η ιστορία, η λογοτεχνική κριτική, η φιλοσοφία, η πολιτική θεωρία, η θεωρία του δικαίου, ο βιοϊατρικός λόγος, η τέχνη και η ψυχανάλυση”. Έτσι ξεκινάει η πολυσέλιδη εισαγωγή της επιμελήτριας του βιβλίου Αθηνάς Αθανασίου, η οποία συγκέντρωσε μελέτες φεμινιστριών πρώτης γραμμής, που σημάδεψαν τους φεμινισμούς των δύο τελευταίων δεκαετιών του 20ού αιώνα, μετά το λεγόμενο “δεύτερο κύμα” του φεμινισμού. Βασική ομοιότητα των διαφορετικών επιμέρους προσεγγίσεων είναι η απόρριψη της αντίληψης ότι υπάρχει μία κοινή εμπειρία των γυναικών καθώς κάτι τέτοιο προβαίνει σε ποικίλους αποκλεισμούς με όρους κοινωνικής τάξης, φυλής, εθνότητας και σεξουαλικότητας.
Φεμινισμός χωρίς σύνορα - Mohanty
Αντί άλλου, παραθέτω ένα απόσπασμα από το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο Φεμινισμός χωρίς σύνορα που κυκλοφόρησε πέρυσι:
“[…] το φεμινιστικό μου όραμα περιλαμβάνει έναν κόσμο που θα είναι υπέρ των γυναικών και υπέρ της ελεύθερης σεξουαλικής έκφρασης, έναν κόσμο όπου οι γυναίκες και οι άνδρες θα είναι ελεύθεροι να ζήσουν δημιουργικά, με ασφάλεια, σωματική υγεία και ακεραιότητα, όπου θα μπορούν να επιλέξουν ελεύθερα τα άτομα τα οποία θα αγαπήσουν, τα άτομα με τα οποία θα ζήσουν μαζί και το αν θέλουν να κάνουν παιδιά ή όχι. Έναν κόσμο όπου οι επιλογές μας θα καθορίζονται από την απόλαυση και όχι τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις, όπου η ελεύθερη και δημιουργική εξερεύνηση του νου θα είναι βασικό δικαίωμα, και η οικονομική σταθερότητα, η περιβαλλοντική βιωσιμότητα, η φυλετική ισότητα και η αναδιανομή του πλούτου θα αποτελούν την υλική βάση για την ευημερία των ανθρώπων. Τέλος, στο όραμά μου οι δημοκρατικές και σοσιαλιστικές πρακτικές και θεσμοί παρέχουν τις προϋποθέσεις για δημόσια συμμετοχικότητα και μερίδιο στη λήψη αποφάσεων σε όλες/ους, ανεξαρτήτως της οικονομικής και κοινωνικής τους θέσης”.
Αναταραχή Φύλου - Butler
Λέγεται ότι η συμβολή στη φεμινιστική σκέψη αυτού του βιβλίου της Judith Butler (α’ κυκλοφορία του 1990) ισοδυναμεί με την επιρροή που άσκησε το ρηξικέλευθο Δεύτερο φύλο της Simone de Beauvoir. Μέσα από την κριτική ανάγνωση του έργου των Beauvoir, Foucault, Wittig, Irigaray, Levi-Strauss, Lacan, Freud και Κristeva, η Αμερικανίδα φιλόσοφος αμφισβητεί τις προσεγγίσεις της διάκρισης “βιολογικό” και “κοινωνικό” φύλο, προτείνοντας μια άλλη ερμηνεία που ακυρώνει τον ίδιο τον διαχωρισμό. Σύμφωνα με την Butler (γενν. 1956), το “βιολογικό” φύλο είναι μια κατηγορία που επιβάλλεται από το σύστημα της υποχρεωτικής ετεροφυλοφιλίας και θα εξαλειφθεί, αν εκτοπιστεί η ετεροφυλοφιλική ηγεμονία. Η Butler δεν είναι η πρώτη που προτείνει την αναγνώριση του βιολογικού ως πολιτισμικής κατασκευής. Η καινοτομία έγκειται στη χρήση της φουκωικής γενεαλογικής κριτικής στην ανάλυση των ερμηνευτικών προσεγγίσεων του φύλου από τον δομισμό και την ψυχανάλυση και στην ερμηνεία του φύλου ως επιτελεστικής πρακτικής.
Είμαι επικίνδυνη
Δεν υπάρχει γυναίκα που να μην ταυτιστεί με κάποια από τις προσωπικές ιστορίες που αφηγούνται 100 σύγχρονες Ελληνίδες, διαφορετικής ηλικίας, κοινωνικής προέλευσης και επαγγελματικής τάξης, στο βιβλίο “Είμαι επικίνδυνη”. Σε αυτές τις ιστορίες οι γυναίκες μιλάνε με άμεσο τρόπο για τα εμπόδια και τις προκαταλήψεις που αντιμετώπισαν, τις καθημερινές απογοητεύσεις, τους συμβιβασμούς, τις ενοχές αλλά και όλα όσα κατάφεραν με τον προσωπικό τους αγώνα.
Τα συγγραφικά δικαιώματα από την πώληση του βιβλίου διατίθενται για την αρωγή οργανισμών που υποστηρίζουν γυναίκες που έχουν υποστεί έμφυλη βία. Μια ιδέα και πρωτοβουλία της Women Act σε συνεργασία με την αθηΝΕΑ και με την υποστήριξη του Women on Top.
Για το τέλος δύο εικονογραφημένα βιβλία που είναι χρήσιμο να φτάσουν στη νεώτερη γενιά.
Γυναίκες στη μάχη
Το βιβλίο Γυναίκες στη μάχη είναι ένα πολύ όμορφο graphic novel που διαβάζεται μέσα σε λίγη ώρα από μικρούς και μεγάλους. Η έμφαση δίνεται στους αγώνες για τη διεκδίκηση του δικαιώματος ψήφου στις εκλογές, του δικαιώματος στην εκπαίδευση, στην εργασία και στην αυτοδιάθεση του σώματος. Έχει και μια μικρή ενότητα για την πάλη των γυναικών κατά της δουλείας.
Η Νορβηγίδα Marta Breen (γενν. 1976) είναι πεζογράφος και έχει γράψει και το μπεστ σέλερ 60 γυναίκες που θα ήθελες να έχεις γνωρίσει, σε συνεργασία πάντα με την εικονογράφο Jenny Jordahl. Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τον ίδιο εκδοτικό οίκο και το βιβλίο τους Η πτώση της πατριαρχίας. Η ιστορία του σεξισμού και η ιστορία των γυναικών.
Το Φρούτο της Γνώσης - Strömquist
Το αιδοίο, ο κόλπος, η κλειτορίδα και η εμμηνόρροια έχουν γίνει αντικείμενο εγκωμίων, ύμνων, νοσηρών φόβων και πολιτικοποίησης από την εποχή του Αδάμ και της Εύας μέχρι τα σεξιστικά σχόλια του προέδρου Τραμπ. Σ’ αυτό το κόμικ η Σουηδή Liv Strömquist (γενν. 1978) φέρνει στο φως το πώς, από αμνημονεύτων χρόνων, οι άντρες που έχουν έμμονη ιδέα με τα γεννητικά όργανα στιγμάτισαν το σώμα των γυναικών, τους αρνήθηκαν τη σεξουαλικότητά τους, δημιούργησαν την αμφίβολη δυαδικότητα των φύλων, και πολύ περισσότερα ακόμα.
Τα δηκτικά, εμπεριστατωμένα σχόλιά της εξερευνούν τη σχετική ιστορία και τα ταμπού, από τα πιο σκοτεινά κεφάλαια (μια κλειτοριδεκτομή σε πεντάχρονο παιδί στην Αμερική του 1948) μέχρι τα πιο ανάλαφρα (τα αιδοία στην αρχιτεκτονική ως σύμβολα προστασίας). Πότε εξοργιστικό, πότε ξεκαρδιστικά αστείο, το Φρούτο της Γνώσης αποκαλύπτει τη δυσάρεστη αλήθεια για το πόσο (δεν) έχουμε προχωρήσει τόσους αιώνες. (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
