Μαρία Δούση Λίγες λέξεις χρησιμοποιούμε τόσο συχνά και με τόση ευκολία όσο τη λέξη «μπάνιο». Μπαίνει στον λόγο μας για να περιγράψει τον χώρο του σπιτιού, μια στιγμή χαλάρωσης κάτω από το ζεστό νερό ή ακόμη και τη δροσερή βουτιά στη θάλασσα. Πίσω όμως από αυτή την τόσο γνώριμη λέξη κρύβεται μια ενδιαφέρουσα γλωσσική διαδρομή.
Η ελληνική ρίζα: το λουτρό
Η επίσημη ελληνική λέξη για ό,τι περιγράφουμε σήμερα ως «μπάνιο» είναι το «λουτρό» — ένας όρος που έχει τις ρίζες του βαθιά στην ιστορία της ελληνικής γλώσσας. Από τα αρχαία κείμενα μέχρι τα βυζαντινά χρόνια, η λέξη χρησιμοποιείται για να δηλώσει τόσο την πράξη του λουσίματος όσο και τον χώρο όπου αυτή πραγματοποιείται.
Λουτρό: ο χώρος ή η διαδικασία καθαρισμού
Λουτρά: δημόσιοι χώροι υγιεινής και χαλάρωσης, ιδιαίτερα διαδεδομένοι στον αρχαίο και μεσαιωνικό ελληνικό κόσμο
Το ταξίδι της λέξης «μπάνιο»
Η λέξη που προτιμά σήμερα η πλειοψηφία των ομιλητών δεν είναι ελληνική αλλά δάνειο από τα ιταλικά. Το ιταλικό bagno προέρχεται από το λατινικό balneum, το οποίο συνδέεται ετυμολογικά —όχι τυχαία— με το ελληνικό ρήμα «βαίνω» (πηγαίνω), μέσα από τη σημασία του «χώρου όπου πηγαίνει κανείς για να λουστεί».
Το «μπάνιο» περνά στην ελληνική γλώσσα κυρίως χάρη στους αιώνες στενής επαφής με τον ιταλικό κόσμο: Επτάνησα, Κρήτη, Κυκλάδες και άλλες περιοχές όπου η ενετική παρουσία και το μεσογειακό εμπόριο διαμόρφωσαν έντονα το τοπικό λεξιλόγιο.
Μία λέξη, δύο χρήσεις στη σύγχρονη ζωή
Σήμερα, το «μπάνιο» έχει εδραιωθεί πλήρως στην καθημερινή χρήση με δύο βασικές σημασίες:
Ως χώρος: «Πήγα στο μπάνιο» = στον χώρο υγιεινής
Ως πράξη ή απόλαυση: «Έκανα μπάνιο στη θάλασσα», «Θα κάνω ένα ζεστό μπάνιο»
Αντίθετα, το «λουτρό» επιβιώνει κυρίως σε πιο επίσημο, λόγιο ή τεχνικό λεξιλόγιο: «λουτροθεραπεία», «λουτήρας», «Λουτρά Υπάτης».
Μια λέξη-παράδειγμα της εξέλιξης της ελληνικής γλώσσας
Η συνύπαρξη των λέξεων «μπάνιο» και «λουτρό» αποκαλύπτει πώς η γλώσσα εξελίσσεται μέσα από πολιτισμικές επαφές και καθημερινές ανάγκες. Άλλοτε η παράδοση κυριαρχεί, άλλοτε ο δανεισμός επικρατεί — κι έτσι προκύπτει το γλωσσικό τοπίο που χρησιμοποιούμε σήμερα χωρίς δεύτερη σκέψη.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Black Friday σε μοριοδοτούμενα σεμινάρια και Πιστοποιήσεις Ξένων Γλωσσών για έξτρα 20 μόρια
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 24/11
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
