Χρήστος Κάτσικας Υπάρχει μια σιωπηλή σκηνή που παίζεται καθημερινά μέσα στις σχολικές αίθουσες της χώρας — όχι στα δελτία ειδήσεων ούτε στα στατιστικά των εξετάσεων, αλλά στις μικρές ματιές των παιδιών. Κάποιοι μαθητές μιλούν για όνειρα σπουδών στο εξωτερικό, για πανεπιστήμια και επιστήμες∙ άλλοι, πιο πίσω στα θρανία, δεν τολμούν να πουν τίποτα. Όχι γιατί δεν έχουν όνειρα — αλλά γιατί έχουν μάθει πως το δικό τους όνειρο πρέπει πρώτα να περάσει από τη στενωπό της πραγματικότητας.
Το όνειρο που κοστολογείται
Για να έχεις όνειρα, χρειάζεται πρώτα να έχεις το «χώρο» να τα γεννήσεις. Να έχεις ένα δωμάτιο ήσυχο για διάβασμα, έναν υπολογιστή που δεν σέρνεται, γονείς που δεν μετρούν τα ψιλά πριν πληρώσουν το ρεύμα. Για πολλούς μαθητές, αυτά τα αυτονόητα δεν υπάρχουν. Έτσι, το όνειρο δεν είναι «να περάσω στο Πολυτεχνείο», αλλά «να τελειώσω το σχολείο χωρίς να χρειαστεί να δουλέψω τα απογεύματα». Δεν είναι «να γίνω γιατρός», αλλά «να βρω μια δουλειά που να μη με κάνει να λείπω από το σπίτι μου όπως ο πατέρας μου».
Η ανισότητα, στις αίθουσες, δεν φοράει πάντα το πρόσωπο της φτώχειας. Μερικές φορές είναι πιο αόρατη: το βλέπεις στο ποιος έχει πρόσβαση σε φροντιστήρια, σε ποιος έχει γονείς που μπορούν να του εξηγήσουν τα Μαθηματικά, σε ποιος ταξιδεύει το καλοκαίρι και ποιος δουλεύει σερβιτόρος. Είναι η διαφορά ανάμεσα σε ένα παιδί που μαθαίνει να «ονειρεύεται χωρίς όρια» και σε ένα άλλο που μαθαίνει να ονειρεύεται στο εμβαδόν της πραγματικότητας που ζει.
Ο εκπαιδευτικός που βλέπει πίσω από τις γραμμές
Μέσα σε αυτό το τοπίο, ο ρόλος του εκπαιδευτικού αποκτά μια άλλη διάσταση. Όχι μόνο διδάσκει – αλλά αφουγκράζεται. Βλέπει ότι η εργασία μιας μαθήτριας γράφτηκε στο κινητό γιατί δεν είχε υπολογιστή. Παρατηρεί ότι ο μαθητής που «δεν παραδίδει ποτέ τις ασκήσεις» απλώς δεν έχει εκτυπωτή στο σπίτι. Ξέρει ότι πίσω από την «αδιαφορία» ενός εφήβου υπάρχει συχνά εξάντληση από μια διπλή ζωή: σχολείο το πρωί, δουλειά το βράδυ.
Αυτές είναι οι αθέατες όψεις των εκπαιδευτικών ανισοτήτων: εκεί όπου η φτώχεια, η κοινωνική απομόνωση ή η έλλειψη υποστήριξης δεν εμφανίζονται ως «πρόβλημα μάθησης», αλλά ως σιωπή, απόσυρση, αίσθημα κατωτερότητας. Και όμως, πολλές φορές, το μόνο που χρειάζεται για να ξαναφωτιστεί αυτή η πλευρά είναι μια κουβέντα, μια αναγνώριση, ένα «σε πιστεύω».
Όταν το σχολείο γίνεται το μόνο σταθερό σημείο
Για πολλά παιδιά, το σχολείο είναι το μοναδικό σταθερό περιβάλλον. Ο χώρος όπου κάποιος τα περιμένει, τα ακούει, τα υπολογίζει. Εκεί όπου μπορούν να ονειρευτούν χωρίς να ντρέπονται. Όταν ένας εκπαιδευτικός ανοίγει αυτό το παράθυρο, δεν χαρίζει «ευκαιρίες» – χαρίζει ορίζοντες.
Αυτή η πράξη είναι βαθιά παιδαγωγική αλλά και βαθιά κοινωνική. Εκεί, στην καρδιά της τάξης, μπορεί να γεννηθεί η ελπίδα που να λιπάνει τους δρόμους της διεκδίκησης για έναν καλύτερο και πιο δίκαιο κόσμο.
Το φως που δεν σβήνει
Οι εκπαιδευτικές ανισότητες είναι σαν τα φώτα της πόλης που σβήνουν σιγά-σιγά στις φτωχότερες συνοικίες. Όμως κάθε φορά που ένας δάσκαλος επιμένει να κρατήσει το βλέμμα ενός παιδιού αναμμένο, ανάβει ένα μικρό φως. Και αυτό το φως, ακόμη κι αν δεν είναι αρκετό για να εξαλείψει την ανισότητα, μπορεί να δημιουργήσει "μαχητές" στην πορεία του αγώνα για ένα πιο δίκαιο κόσμο.
Γιατί το όνειρο, όταν βρει έστω μια χαραμάδα να περάσει, και κυρίως όταν έχει συλλογικά στοιχεία, έχει τη δύναμη να ξαναγράψει την πραγματικότητα.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Η πιο εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών στην Ελλάδα σε 2 ημέρες στα χέρια σου - Δίνεις από το σπίτι σου
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 18/12
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
