Χρήστος Κάτσικας Υπάρχουν στιγμές στο σχολείο που η παιδαγωγική σχέση δοκιμάζεται όχι μέσα στην τάξη, αλλά έξω από αυτήν. Όχι από τα παιδιά, αλλά από τους ενήλικες. Από εκείνους που, θεωρητικά, θα έπρεπε να είναι οι φυσικοί σύμμαχοι των εκπαιδευτικών: τους γονείς.
Πριν από λίγους μήνες σημειώθηκε ένα απίστευτο περιστατικό, αναδεικνύοντας για άλλη μια φορά την πίεση και την ανασφάλεια που βιώνουν οι εκπαιδευτικοί μέσα στα σχολεία.
Εκπαιδευτικός συγκράτησε μαθητή που επιχειρούσε να χτυπήσει συμμαθητή του. Το ίδιο απόγευμα, η μητέρα του μαθητή υπέβαλε μήνυση εναντίον της. Αποτέλεσμα ήταν η άμεση προσαγωγή της στο αστυνομικό τμήμα, όπου αναγκάστηκε να περάσει ολόκληρη τη νύχτα στα κρατητήρια.
Την επόμενη ημέρα οδηγήθηκε στο δικαστήριο. Η απόφαση ήταν σαφής: οριστική παύση της ποινικής δίωξης, με αναγνώριση της αθωότητάς της. Ωστόσο, παρά την αθώωση από τη Δικαιοσύνη, το «σήριαλ» της υπόθεσης δεν τελείωσε. Ο διοικητικός μηχανισμός της εκπαίδευσης κίνησε διαδικασία Ένορκης Διοικητικής Εξέτασης (ΕΔΕ) εις βάρος της εκπαιδευτικού, αφήνοντάς την εκτεθειμένη σε περαιτέρω ταλαιπωρία.
Παράλληλα, αυτές τις μέρες αστυνομικοί συνέλαβαν στο σχολείο του και οδήγησαν στο αστυνομικό τμήμα καθηγητή μετά από καταγγελία γονέα ότι ακούμπησε μέσα στην τάξη το παιδί του. Ο καθηγητής, γνωστός και αγαπητός στους μαθητές και στους συναδέλφους του, ψυχή ενός σχολείου που είναι κόσμημα στην περιοχή του, οδηγήθηκε σαν εγκληματίας στο αστυνομικό Τμήμα, αιφνιδιασμένος, απροστάτευτος και ταπεινωμένος.
Τα τελευταία χρόνια, πληθαίνουν οι περιπτώσεις γονέων που σπεύδουν να καταγγείλουν, να αναφέρουν, να δυσφημήσουν έναν εκπαιδευτικό, βασισμένοι σε ένα παράπονο του παιδιού τους — συχνά χωρίς να διασταυρώσουν την αλήθεια. Μια παρατήρηση γίνεται “προσβολή”. Ένας χαμηλός βαθμός βαφτίζεται “εκδικητική συμπεριφορά”. Μια παιδαγωγική παρέμβαση, “άσκηση ψυχολογικής βίας”.
- Σύμφωνα με στοιχεία εκπαιδευτικών ομοσπονδιών, πάνω από το 85% των καταγγελιών γονέων εναντίον εκπαιδευτικών κρίνονται αβάσιμες.
- Οι ψυχολογικές επιπτώσεις περιλαμβάνουν άγχος, επαγγελματική εξουθένωση και πρόωρη αποχώρηση από την τάξη.
Και βέβαια, η κατάσταση αυτή πριμοδοτείται από την κυρίαρχη εκπαιδευτική πολιτική η οποία αφενός μετακυλίει τις ευθύνες για ότι συμβαίνει τους εκπαιδευτικούς αφετέρου αποτελεί μέρος του DNA της η με κάθε τρόπο λίπανση της αντιπαλότητας εκπαιδευτικών- μαθητών και γονέων.
Κι έτσι, ένας άνθρωπος που αφιέρωσε τη ζωή του στα παιδιά, βρίσκεται ξαφνικά κατηγορούμενος, διασυρμένος ή ακόμη και συλληφθείς, επειδή τόλμησε να ασκήσει το αυτονόητο καθήκον του: να διδάξει.
Όταν η υπερπροστασία γίνεται απειλή
«Έκανα μια παρατήρηση σε έναν μαθητή της Στ’ Δημοτικού γιατί πετούσε χαρτάκια. Το απόγευμα είχα τη μητέρα του έξω από το σχολείο να με βρίζει. Την επόμενη μέρα με κατήγγειλε ότι “του μίλησα υποτιμητικά”», διηγείται η Ελένη Π., δασκάλα με 23 χρόνια προϋπηρεσίας. «Χρειάστηκε να πάω στη Διεύθυνση, να εξηγήσω τα αυτονόητα, να περάσω από επιτροπή. Τελικά απαλλάχθηκα — αλλά το σχολείο είχε ήδη γίνει πεδίο φημών και υποψίας.»
Σε άλλο περιστατικό, σε Γυμνάσιο της Αττικής, καθηγήτρια συνελήφθη με τη διαδικασία του αυτοφώρου μετά από καταγγελία ότι “τράβηξε το αυτί μαθητή”. Όπως αποδείχθηκε, ο μαθητής είχε υπερβάλει. Όμως, η εκπαιδευτικός χρειάστηκε να περάσει τη νύχτα στο αστυνομικό τμήμα.
«Δεν θα ξεχάσω ποτέ το βλέμμα των συναδέλφων όταν με είδαν να μπαίνω με χειροπέδες», είπε αργότερα. «Δεν ξέρεις πόσο εύκολα μπορεί να σε καταστρέψει ένα παιδικό ψέμα όταν βρει μικρόφωνο στα social media.»
Μια κοινωνία που έχασε την εμπιστοσύνη της
Η εποχή μας μοιάζει να πάσχει από μια παράξενη ασθένεια: τη δυσπιστία. Οι γονείς δεν εμπιστεύονται τους δασκάλους, οι δάσκαλοι φοβούνται τους γονείς, και το παιδί μένει κάπου ανάμεσα, χαμένο σε ένα πεδίο αντιπαράθεσης.
«Είναι τραγικό να χρειάζεται ο εκπαιδευτικός να μιλάει μπροστά σε τρίτους, με μάρτυρες, για να προστατεύσει τον εαυτό του από πιθανή “παρερμηνεία”», λέει ο Νίκος Σ., φιλόλογος. «Αυτό δεν είναι σχολείο· είναι ναρκοπέδιο. Κάθε μας λέξη μπορεί να γίνει τίτλος σε καταγγελία.»
Δασκάλα σε νησί αναγκάστηκε να παρουσιαστεί σε πειθαρχικό επειδή “άφησε έξω από την τάξη” έναν μαθητή για 10 λεπτά, προκειμένου να ηρεμήσει. Άλλη εκπαιδευτικός, σε Λύκειο της Μακεδονίας, αντιμετώπισε μηνυτήρια αναφορά από γονέα, επειδή έβαλε «χαμηλό βαθμό που έθιξε την ψυχολογία του παιδιού».
Όλα αυτά συνθέτουν μια νέα πραγματικότητα: ο φόβος έχει φωλιάσει στα σχολεία. Κι ο φόβος, όπως ξέρουμε, είναι ο χειρότερος σύμβουλος της παιδείας.
Η ψυχολογική φθορά πίσω από τον πίνακα
Η δημόσια εικόνα του εκπαιδευτικού συχνά ταυτίζεται με τη σταθερότητα, την ψυχραιμία, την αντοχή. Κι όμως, πίσω από αυτή την εικόνα υπάρχει ένας άνθρωπος που δέχεται πιέσεις, άγχος, συναισθηματική φθορά — και στις μέρες μας, ακόμη και απειλές. Οι άδικες καταγγελίες, οι δημόσιες επιθέσεις στα κοινωνικά δίκτυα και η διαρκής αίσθηση επιτήρησης έχουν δημιουργήσει ένα τοξικό περιβάλλον ανασφάλειας, με σοβαρές ψυχολογικές συνέπειες.
Κάθε καταγγελία, ακόμη κι αν είναι αβάσιμη, αφήνει ένα αποτύπωμα φόβου. Οι εκπαιδευτικοί αναφέρουν ότι ζουν «σε μόνιμη επιφυλακή», ελέγχοντας κάθε τους λέξη, κάθε τους χειρονομία, κάθε τους βλέμμα.
«Φοβάμαι να σηκώσω τη φωνή, να κάνω παρατήρηση, να δείξω απογοήτευση. Σκέφτομαι ότι μπορεί να παρεξηγηθώ», λέει μια φιλόλογος σε Γυμνάσιο της Πάτρας.
Αυτό το χρόνιο άγχος δεν είναι απλώς επαγγελματική πίεση· είναι υπαρξιακή απειλή. Ο δάσκαλος παύει να είναι ελεύθερος μέσα στην τάξη, παύει να είναι ο εαυτός του. Και η διδασκαλία, χωρίς ελευθερία, γίνεται μηχανική.
Επαγγελματική εξουθένωση
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, το 64% των Ελλήνων εκπαιδευτικών δηλώνει ότι έχει βιώσει έντονο εργασιακό άγχος, και το 28% σκέφτηκε να εγκαταλείψει το επάγγελμα.
Ψυχολόγοι σημειώνουν ότι οι άδικες καταγγελίες προκαλούν δευτερογενές τραύμα: ο εκπαιδευτικός αισθάνεται όχι μόνο απειλημένος, αλλά και βαθιά προδομένος.
Η Παιδεία, δεν ανθίζει μέσα στον φόβο και στη δυσπιστία. Ο δάσκαλος χρειάζεται στήριξη, όχι καχυποψία. Ενσυναίσθηση, όχι καταγγελίες. Ας ξαναμάθουμε, λοιπόν, το πιο δύσκολο αλλά και το πιο πολύτιμο μάθημα: να εμπιστευόμαστε τους ανθρώπους που μορφώνουν τα παιδιά μας. Γιατί αν χαθεί αυτή η εμπιστοσύνη, χάνεται κι ένα κομμάτι της ψυχής του σχολείου.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 13/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
