Λεωνίδας Βουρλιώτης Η εκπαιδευτική πολιτική των τελευταίων δεκαπέντε ετών, από την εποχή των μνημονίων έως τον ψηφιακό μετασχηματισμό του σήμερα, έχει εισάγει σειρά από «καινοτόμες» πρακτικές και έννοιες, όπως η «μικτή μάθηση», οι «ήπιες δεξιότητες», ο «ψηφιακός εκσυγχρονισμός» και η « αυτονομία της σχολικής μονάδας». Πίσω από τη φαινομενική πρόοδο όμως, διαφαίνεται μια βαθύτερη κρίση μορφωτικού περιεχομένου. Το ερώτημα που τίθεται επιτακτικά είναι: οδηγούμαστε σε ένα σχολείο της ουσίας ή σε μια βιομηχανία «προσοντούχων αγραμμάτων»;
Από την Παιδεία στη δεξιότητα: Μια σταδιακή μετατόπιση
Από το 2010 και μετά, η ελληνική εκπαιδευτική πολιτική, ανεξαρτήτως κυβερνήσεων, ακολουθεί πιστά τις κατευθύνσεις του ΟΟΣΑ. Η έμφαση δίνεται όχι στην κριτική σκέψη ή την κατανόηση του κοινωνικού γίγνεσθαι, αλλά σε δεξιότητες «ευέλικτης προσαρμογής». Το πρότυπο αυτό μαθητή έχει σχεδιαστεί για να επιβιώνει σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο και ανασφαλή εργασιακό κόσμο, όχι για να τον ερμηνεύει ή να τον αλλάζει.
Η "εκμάθηση της μάθησης" και ο κατακερματισμός της γνώσης
Η φράση «μαθαίνω πώς να μαθαίνω» προβάλλεται ως πανάκεια απέναντι στην ταχύτατη παλαίωση των γνώσεων. Όμως, η προσέγγιση αυτή αποσυνδέεται από το «τι» και «γιατί» μαθαίνουμε, και εν τέλει αποδυναμώνει την ίδια τη δυνατότητα για εμβάθυνση και σύνθεση της γνώσης.
Στην πράξη, αυτό συνεπάγεται αποσπασματικότητα, κατακερματισμό των μαθημάτων, απομάκρυνση από την ιστορική, φιλοσοφική και κοινωνιολογική θεμελίωση της εκπαίδευσης.
Τα "εργαστήρια δεξιοτήτων" και ο ρόλος των επιχειρήσεων στο σχολείο
Η εισαγωγή θεματικών ενοτήτων όπως ο εθελοντισμός, η ρομποτική, η επιχειρηματικότητα και η "ανθεκτικότητα", μετατρέπει το σχολείο σε χώρο διάχυσης εργαλειακών αντιλήψεων. Πίσω από τον μανδύα της «καινοτομίας», η ουσία της γνώσης παραγκωνίζεται.
Οι ιδιωτικές συνεργασίες με σχολεία, οι χορηγοί, τα προγράμματα με «εκπαιδευτικούς παρόχους» και η μαθητεία οδηγούν σταδιακά σε ιδιωτικοποίηση της δημόσιας παιδείας.
Ο ψηφιακός εκσυγχρονισμός ως μοχλός απορρύθμισης
Η λεγόμενη «μικτή μάθηση» και η μονιμοποίηση της τηλεκπαίδευσης, την οποία ενθαρρύνει και η Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν ενισχύουν την ουσιαστική γνώση, αλλά εντείνουν την ανισότητα και την απόσπαση του μαθητή από τον φυσικό χώρο της μάθησης.
Αποτέλεσμα; Απομακρυνόμαστε από τη στέρεη, ενσώματη μαθησιακή διαδικασία και πλησιάζουμε σε ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον χαμηλής συνοχής, με την αγορά να αποκτά άμεση πρόσβαση στις εκπαιδευτικές δομές.
Η τυποποιημένη αξιολόγηση ως εργαλείο ελέγχου
Σύμφωνα με τον Ν. 4823/2021, οι διαγνωστικές εξετάσεις σε Δημοτικά και Γυμνάσια φέρνουν στο προσκήνιο την τυποποίηση της αξιολόγησης. Οι εξετάσεις αυτές δεν στοχεύουν στη βελτίωση της μαθησιακής εμπειρίας, αλλά στη διαμόρφωση πινάκων επιδόσεων – εργαλεία επίβλεψης και πειθάρχησης.
Το βάρος μεταφέρεται στους εκπαιδευτικούς, αφήνοντας στο απυρόβλητο τις κοινωνικές αιτίες των εκπαιδευτικών ανισοτήτων.
Η μετάλλαξη του σχολείου σε «εργοστάσιο αγραμματοσύνης»
Αντί να ενδυναμώνονται οι μαθητές με κριτική σκέψη, όλο και περισσότεροι δείχνουν αδυναμία στη σύνθεση, τη γραπτή έκφραση και την αφαιρετική λογική. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι τυχαίο: συνδέεται άμεσα με τη νέα «προσοντοκεντρική» και εργαλειακή θεώρηση της εκπαίδευσης.
Η εκπαιδευτική πολιτική που προωθείται δεν απαντά στις ανάγκες μιας δημοκρατικής κοινωνίας, αλλά στις απαιτήσεις μιας αγοράς που μεταχειρίζεται τη γνώση ως εργαλείο εργοδοτικής διαχείρισης. Η αποδόμηση της γενικής μόρφωσης, η αποσπασματική εκπαίδευση, η υποκατάσταση της Παιδείας από την «επανεκπαίδευση» και η τυποποιημένη αξιολόγηση συνθέτουν ένα νέο τοπίο.
Το διακύβευμα δεν είναι τεχνικό, αλλά βαθύτατα πολιτικό και παιδαγωγικό: τι σχολείο θέλουμε, για ποιους μαθητές και με ποιο σκοπό;
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 19/9
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
