Χρήστος Κάτσικας Ένα ανοιξιάτικο πρωινό στα Προπύλαια, στη σκιά μιας ακόμα εκπαιδευτικής κινητοποίησης, συναντώ τον Βασίλη, έναν αναπληρωτή εκπαιδευτικό στα 50 του. Χρόνια περιπλάνησης σε σχολεία από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη. Το πρόσωπό του κουρασμένο, η φωνή του σπασμένη από τη βία της αβεβαιότητας.
«Μισώ τα καλοκαίρια», μου λέει.
«Μου θυμίζουν τις απολύσεις μου…»
Αυτή η μαρτυρία –ανθρώπινη, λιτή, σπαρακτική– δεν είναι η εξαίρεση, αλλά ο κανόνας μιας εκπαιδευτικής πραγματικότητας που τείνει να μονιμοποιήσει την προσωρινότητα.
Το «μαρτύριο της λίστας»: Ο αναπληρωτής ως προϊόν προς διάθεση
Κάθε χρόνο, χιλιάδες αδιόριστοι εκπαιδευτικοί μπαίνουν στην ψηφιακή ουρά της μοριοδότησης. Εκεί, τα πτυχία τους, η προϋπηρεσία, τα σεμινάρια και τα μεταπτυχιακά αποτιμώνται με ψυχρά νούμερα. Δεν διεκδικούν μια θέση μονιμότητας. Διεκδικούν ένα συμβόλαιο λίγων μηνών, σε όποια γωνιά της χώρας προκύψει ανάγκη.
Η διαδικασία αυτή, όπως περιγράφει εύστοχα ο πανεπιστημιακός Γιώργος Μαυρογιώργος, δεν είναι απλώς ένας μηχανισμός πρόσληψης, αλλά ένα «εργαστήριο υποτίμησης». Είναι μια τελετουργία όπου η επαγγελματική αξιοπρέπεια διαβρώνεται, ενώ η εκπαιδευτική προσφορά μετατρέπεται σε αντικείμενο πλειστηριασμού.
Ο αναπληρωτής εκπαιδευτικός μετατρέπεται, σταδιακά και μεθοδικά, σε «νομάδα» της δημόσιας εκπαίδευσης. Ένας εκπαιδευτικός σε μόνιμη επιφυλακή, χωρίς ρίζες, χωρίς σταθερότητα, χωρίς τον χρόνο να οικοδομήσει μια ουσιαστική παιδαγωγική σχέση με τους μαθητές του.
Η συχνή εναλλαγή σχολείων, τάξεων, αντικειμένων και γεωγραφικών περιοχών συντρίβει την απαραίτητη συνέχεια στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η σχέση δασκάλου-μαθητή γίνεται εύθραυστη και εφήμερη, υπονομεύοντας το παιδαγωγικό έργο στη ρίζα του.
Πώς να μιλήσεις για εμπιστοσύνη, έμπνευση και καθοδήγηση όταν δεν γνωρίζεις αν την επόμενη χρονιά θα έχεις εργασία;
Οι θέσεις των αναπληρωτών συχνά καλύπτονται με κονδύλια του ΕΣΠΑ. Όμως η επιλογή αυτή, όπως υπογραμμίζει ο Μαυρογιώργος, δεν είναι αθώα. Αντί να επενδύσουν σε μόνιμο προσωπικό, οι κυβερνήσεις προτιμούν ένα μοντέλο ελαστικής και ευέλικτης εργασίας, «επιδοτούμενης» ανασφάλειας.
Έτσι, οι εκπαιδευτικοί γίνονται μέρος ενός νεοφιλελεύθερου σχεδίου «κοινωνικής εκγύμνασης» στις συνθήκες επισφαλούς εργασίας. Ο ίδιος ο αναπληρωτής καταλήγει να βλέπει τον εαυτό του όχι ως λειτουργό, αλλά ως «πωλητή προσόντων», ενταγμένο στην αγορά αριστείας και ανταγωνισμού.
Η φράση του Μαυρογιώργου ότι οι αναπληρωτές έγιναν «επιχειρηματίες του εαυτού τους» συνοψίζει τον πυρήνα του προβλήματος. Η παιδεία δεν μπορεί να λειτουργεί με λογικές αγοράς. Η εργασία στην εκπαίδευση είναι δημόσιο λειτούργημα. Και πρέπει να προστατεύεται με θεσμικές εγγυήσεις, όχι να αποδομείται με εργολαβίες ΕΣΠΑ.
Αν συνεχίσουμε να ανεχόμαστε αυτό το καθεστώς, δεν θα φτωχύνουν μόνο οι αναπληρωτές, αλλά ολόκληρη η εκπαιδευτική μας κουλτούρα.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Black Friday σε μοριοδοτούμενα σεμινάρια και Πιστοποιήσεις Ξένων Γλωσσών για έξτρα 20 μόρια
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 24/11
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
