Γιατί αγαπάμε την “Χριστουγεννιάτικη Ιστορία” του Ντίκενς;

Στολίζουμε το Χριστουγεννιάτικο δέντρο μας ακόμα και έναν μήνα πριν τα Χριστούγεννα. Από πολύ νωρίς η σκέψη μας είναι συνεχώς στη μεγάλη Γιορτή του χειμώνα. Προοικονομούμε κάθε στοιχείο των Χριστουγέννων. Η όλη εικόνα των δώρων και η τόσο επιμελημένη σπιτική προετοιμασία υπηρετούν μια βαθιά επιθυμία μας. Τα Χριστούγεννα φωτίζουν τη ζωή μας.

Όταν συμβαίνει αυτή η συναισθηματική έξαρση, θα μπορούσαμε να αγνοήσουμε την “Χριστουγεννιάτικη Ιστορία” (Christmas Carol) του Ντίκενς, το πιο εμβληματικό σε σχέση με τη Γέννηση ανάγνωσμα για τον Δυτικό κόσμο; Αλλά οι λόγοι για αυτό τον αμείωτης έντασης καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας πόθο είναι αρκετοί.

Είναι η κρυμμένη – μα πάντα έτοιμη για το σκίρτημά της – παιδικότητά μας, που περιμένει κάποια αφορμή, για να μηδενίσει χρόνους και καιρούς, για να μας πάρει από το χέρι και να μας πάει στους τόπους της αθωότητας, στη θεμελίωση του φαντασιακού, στα χωρίς όρια ονειρεμένα όνειρα, στο κομμάτι της ζωής μας, που δεν έχει ακόμα γίνει η απομάγευση του κόσμου και πλάθουμε την πραγματικότητα με πολλά δικά μας υλικά.

Στη ροή της αφήγησης της νουβέλας του Ντίκενς βλέπουμε έναν βαθύ μετασχηματισμό. Απέναντι στην κυριαρχία του χρήματος και του κέρδους τελικά επικρατούν τα πιο όμορφα συναισθήματα, η καλοσύνη και η αγάπη. Αναδεικνύεται ο άνθρωπος ως υπέρτατη αξία και όχι τα υλικά αγαθά. Όχι, δεν τιμωρείται το κακό, αλλά αναδεικνύεται το καλό. Ο Σκρουτζ δεν πληρώνει για την απληστία και τη μοχθηρότητα του χαρακτήρα του αλλά διαπαιδαγωγείται από τα Πνεύματα, το Πνεύμα του ανθρώπου, και τελικά μεταστρέφεται η όλη προσωπικότητά του.

Ο ανιψιός του κάνει το πρώτο ρήγμα στην ψυχή του Σκρουτζ. “Τολμώ να πω πως υπάρχουν πολλά πράγματα από τα οποία έχω ωφεληθεί χωρίς να έχω κερδίσει χρήματα. Τα Χριστούγεννα είναι ένα από αυτά. Είμαι σίγουρος πως από μικρός, όταν πλησίαζαν τα Χριστούγεννα, θεωρούσα αυτές τις ημέρες ευλογημένες. Και όχι εξαιτίας της ευλάβειας που μας δημιουργεί το καθαγιασμένο όνομά τους και ο λόγος ύπαρξής τους, παρόλο που δεν πιστεύω πως μπορούμε να ξεχωρίσουμε τη γιορτή από αυτά. Είναι ευχάριστες ημέρες, γεμάτες καλοσύνη, συγχώρεση, φιλευσπλαχνία.

Από όσο γνωρίζω, είναι οι μόνες ημέρες μέσα σε ολόκληρο το χρόνο όπου άνδρες και γυναίκες, σαν από κοινή συναίνεση, ανοίγουν ελεύθερα τις εφτασφράγιστες καρδιές τους και σκέφτονται τους ανθρώπους που θεωρούν κατώτερους από τους ίδιους σαν αληθινούς συνοδοιπόρους στο ταξίδι προς το μνήμα, και όχι σαν κάποια διαφορετική ράτσα πλασμάτων που κατευθύνονται σε διαφορετικούς προορισμούς. Και γι’ αυτό θείε, παρόλο που δεν έβαλα στην τσέπη μου ούτε ένα κομματάκι από χρυσό ή από ασήμι, πιστεύω πως έχω ωφεληθεί από τα Χριστούγεννα, και θα συνεχίσω να ωφελούμαι – και γι’ αυτό λέω, ας είναι ευλογημένα τα Χριστούγεννα”.

Σε μια κοινωνία που τη χαρακτηρίζει η φτώχεια, η ανέχεια και η αδικία, η ιστορία εξελίσσεται – μέσα από την παράξενη μα πάνω απ’ όλα μαγευτική παρέμβαση του υπερφυσικού – στην ανάδειξη της δικαιοσύνης. Και είναι η δικαιοσύνη στην κοινωνία μαζί με την ελευθερία του ανθρώπου τα πιο πολύτιμα διαμάντια που φωτίζουν τη ζωή μας. Δεν μπορούσε να κατανοήσει ο ήρωάς μας το πώς χαίρονται οι φτωχοί άνθρωποι απλά και μόνο με το γιορτινό φαγητό, με τα γλυκίσματα που δεν υπήρχαν τις άλλες ημέρες. Απορούσε για τη χαρά της οικογένειας του ανιψιού του, για τα φωτεινά πρόσωπά τους, γιατί είχε ως μοναδικό σκοπό της ζωής του το χρήμα, γιατί αγνοούσε το μεγαλείο του καλού!

Η εμφάνιση του φαντάσματος του Τζέικομπ Μάρλεϊ θα συνεχίσει την καλλιέργεια της αμφισβήτησης του λανθασμένου τρόπου ζωής του τσιγκούνη και σκληρού εκμεταλλευτή Εμπενίζερ Σκρουτζ. “Το πνεύμα που υπάρχει μέσα σε κάθε άνθρωπο έχει ανάγκη να ανακατευθεί με τον κόσμο, να συναναστραφεί με τους συνανθρώπους του και να ταξιδέψει μακριά και πολύ. Αυτό οφείλει να κάνει κάθε άνθρωπος”.

Θα έλθουν στη συνέχεια τα Τρία πνεύματα του Παρελθόντος, του Παρόντος και του Μέλλοντος για να καταδείξουν την πραγματική ομορφιά του ανθρώπου, για το νόημα της ζωής. Είναι το κοινό πνεύμα όλων των ανθρώπων, που εξανθρωπίζει τον άνθρωπο, που εμπνέει τις μεγάλες ουμανιστικές αξίες, που αναδεικνύει την αγάπη, που προάγει την ομορφιά του κόσμου.