Πολλά ακούγονται το τελευταίο διάστημα για τις δρομολογούμενες μεταρρυθμίσεις που υποτίθεται ότι θα βελτιώσουν, μεταξύ άλλων, τη διαδικασία στελέχωσης των δημόσιων φορέων επαγγελματικής κατάρτισης (Δ.ΙΕΚ) και την ποιότητα του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου, με αιχμή του δόρατος το νεοσύστατο Μητρώο εκπαιδευτών επαγγελματικής κατάρτισης. Πολλά ειπώθηκαν για τα κενά του ισχύοντος μέχρι πρότινος συστήματος επιλογής προσωπικού από τον Πρόεδρο της Πανελλήνιας Ένωσης Διευθυντών Δ.ΙΕΚ (ΠΑΝΕΔΔΙΕΚ), κύριο Γ. Διαμαντόπουλο, ο οποίος απέδωσε τις αντιδράσεις που υπάρχουν από μέρους χιλιάδων εκπαιδευτών για τα κριτήρια αξιολόγησης των μελών του νέου Μητρώου σε «συγκεκριμένα συμφέροντα» (περισσότερα εδώ). Ο δε Γενικός Γραμματέας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης & Δια Βίου Μάθησης έβαλε μεγάλο στοίχημα ισχυριζόμενος ότι το Μητρώο θα οδηγήσει στην μείωση προσλήψεων εκπαιδευτών οι οποίοι δε διαθέτουν «ευδόκιμο εμπειρία», ένα επιχείρημα που αυθαίρετα μεταφέρει τελευταία και στις συζητήσεις με τον Πανελλήνιο Σύλλογο Συμβούλων και Ωρομισθίων Καθηγητών ΣΔΕ (ΠΑΣΣΔΕ) σχετικά με τις αλλαγές που προετοιμάζονται και θα αφορούν τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, τα οποία επιτελούν εντελώς άλλους στόχους και έχουν εντελώς διαφορετική φυσιογνωμία από τα Δ.ΙΕΚ.Παρά τις επανειλημμένες διαμαρτυρίες των εκπαιδευτών οι οποίοι στηρίζουν χρόνια τον τομέα, καμία από τις αλλαγές που εισήγαγε αιφνιδιαστικά ο Κανονισμός Λειτουργίας του Μητρώου που δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ στις 13/8, δεν έχει, έστω στοιχειωδώς, αιτιολογηθεί. Ειδικότερα, δεν έχει αιτιολογηθεί το γιατί υποβαθμίστηκε η πιστοποίηση εκπαιδευτικής επάρκειας, ένα από τα κύρια μέσα διασφάλισης ποιότητας των εισροών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε απλό μοριοδοτούμενο προσόν ελάχιστης βαρύτητας. Παρότι ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας ανέφερε σε άρθρο του στο liberal.gr στις 22/8 ότι η πιστοποίηση αποτελεί πολυετή ευρωπαϊκή απαίτηση, και παρότι η Υπουργός συνεχάρη προσωπικά την ηγεσία του ΕΟΠΠΕΠ για την πρόσφατη διεξαγωγή της πιστοποίησης των αποφοίτων των Δ.ΙΕΚ, μετά από πολύμηνη καθυστέρηση, επισημαίνοντας τη συμβολή της στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, κανείς από τους δύο δεν αναγνωρίζει έμπρακτα τη σημασία της πιστοποίησης της επάρκειας των εκπαιδευτών ενηλίκων. Αντιθέτως, οι πιστοποιημένοι εκπαιδευτές, πολλοί εκ των οποίων έχουν χρόνια διδακτικής εμπειρίας στα Δημόσια ΙΕΚ, αλλά και οι υποψήφιοι που περιμένουν δυόμιση χρόνια να γίνουν εξετάσεις, έχοντας ήδη πληρώσει προαπαιτούμενα σεμινάρια και παράβολα, έμαθαν παραμονές Δεκαπενταύγουστου ότι έχουν επενδύσει στην απόκτηση ενός προσόντος το οποίο, παρότι είναι υποχρεωτικό βάσει του Νόμου, είναι πλέον στην πράξη σχεδόν άχρηστο. Το ίδιο απογοητευμένοι δηλώνουν χιλιάδες εκπαιδευτές με υψηλά τυπικά προσόντα και εξειδίκευση στην εκπαίδευση ενηλίκων οι οποίοι δεν μπορούν, λόγω παραγόντων όπως π.χ. η εποχικότητα της απασχόλησης που χαρακτηρίζει τον κλάδο στον οποίο έχουν εργαστεί, να θεμελιώσουν πάνω από μία δεκαετία πλήρους μη διδακτικής απασχόλησης, ακόμα και αν σε πραγματικά χρόνια έχουν εργαστεί τα διπλάσια. Με το μάξιμουμ των ετών που γίνονται πλέον αποδεκτά να έχει σκαρφαλώσει με την Υπουργική Απόφαση από τα 10 στα 22 περίπου χρόνια και τους δημόσιους υπαλλήλους και τους συνταξιούχους να επανέρχονται στον πρώτο πίνακα, παρότι το ανώτατο δικαστήριο (ΣτΕ) είχε αποφανθεί ότι ο διαχωρισμός τους δεν επηρεάζει την ποιότητα των παρεχόμενων από τα Δ.ΙΕΚ υπηρεσιών, χιλιάδες άνθρωποι που έχουν επενδύσει στον τομέα και έχουν στηρίξει τα Δ.ΙΕΚ από το υστέρημά τους, βλέπουν σε μία μέρα την πόρτα της εξόδου, χωρίς καν να κρίνονται άξιοι μίας εξήγησης και, φυσικά, χωρίς να πείθονται για τον τρόπο με τον οποίο η συγκεκριμένη αλλαγή θα τον ωφελήσει.
Όσοι δε γνωρίζουν την ωμή πραγματικότητα των συνθηκών εργασίας στους φορείς Δια Βίου Μάθησης που εποπτεύει το Υπουργείο Παιδείας είναι, ίσως, δύσκολο να εκτιμήσουν γιατί η άρνηση των αρμοδίων να δώσουν έστω ένα στοιχείο που να τεκμηριώνει την αναγκαιότητα των αλλαγών είναι σκανδαλώδης. Παρά τις εκκλήσεις της μεγάλης κοινότητας των εκπαιδευτών προς κάθε αρμόδιο δεν έχει δοθεί μέχρι και σήμερα που η διαδικασία επιλογής προσωπικού είναι πλέον σε εξέλιξη, κανένα στοιχείο στη δημοσιότητα που να συνδέει τα δεινά των Δ.ΙΕΚ με την ποιότητα του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου, πόσο μάλλον κατά απόλυτη προτεραιότητα. Δεν υπάρχουν στατιστικά για τα ποσοστά απορρόφησης των σπουδαστών σε συναφείς θέσεις εργασίας μετά το πέρας των σπουδών τους, ούτε έρευνες που αποτυπώνουν την ικανοποίησή τους από τις παροχές των Δ.ΙΕΚ σε επίπεδο υποδομών, εξοπλισμού και οργάνωσης ή τα αποτελέσματα που οι ίδιοι θεωρούν ότι είχαν οι σπουδές τους. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποτυπώνουν πόσοι κάνουν πρακτική άσκηση σε αντικείμενο που είναι άμεσα συναφές με αυτό που σπουδάζουν, αν έχει ή όχι ποιοτικά χαρακτηριστικά η πρακτική άσκηση, και πόσοι από τους επιχειρηματίες που εκμεταλλεύονται το δωρεάν ανθρώπινο δυναμικό επί συναπτά εξάμηνα προσφέρουν θέση εργασίας έστω σε έναν σπουδαστή που ξεχώρισε. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να εξηγούν το αυξημένο ποσοστό σπουδαστικής διαρροής που το 2019 ξεπέρασε το 50%, ούτε, φυσικά, στοιχεία που να καταγράφουν πόσα χρόνια μετά το πέρας των σπουδών τους απέκτησαν οι απόφοιτοι πιστοποίηση. Μέχρι και σήμερα που μιλάμε λειτουργούν ειδικότητες που δεν έχουν Οδηγό Σπουδών, άρα δεν οδηγούν σε πιστοποίηση, αλλά και πολλές ειδικότητες στις οποίες η εξεύρεση πρακτικής άσκησης, παρότι απλήρωτη, είναι εξαιρετικά δύσκολη. Πολλές εκατοντάδες σπουδαστές μένουν, ως εκ τούτου, όμηροι, όπως μένουν, εδώ και δυόμιση χρόνια, οι εκπαιδεύτριες και οι εκπαιδευτές τους. Κανείς, όμως, δε θα μιλήσει ανοιχτά για τα προβλήματα αυτά. Οι αρμόδιοι επιλέγουν να μιλούν μόνο για μεταρρυθμίσεις.
Αναρωτιέται κανείς, παράλληλα, αν όντως οι αρμόδιοι έχουν σκοπό να εξυγιάνουν τον τομέα γιατί δεν ξεκινάνε από τους φορείς που αποδεδειγμένα -και χρόνια- πάσχουν; Γιατί δεν ξεκινάνε, για παράδειγμα, αν έχουν την πολιτική τόλμη, από το Ίδρυμα Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης, το ΝΠΙΔ που είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση και τη λειτουργία των δημόσιων φορέων Δια Βίου Μάθησης, όπως τα ΙΕΚ, τα ΣΔΕ και τα Κέντρα Δια Βίου Μάθησης; Γιατί δεν ξεκινάνε από έναν φορέα που υπολειτουργεί επί χρόνια και υπάρχουν διαθέσιμα πλείστα όσα στοιχεία που το επιβεβαιώνουν; Γιατί εστιάζουν στην αλλαγή του προσωπικού, και μάλιστα χωρίς καμία τεκμηρίωση και καμία διαβούλευση, και δεν κοιτάνε προς τη μεριά του φορέα που αφήνει τους εκπαιδευτές απλήρωτους για μήνες, τα Δ.ΙΕΚ χωρίς λειτουργικά έξοδα, χωρίς πάγιο εξοπλισμό, χωρίς διοικητική υποστήριξη, ακόμα και χωρίς τμήμα αρμόδιο να υποστηρίξει τα πολύτιμα ευρωπαϊκά προγράμματα; Έχει φέρει αρκετές σχετικές αναφορές στη δημοσιότητα η ΠΑΝΕΔΔΙΕΚ. Αναρωτιέται κανείς γιατί τις άφησε στην άκρη στη σπάνια αυτή περίσταση που η προσοχή του Υπουργείου Παιδείας πέφτει επιτέλους στον τομέα της Δια Βίου Μάθησης;
Γιατί είναι πιο επείγον να αλλάξει κάτι που είναι άγνωστο με ποιο τρόπο επιδρά στην ποιότητα του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου και στα τελικά αποτελέσματα της κατάρτισης και δεν είναι επείγον να έχουν στοιχειώδη εξοπλισμό τα Δ.ΙΕΚ, να μην στάζει νερό από την οροφή τους, να μπορούν να εξοφλήσουν τους προμηθευτές τους ενώ το εξάμηνο τρέχει, να έχουν πετρέλαιο, έναν προτζέκτορα που να λειτουργεί, αλλά και να μπορούν να διαθέσουν το μίνιμουμ ως προς το εκπαιδευτικό υλικό ώστε να μην ακυρώνεται στην πράξη ο δωρεάν χαρακτήρας της κατάρτισης; Γιατί είναι πιο επείγον να αλλάξει το προσωπικό, χωρίς τεκμηρίωση, και δεν είναι επείγον να αλλάξει η μορφή της σύμβασης εργασίας που οδηγεί να πληρώνονται οι εκπαιδευτές μήνες ή και χρόνια μετά τη λήξη του έργου, χάνοντας την ευκαιρία να ασκήσουν σειρά από θεμελιωμένα δικαιώματα; Γιατί δεν είναι επείγον να ασφαλιστούν οι χιλιάδες άνθρωποι που μένουν ανασφάλιστοι για τη χρονιά που έκλεισε; Γιατί δεν είναι επείγον να διορθωθούν τα μαζικά λάθη στις καταχωρήσεις των ενσήμων που κοστίζουν επιδόματα, παροχές μητρότητας και αφήνουν χωρίς καν ιατροφαρμακευτική κάλυψη εκατοντάδες οικογένειες; Γιατί δε θεωρούνται όλα τα παραπάνω ότι επηρεάζουν άμεσα την ποιότητα του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου; Ποιος παρέχει το έργο αυτό; Και γιατί θεωρεί το Κράτος δεδομένο ότι αξίζει να εργάζεται υπό αυτές τις συνθήκες; Γιατί αξίζουν αυτή την αντιμετώπιση όχι μόνο οι εκπαιδευτές αλλά και οι χιλιάδες σπουδαστές που στηρίζουν από την τσέπη τους, στην πράξη, τη δημόσια κατάρτιση;
Γιατί δεν είναι, εν τέλει, επείγον να ελέγξει το Υπουργείο έναν φορέα που έχει αποδειχθεί ότι δεν έχει τη διοικητική επάρκεια για το μείζον έργο που του ανατίθεται; Γιατί δεν είναι επείγον να πηγαίνει η κρατική χρηματοδότηση και οι ευρωπαϊκοί πόροι που φτάνουν για το τρέχον έτος τα 139.000.000 ευρώ, σύμφωνα με τον πιο πρόσφατο δημοσιευμένο προϋπολογισμό, σε έναν φορέα με εσωτερικό λογιστήριο, έναν φορέα που να λογοδοτεί για όλα τα παραπάνω; Γιατί εξακολουθεί αντ’ αυτού να πηγαίνει η χρηματοδότηση σε ένα Ίδρυμα που αναθέτει την οικονομική διαχείριση σε εργολάβους; Ακόμα χειρότερα. Γιατί δεν εξανίσταται κανείς που μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα το λογιστήριο ήταν στα χέρια του ίδιου εργολάβου που είχε, σχεδόν αδιάκοπα, τον έλεγχό του εδώ και πάνω από μία δεκαετία, από την εποχή ακόμα που το ΙΝΕΔΙΒΙΜ ήταν ΙΔΕΚΕ; Γιατί από το τέλος του 2017 οπότε προωθήθηκαν τα σχετικά με την οικονομική κακοδιαχείριση πορίσματα στον Άρειο Πάγο δεν έγιναν γενναίες αλλαγές; Γιατί τον Ιούνη του 2018 οπότε οι εκπαιδευτές αρνηθήκαμε να παραδώσουμε βαθμολογίες και η ΠΑΝΕΔΔΙΕΚ έβγαλε δημόσια ανακοίνωση για να μας στηρίξει που μέναμε απλήρωτοι για όλο το έτος που έτρεχε ανανεώθηκε χωρίς πρόβλημα η σύμβαση με τον εν λόγω εργολάβο για τη διοικητική υποστήριξη των Δ.ΙΕΚ (ΑΔΑ: 9Ψ1346ΨΖΣΠ-ΙΧ1) και συνέχιζε να ανανεώνεται το περασμένο φθινόπωρο ενώ τα παράπονα πλήθαιναν; Αυτό, θα πει κανείς, δεν έγινε όσο ήταν στη θέση της η τωρινή ηγεσία. Κι όμως, το χάλι του ΙΝΕΔΙΒΙΜ είναι διαχρονικό. Μία από τις πρώτες αποφάσεις που υπέγραψε όταν τοποθετήθηκε ο τωρινός Πρόεδρος του Ιδρύματος ήταν η τροποποίηση της υπ΄ αριθμ. 10/20-01-2017 σύμβασης παροχής υπηρεσιών με ανάθεση (προαίρεση) στον ίδιο εργολάβο για τη διοικητική υποστήριξη των Δ.ΙΕΚ (ΑΔΑ: 6Χ1746ΨΖΣΠ-824), ενώ με άλλη απόφαση που υπέγραψε στις 17 Γενάρη του τρέχοντος (ΑΔΑ: Ψ9ΩΦ46ΨΖΣΠ-53Ε) ανανεώθηκε η σύμβαση παροχής λογιστικών υπηρεσιών για τα Δ.ΙΕΚ μέχρι και τις 13/9/2020 με συνολικό προϋπολογισμό 743.187,50 ευρώ.
Κανείς δεν μπορεί να πει ότι δε γνώριζε. Από τον Φλεβάρη του 2019 δεκάδες συνάδελφοι καταθέτουν αναφορές στην Αρχή Διαφάνειας, την Επιθεώρηση Εργασίας και τον Συνήγορο του Πολίτη για το θέμα και το ΙΝΕΔΙΒΙΜ δέχεται διαδοχικά αιτήματα για άμεση διευθέτηση των σχετικών δυσλειτουργιών. Τόσο ο ΕΦΚΑ στον οποίο ανήκει το ΙΝΕΔΙΒΙΜ όσο και το ΔΣ του Ιδρύματος είχαν ενημερωθεί επανειλημμένα. Κανένας δεν έκανε τίποτα τότε όπως κανείς δεν απαντά εδώ και τρεις μήνες στις διαμαρτυρίες που απευθύνονται μαζικά στο Ίδρυμα και τη Γενική Γραμματεία για το θέμα. Με χιλιάδες ανθρώπους να παραμένουν ανασφάλιστοι και απλήρωτοι, είναι απορίας άξιο πως αποφάσισε ο Πρόεδρος του Ιδρύματος αλλά και η ίδια η Υπουργός να αναρτήσουν εορταστικό βίντεο με τον απολογισμό του. Τι κι αν ο διαχρονικός εργολάβος αποκλείστηκε από τον τελευταίο διαγωνισμό και το λογιστήριο πέρασε πριν λίγες μέρες στα χέρια νέου εργολάβου ο οποίος θα αναλάβει προσωρινά το έργο που έχει μείνει ημιτελές μέχρι να βγει απόφαση από την Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών όπου προσέφυγε ο πρώην εργολάβος και να ολοκληρωθεί η διαδικασία; (ΑΔΑ: 6ΛΡΠ46ΨΖΣΠ-68Ο) Ποιος εγγυάται ότι η αποπληρωμή και η ασφάλιση χιλιάδων ανθρώπων που είναι μήνες σε αναμονή θα γίνει άμεσα; Ποιος θα αποζημιώσει όσους αναγκάστηκαν να πληρώσουν από την τσέπη τους για νοσήλεια και γιατρούς και όσους δεν κατάφεραν να γράψουν τα παιδιά τους σε προγράμματα; Ποιος θα αποζημιώσει, εν τέλει, τους μόνους εκπαιδευτικούς που δεν έκαναν για άλλη μία χρονιά διάλειμμα και, επιπλέον, κινδυνεύουν να μείνουν, χωρίς καμία απολύτως αιτιολογία, άνεργοι επειδή οι αρμόδιοι θεωρούν άλλες μεταρρυθμίσεις πιο επείγουσες; Ποιος θα ελέγξει τι συμβαίνει στο ΙΝΕΔΙΒΙΜ; Ποιος θα δεσμευτεί ότι δε θα ξαναγίνουν και φέτος τα ίδια; Ποιος από τους αρμόδιους θα θέσει, επιτέλους, τις προτεραιότητες που επιβάλλουν όσα είναι ήδη γνωστά και βιωμένα από χιλιάδες ανθρώπους που υπηρετούν με αυταπάρνηση τον τομέα και όχι όσα επιβάλλουν οι γνώμες λίγων εκλεκτών που δεν ελέγχονται από κανέναν;
Αν δεν υπάρξει επιτέλους, μια γενναία παρέμβαση στο Ίδρυμα που λειτουργεί όπως λειτουργεί, το εκπαιδευτικό προσωπικό που εργάζεται εδώ και χρόνια σε άθλιες συνθήκες άδικα θα πάρει στις πλάτες του το βάρος για τη διάλυση της Δημόσιας κατάρτισης όταν υπάρχουν πάγιες και διαχρονικές παθογένειες που οδηγούν τα Δ.ΙΕΚ σε μαρασμό.
Το ΙΝΕΔΙΒΙΜ, ας σημειωθεί, είναι μόνο ένα μικρό κομμάτι μιας πολύ μεγάλης εικόνας. Για όποιον έχει πολιτική βούληση και σθένος, ανοίγεται πεδίο λαμπρό για πραγματικές μεταρρυθμίσεις. Δυστυχώς, είναι αμφίβολο αν οι αρμόδιοι είναι αποφασισμένοι να τις αναλάβουν. Η αντίδραση της μεγάλης κοινότητας των εκπαιδευτριών & εκπαιδευτών ενηλίκων που στηρίζουν για χρόνια τα Δημόσια ΙΕΚ θα είναι ανάλογη, εν όψει και της κατάθεσης του νομοσχεδίου για την επαγγελματική εκπαίδευση, κατάρτιση και δια βίου μάθηση.
Αντιγόνη Ευστρατόγλου
Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών
Μέλος της Πρωτοβουλίας Εκπαιδευτριών & Εκπαιδευτών Δημοσίων ΙΕΚ
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
