Alfavita Newsroom Σε πολλούς, η διαρροή της επικείμενης πιλοτικής επιλογής διευθυντών σχολείων από τους συλλόγους, δημιούργησε ένα αίσθημα δικαίωσης και ανακούφισης. Ταυτόχρονα άρχισε η αντιπαράθεση απόψεων για το θέμα της επιλογής των στελεχών. Ας ξεκινήσουμε με κάποια δεδομένα:
1.Έχουμε ένα σχολείο όπου οι εκπαιδευτικοί έχουν αποχωριστεί από το αντικείμενο εργασίας τους - έχει βαθμιαία ολοκληρωθεί η αποειδίκευσή τους.
2.Η λειτουργία του διατρέχεται από την αντίληψη της απόδοσης, του αποτελέσματος και της συσχέτισης με την οικονομία.
3.Το σύνολο της νομοθεσίας εξυπηρετεί τα παραπάνω μέσα από τις άπειρες αποφάσεις που ήρθαν πάνω στον “αρχαίο” 1566.
4.Το σχολείο αποτελεί τμήμα μιας πυραμιδικής συγκεντρωτικής δομής και
5.Η σχολική γραφειοκρατία έχει απονομιμοποιηθεί, με κύριες αιτίες τις αδυναμίες της και το ασφυκτικό πλαίσιο που αντικειμενικά διαμορφώθηκε (αδυναμία διαχείρισης της πραγματικότητας, οικονομικοί λόγοι, αυταρχισμός, νεποτισμός κ.ά.)
Ευτυχώς εν μέρει, φαίνεται πως δε γίνεται αποδεκτό το προηγούμενο πλαίσιο επιλογής στελεχών. Αν παραμείνει το ίδιο, οποιαδήποτε κριτήρια επιλογής θα λειτουργήσουν νομιμοποιητικά σε ό,τι εγκληματικό εμφανίστηκε. Απλά και μόνο γιατί στον πυρήνα της ιδέας της επιλογής βρίσκεται ο διαχωρισμός και η κατάταξη. Υπάρχει ελπίδα; Μπορούμε να βελτιώσουμε με δικλείδες ασφαλείας την αποτελεσματική λειτουργία της εκπαίδευσης; Απαιτείται μήπως έλεγχος κι αν ναι τι θέλουμε να ελέγξουμε; Τα αρνητικά φαινόμενα, για την ύπαρξη των οποίων μπορούμε να συμφωνήσουμε, σε ποιο περιβάλλον εμφανίστηκαν, ποια αιτία τα προκάλεσε ή ποιο σκοπό υπηρετούν;
«Αν καθίσουμε να παίξουμε σκάκι όλες οι κινήσεις αποβλέπουν να νικήσει ο βασιλιάς. Τι θα γινόταν όμως, αν άλλαζαν οι κανόνες και νικητής έβγαινε κάποιο άλλο πιόνι; Σίγουρα δε θα ήταν το σκάκι που ξέρουμε!»
Πρέπει να απαντήσουμε σε μία και μοναδική ερώτηση: ποια οργάνωση του σχολείου ανταποκρίνεται στο όραμά μας γι’ αυτό;
Δηλαδή ποια είναι η οργάνωση του σχολείου που θα αποδώσει στους δασκάλους και τους καθηγητές τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού σε βάρος εκείνων του γραφειοκράτη, για την ενίσχυση του μορφωτικού του ρόλου;
Το σχολείο μπορεί να ιδωθεί ως ένας οργανισμός που ζει και αναπτύσσεται, που αλλάζει διαρκώς τα χαρακτηριστικά του. Επενδύει στην εμπειρία των μελών του, την εμπειρία που κάθε μέρος του συστήματος οικοδομεί. Αυτή η εμπειρία αποτελεί τη βάση της λειτουργίας του και δεν μεταγγίζεται με διοικητικές αποφάσεις. Αν δεν υποστηρίζεται η όσμωση, κάθε εκπαιδευτικός εργάζεται απομονωμένος και οι σχέσεις δημιουργούνται εντός της τυπικής δομής ή έξω και συχνά σε αντίθεση με αυτήν.
Η αναφορά σε στόχους μετρήσιμους αποπροσανατολίζει τη συζήτηση. Μας αναγκάζει να κοιτάμε τα αποτελέσματα (?) και παραβλέπουμε την εσωτερική ποιότητα του συστήματος η οποία μακροπρόθεσμα θα εξωτερικεύσει τα ποιοτικά αποτελέσματα.
Τα αποτελέσματα της στόχευσης σε μετρήσιμα, γίνονται αντιληπτά αν θυμηθούμε την φροντιστηριοποίηση του Λυκείου και τις αντιγραφές (!) μεταξύ των portfolio των Διευθυντών.
Το ερώτημα είναι λοιπόν, αν απορρίψουμε τον ανταγωνισμό και τη συνδεδεμένη με αυτόν αριστεία, πώς μπορούμε να θεσμίσουμε ένα σχολείο, αυτοενισχυόμενο οργανισμό, στην κατεύθυνση υποστήριξης όσων ορίζουμε ως χαρακτηριστικά της μελλοντικής κοινωνίας;
Και σ’ αυτό το σημείο η γραφειοκρατία τι ρόλο θα παίξει;
Ποιος μετασχηματίζει σε πράξη τις εντολές της διοίκησης; Και σε τι αναφέρονται αυτές; Ενδιαφερόταν άραγε η διοίκηση για την πιστή εφαρμογή όλων; Ποιων την υλοποίηση παρακολουθούσε και γιατί; Η επιμονή της επικεντρωνόταν στην εφαρμογή εκείνων των νομοθετημάτων που επικύρωναν τον φόβο των εκπαιδευτικών της τάξης και της πρόσθεταν ισχύ επιβολής.
Αν πιστεύουμε στους εκπαιδευτικούς, αν τους δείχνουμε εμπιστοσύνη και με δεδομένο το πλαίσιο της εκπαίδευσης (αναλυτικό και ωρολόγιο πρόγραμμα) τι χρειάζεται η διοίκηση;
Ο ρόλος της περιορίζεται στο ελάχιστο. Στη διεκπεραίωση στοιχείων και την αντιμετώπιση “κρίσεων”.
Τι μπορεί λοιπόν να γίνει, μήπως πρέπει να αποφασίσουμε ένα διαφορετικό μοντέλο;
Ο Σύλλογος διδασκόντων θέτει στόχους, περιγράφει τη λειτουργία του σχολείου και την καταχωρεί σε πρακτικό του με πλήρεις ατομικές τοποθετήσεις.
Με βάση όσα περιγράφονται, δηλώνει ποιος ενδιαφέρεται για τη θέση του διευθυντή και παρουσιάζει γραπτά, το πώς αντιλαμβάνεται τις προκλήσεις του σχολείου και πώς φαντάζεται τον ρόλο του. Αν είναι περισσότεροι υποψήφιοι η κατάθεση και παρουσίαση των απόψεων γίνεται διαδοχικά.
Στη συνέχεια ο σύλλογος, με ονομαστική τοποθέτηση, αποφασίζει και αιτιολογημένα προτείνει τον διευθυντή.
Σκόπιμο είναι να μην υπάρχει επίδομα, μόνο απαλλαγή από το διδακτικό ωράριο. Η θητεία να είναι διετής και να μην υπάρχει δικαίωμα για περισσότερες από δύο διαδοχικές θητείες. Στη διετία πρέπει να γίνεται αποτίμηση της αντιστοίχισης του σχεδιασμού του συλλόγου με την εμπειρία που αποκόμισαν οι εκπαιδευτικοί.
Τα παραπάνω δεν είναι παρά μια σκέψη.
Παρόμοιες ρυθμίσεις θα εμποδίσουν την δημιουργία ενός στρώματος ειδικών και συμβαδίζουν με την άποψη πως δε διαχωρίζεται η εκπαιδευτική από τη διοικητική λειτουργία του σχολείου. Αν αποδεχτούμε το διαχωρισμό, στερούμε την άμεση επικοινωνία των δύο χώρων - της διοίκησης και της εκπαιδευτικής λειτουργίας - και τους οδηγούμε στην αποξένωση. Τελικό αποτέλεσμα είναι η επιβολή ενός στρώματος γραφειοκρατών της εκπαίδευσης στους εκπαιδευτικούς της τάξης. Μια αφελής ερώτηση που γεννιέται είναι: Ποιας ομάδας συμφέροντα θα εξυπηρετήσουν οι γραφειοκράτες κατά προτεραιότητα; Η σημερινή πραγματικότητα είναι απότοκο αυτής της επιλογής.
Οποιαδήποτε διαδικασία επιλογής θα πρέπει να δείχνει εμπιστοσύνη σε όλους τους εκπαιδευτικούς, αφού θα τους θεωρεί εκ προοιμίου ικανούς για το συντονισμό του σχολείου, γνώρισμα που πρέπει να υπερβαίνει τα τυπικά προσόντα που μέχρι σήμερα αναγνωρίζονται και που δημιουργούν εκπαιδευτικούς διαφορετικών ταχυτήτων.
Η αγωνία με ποιους εκπαιδευτικούς μπορεί να λειτουργήσει μια παρόμοια πρόταση, μετά από τριάντα χρόνια πορείας προς την αποειδίκευση, είναι υπαρκτή. Αν όμως υπερισχύσει, καταδικάζει τα πάντα σε αδράνεια. Οι αλλαγές θα ανατεθούν στους “φωτισμένους”, θα αποκλειστεί η πλειοψηφία των εκπ/κών, θα αφαιρέσει την πολιτική φαινομενικά από την εκπαίδευση που θα την αφήσει βορά στους ειδικούς και τους πολιτικούς.
Στα χέρια ανθρώπων που, ενώ επικαλούνται κοινά ιδανικά και οράματα με τον εκπαιδευτικό της τάξης, έθεσαν ως όνειρο της ζωή τους να ηγηθούν. Γνήσια τέκνα του σημερινού ανταγωνιστικού εκπαιδευτικού συστήματος.
Το χειρότερο αποτέλεσμα της διαιώνισης της πυραμιδικής δομής θα είναι πως ποτέ δεν θα αναπτυχθεί ένα πεδίο δημοκρατικής αντιπαράθεσης εντός του σχολείου, για την ίδια τη λειτουργία του που θα έχει στόχο να την υποστηρίζει.
Και τα μέχρι σήμερα κριτήρια επιλογής;
Η έννοια της προϋπηρεσίας μάλλον αρνητικά πρέπει να προσμετρηθεί. Τι δείχνει η προϋπηρεσία ενός στελέχους; Πως κατάφερε και εντάχθηκε με επιτυχία στη δομή ενός μηχανισμού - ούτε καν συχνά της εκπαίδευσης - που καταδικάζουμε. Πως κάποιος με προϋπηρεσία διεκπεραίωνε με επιτυχία τις εντολές. Αν είχε αντιρρήσεις θα ξέραμε πως κάποια στιγμή είχε συγκρουστεί ή παραιτηθεί. Εκτός και αν ένα στέλεχος πρέπει πάντα να συμφωνεί με όλα (!).
Πολλοί από εμάς στη διεκδίκηση μιας θέσης επικαλούνται τίτλους σπουδών. Είναι αυτοί οι τίτλοι όμως επαρκές προσόν για την καλή διοίκηση; Και αλήθεια, διοικητή θέλουμε; Μήπως μέχρι σήμερα, σε μεγάλο ποσοστό, οι προσοντούχοι δεν επιλέγονταν; Τι τους εμπόδισε να γίνουν κάτι περισσότερο από διαχειριστές;
Η πρόσφατη διαδικασία της αξιολόγησης διέλυσε τα σχολεία. Τι έκαναν τα σημερινά στελέχη; Διάλεξαν το δρόμο της ταπεινής νομιμοφροσύνης και την απόρριψη της προσωπικής ευθύνης - το αποδεικνύει η δημόσια στάση τους. Επέλεξαν το ρόλο των διανοούμενων που με περίσσια θέρμη υποστήριξαν ιδεολογικά και προώθησαν αντικοινωνικές πολιτικές. Ακόμη και κάποιοι “συνάδελφοι” σχολικοί σύμβουλοι, που με περισσή θέρμη υποστηρίζουν τη συνεργατικότητα και χειραφετικές για την τάξη ιδέες, πρόταξαν το συμφέρον της θέσης τους και η επιστημοσύνη τους ευτελίστηκε σε δεκάρικους λόγους χωρίς νόημα για την πραγματική ζωή και τις συνθήκες που βιώνουμε.
Η γελοιότητα: Αύριο, όσοι δεν επιλεγούν σε θέσεις στελεχών και γυρίσουν στην τάξη, θα μιλάν και πάλι στους μαθητές τους για οράματα και ηρωικές στιγμές των προγόνων!
Λυπάμαι, μα το όραμα δεν αποκτιέται υποχρεωτικά με τις σπουδές. Το όραμα πρέπει να διαμορφώνεται στην κοινωνία, να μετουσιώνεται μέσα από τη δουλειά (τον προγραμματισμό) των εκπαιδευτικών.
Και το ερώτημα που επανέρχεται και πρέπει να μας απασχολεί είναι, αν θα δεχτούμε να υποβόσκει ένας διαχωρισμός εντός των εκπαιδευτικών και να υφίσταται αποκλεισμός και των δύο μερών (των εκπαιδευτικών της τάξης και των στελεχών) από τη διττή λειτουργία του σχολείου - εκπαίδευση/ λειτουργία. Δηλαδή, μπορεί να αλλάξει η “τάξη” δίχως να αλλάξει η διοίκηση; Μπορεί να γίνει αυτό δίχως τη διάχυση της εξουσίας;
Θα ξεκινήσουμε για να αντιστοιχίσουμε την καθημερινότητά μας με τη μεγάλη αφήγηση που ευαγγελιζόμαστε; Για να νιώσουμε τη δύναμή μας και να κάνουμε φανερά τα όρια του συστήματος;
Μιχαήλ Παπαντώνης, δάσκαλος
Τα πιο φθηνά αεροπορικά εισιτήρια αν τα κλείσετε από ΕΔΩ
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
