Τουρκία - Ο «ισλαμικός Φρανκενστάιν» βαδίζει προς αποσυναρμολόγηση;

 

Το κόμμα αυτό, με επικεφαλής τον Ταγίπ Ερντογάν, ήταν τα τελευταία 11 χρόνια ο «κυρίαρχος» του πολιτικού σκηνικού στην Τουρκία. Με σήμα του τη «λάμπα» το κόμμα αυτό αναδείχτηκε στους κυβερνητικούς «θώκους» με το αίτημα να λάμψει το «φως» της διαφάνειας, αξιοποιώντας τα οικονομικά και άλλα σκάνδαλα του προκατόχου του, στην αστική διαχείριση, του κεμαλιστικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος. Να όμως, που η κυβέρνηση του ΑΚΡ έρχεται τώρα αντιμέτωπη με μια παρόμοιου είδους επιχείρηση «καθαρά χέρια», αυτή τη φορά σε βάρος της, που απειλεί να ταράξει για τα καλά το πολιτικό «προσωπικό» της αστικής τάξης στην Τουρκία.

Η μετατροπή από «παράδειγμα προς μίμηση» σε «αποδιοπομπαίο τράγο»

 

Η αλήθεια είναι πως το ΑΚΡ εμφανιζόταν εδώ και χρόνια ως το «υπόδειγμα» του λεγόμενου «κοσμικού ισλάμ», που ορισμένοι στην Τουρκία χαρακτήριζαν και ως «πολιτικό Φρανκεστάιν». Τόσο «υποδειγματικό», που διαφημιζόταν από τον Μπάρακ Ομπάμα, τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, στις άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής, ενώ στη χώρα μας είχε προκαλέσει ακόμη και τα θετικά σχόλια στελεχών του «αριστερού» ΣΥΡΙΖΑ. Με μια πολιτική επιστροφής στις θρησκευτικές και οθωμανικές «ρίζες», αξιοποιώντας επιλεκτικά τη θρησκεία, διατηρώντας βασικά στοιχεία της κοσμικότητας του κράτους και ταυτόχρονα ενίσχυσης των μονοπωλιακών ομίλων της Τουρκίας, η κυβέρνηση του ΑΚΡ αποδείχτηκε αυτά τα χρόνια «άξιος υπηρέτης» των συμφερόντων της αστικής τάξης. Κατάφερε να φέρει την Τουρκία σε ρυθμούς καπιταλιστικής ανάπτυξης, αναδεικνύοντάς την στην 16η θέση μεταξύ των ισχυρότερων καπιταλιστικών χωρών, με φιλοδοξίες να αναδειχτεί τα επόμενα χρόνια στην 10η θέση. Η αστική τάξη της Τουρκίας, με όχημα τη θρησκεία, αλλά και τις διάφορες θρησκευτικές και εθνικές μειονότητες, άρχισε να ασκεί μια πιο ενεργό πολιτική προς όφελος των μονοπωλιακών της επιχειρήσεων σε μια ευρύτερη περιοχή (Βαλκάνια, Καύκασος, Μαύρη Θάλασσα, Κασπία, Μέση Ανατολή, Περσικός, Αφρική).

 

Μπορεί το «καράβι» της αστικής τάξης της Τουρκίας (οι δουλειές και προσδοκίες της) να μεγάλωσε, αλλά όπως λέει κι ο λαός μας «μεγάλα καράβια, μεγάλες φουρτούνες»! Γιατί αυτή η πολιτική προκάλεσε τόσο «συμπάθειες», όσο και «αντιπάθειες» μεταξύ των άλλων καπιταλιστικών κρατών της περιοχής, αλλά κι ευρύτερα.

Αιτίες των αναταράξεων

 

Το βασικό ερώτημα που προκύπτει το τελευταίο διάστημα είναι τι έφταιξε, ποιες οι αιτίες αυτών των εξελίξεων;

 

Σημαντική πλευρά της απάντησης, την οποία τονίζουν πολλά δημοσιεύματα, βρίσκεται στη διάρρηξη των σχέσεων του Τ. Ερντογάν με έναν πιστό του σύμμαχο. Τον Φετουλάχ Γκιουλέν, θρησκευτικού ηγέτη κι επιχειρηματία, που αποτελούσε έναν από τους πιο σημαντικούς υποστηρικτές του Ερντογάν, ενώ εξακολουθεί να έχει ισχυρά ερείσματα μέσα στο κυβερνών κόμμα AKP, αλλά και στην αστυνομία, στις δικαστικές αρχές, στις μυστικές υπηρεσίες της Τουρκίας. Ο αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ Φ. Γκιουλέν φέρεται να έχει στενές σχέσεις με τις ΗΠΑ, ενώ ήταν αντίθετος και με την «ψύχρανση» των σχέσεων της Τουρκίας με το Ισραήλ. Το λεγόμενο «κίνημα Γκιουλέν» αριθμεί πάνω από 1.000 σχολεία σε πάνω από 140 χώρες και αποτελεί επιφανειακά ένα δίκτυο ιδιωτικών σχολείων που ξεκίνησε με τη στήριξη θρησκευόμενων επιχειρηματιών μεγάλων τουρκικών πόλεων και σταδιακά απλώθηκε σε όλη την Κεντρική Ασία και τα Βαλκάνια. Ωστόσο, πίσω από σχολεία και δημόσιους λειτουργούς, βρίσκονται μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα (τράπεζες, κατασκευαστικές εταιρείες, εκδοτικές επιχειρήσεις, ασφαλιστικές, επιχειρήσεις στον τομέα της βιομηχανίας τροφίμων κ.ά.), που διαπλέκονται με το αστικό κράτος. Μέσω της ανάθεσης δημόσιων έργων, κρατικών επιδοτήσεων στο πλαίσιο του εξαγωγικού εμπορίου, αλλά και στη σφαίρα των ιδιωτικοποιήσεων, επιδιώκουν να αποσπάσουν ένα μεγαλύτερο «μερίδιο» από τη μοιρασιά του πλούτου, που παράγει η εργατική τάξη και καρπώνεται το κεφάλαιο.

 

Εχουμε να κάνουμε, δηλαδή, με μια καθαρά ενδοαστική σύγκρουση στην Τουρκία. Μια σύγκρουση, ωστόσο, στην οποία εμπλέκονται, με τον έναν ή άλλον τρόπο, οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις της περιοχής μας. ΗΠΑ, Ισραήλ, αλλά και Ρωσία δεν δείχνουν καθόλου ευχαριστημένες από διαφορετικές πλευρές του «κυβερνητικού έργου» του Ερντογάν. Οχι τυχαία ο Ερντογάν τα έβαλε με τον πρέσβη των ΗΠΑ στην Τουρκία, Φράνσις Ρικιαρντόνε, απειλώντας τον ότι θα τον απελάσει, μαζί με κάποιους ομολόγους του της ΕΕ, για ανάμειξη στα εσωτερικά της χώρας.

Πολιτική ανασύνθεση

 

Την ώρα που το ΑΚΡ παρουσιαζόταν πάντα ως το κόμμα της καταπολέμησης της διαφθοράς των προηγουμένων κυβερνήσεων, το σκάνδαλο διαφθοράς στους κόλπους του πλήττει τώρα τις σχέσεις του με συντηρητικά, πολιτικά καθυστερημένα τμήματα των ψηφοφόρων του, που είναι και η βάση του.

 

Ετσι, πιθανολογείται η διάσπαση του ΑΚΡ, που θα οδηγήσει σε αλλαγές και στον άλλο «πυλώνα» του αστικού πολιτικού δίπολου της Τουρκίας, στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), που θεωρείται «κεντροαριστερό» και αναμένεται πως αυτό θα κινηθεί προς την «κεντροδεξιά», ώστε να μπορέσει να συγκυβερνήσει με ένα από τα δύο τμήματα που θα προκύψουν από το ΑΚΡ. Διαδικασία, που, ωστόσο, μπορεί να αποβεί επίπονη και για το CHP.

 

Το χαρακτήρα του «πειραματικού σωλήνα» για τις παραπάνω πολιτικές αναδιατάξεις μπορεί να παίξουν οι τοπικές εκλογές του Μάρτη, αλλά και οι προεδρικές, που θα γίνουν το καλοκαίρι.

 

Ωστόσο, από την άλλη και ο ...«Φρανκεστάιν» και το τμήμα της αστικής τάξης της Τουρκίας, που βρίσκεται πίσω από αυτόν, αναμένεται πως θα παλέψει σκληρά σ' αυτήν την ενδοαστική κόντρα.

Καμιά προσδοκία για τα λαϊκά στρώματα

 

Σε κάθε περίπτωση, εκείνο που είναι σίγουρο είναι πως η εργατική τάξη, τα λαϊκά στρώματα της Τουρκίας, που γνωρίζουν από «πρώτο χέρι» τη φτώχεια, την ανεργία, την ταξική εκμετάλλευση, δεν μπορούν και δεν πρέπει να προσδοκούν τίποτα το θετικό και από αυτές τις ενδοαστικές αντιπαραθέσεις.

 

Σήμερα στα χέρια του 20% των πλουσιότερων Τούρκων αντιστοιχεί περίπου το μισό ΑΕΠ της χώρας (47,6%), όταν στο φτωχότερο 20% αντιστοιχεί μόλις το 5,6%. Στην Τουρκία υπάρχουν περίπου 13 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας, ενώ 300 χιλιάδες απ' αυτούς δεν έχουν τα στοιχειώδη μέσα ούτε για τη διατροφή τους! Οι τενεκεδομαχαλάδες μέσα στα αστικά κέντρα, για να μη μιλήσουμε για τα βάθη της Ανατολής, υπογραμμίζουν τις ταξικές αντιθέσεις. Η ανεργία αυξάνεται, οι ήδη χαμηλοί μισθοί μειώνονται, οι συνθήκες δουλειάς προσομοιάζουν σε αυτές γαλέρας, οι συνδικαλιστικές ελευθερίες είναι ανύπαρκτες.

 

Η εργατική τάξη στην Τουρκία, και η πρωτοπορία της, καλείται να χαράξει και να προωθήσει τη δική της αυτοτελή στρατηγική, που αν και θα λαμβάνει υπόψη της τα σχέδια και τις αντιπαραθέσεις που σημειώνονται στα πλαίσια της αστικής τάξης, θα 'ναι ταυτόχρονα σε σύγκρουση και αντιπαράθεση με τις αστικές δυνάμεις, θα κινείται στην κατεύθυνση της ανατροπής της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, για την οικοδόμηση της εργατικής - λαϊκής εξουσίας.

 

Ε. Β.

 

Αναδημοσίευση από το Ριζοσπάστη, 29/12/2013