Alfavita Newsroom Οι Πανελλαδικές Εξετάσεις συνεχίστηκαν σήμερα, Δευτέρα 2 Ιουνίου 2025, με τους υποψηφίους των ΓΕΛ να διαγωνίζονται στα Αρχαία Ελληνικά, τη Βιολογία και τα Μαθηματικά.
Το μάθημα των Αρχαίων παρουσίασε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, με ζητήματα λεξιλογικής παρατήρησης που απαιτούσαν στέρεη γνώση της ετυμολογίας, των αρχικών χρόνων και της παραγωγικής δομής των λέξεων.
Το "λεξιλογικό κλειδί" στο θέμα Β.3
Ένα από τα πιο σχολιασμένα ερωτήματα ήταν το Β.3, το οποίο εστίαζε στην αξιοποίηση της λέξης «φέρoντας» και στην παραγωγή λέξεων από την ίδια ρηματική ρίζα. Οι μαθητές έπρεπε να εντοπίσουν τη ρίζα του ρήματος («φέρω») και να τη συνδέσουν με παράγωγες λέξεις που να ταιριάζουν σημασιολογικά σε σύγχρονες προτάσεις.
Το ερώτημα που μπέρδεψε: Ο οισοφάγος και το… φέρω
Μία από τις φράσεις που δόθηκαν ήταν:
«Πήγε να τον δει ωτορινολαρυγγολόγος, γιατί ένα κοκκαλάκι ψαριού είχε κολλήσει στον ______ του».
Αναμενόμενη σωστή λέξη: οισοφάγος.
Η δυσκολία, όμως, δεν ήταν η συμπλήρωση — ήταν ο εντοπισμός της σύνδεσης της λέξης οισοφάγος με το ρήμα φέρω. Για όσους δεν είχαν διδαχθεί συστηματικά την ετυμολογική προέλευση της λέξης ή δεν γνώριζαν τους αρχικούς χρόνους του ρήματος φέρω, η σύνδεση ήταν ιδιαίτερα απαιτητική.
Η λέξη οισοφάγος προέρχεται από:
οίσω = μέλλοντας του ρήματος φέρω
φαγ- = ρίζα του ρήματος ἐσθίω (τρώω)
Επομένως, ο «οισοφάγος» είναι αυτός που «θα φέρει το φαγητό» — δηλαδή, ο σωλήνας που μεταφέρει την τροφή από τον λάρυγγα στο στομάχι.
Το συγκεκριμένο υποερώτημα δεν στηριζόταν απλώς στην αναγνώριση μιας κοινής λέξης, αλλά δοκίμαζε την ετυμολογική ευφυΐα και το γλωσσικό βάθος των υποψηφίων. Η πρόκληση δεν ήταν η κατανόηση της σημασίας, αλλά η αναγνώριση της ιστορικής-γλωσσολογικής σχέσης της λέξης με τη δοθείσα ρίζα.
Μαθητές με προετοιμασία που περιλάμβανε ανάλυση αρχικών χρόνων, ετυμολογική προσέγγιση λέξεων της καθομιλουμένης και εξάσκηση σε λεκτικά πεδία, πιθανότατα ανταποκρίθηκαν ικανοποιητικά. Αντίθετα, για όσους περιορίστηκαν σε επιφανειακή λεξιλογική διδασκαλία, η σύνδεση του «οισοφάγου» με το «φέρω» ήταν μια λεξιλογική «παγίδα».
Η επιλογή τέτοιου τύπου ασκήσεων υπογραμμίζει την κατεύθυνση της αξιολόγησης στη Νεοελληνική Παιδεία: όχι μηχανική απομνημόνευση, αλλά συνδυαστική σκέψη, ετυμολογική γνώση και ερμηνευτική ευελιξία. Το θέμα Β.3 λειτούργησε ως φίλτρο διάκρισης καλά προετοιμασμένων μαθητών, με ισχυρό υπόβαθρο στην ιστορική εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας.
