Alfavita Newsroom Τα θέματα κατά την εξέταση του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας στις Πανελλήνιες Εξετάσεις χωρίζονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: στην περίληψη Α1, στις ασκήσεις Β1, Β2, Β3, Β4 και στην παραγωγή λόγου Γ1. Οι ασκήσεις στο σύνολο τους βαθμολογούνται με (35) μονάδες γεγονός που τις καθιστά άκρως σημαντικές για την συνολική βαθμολογία του υποψήφιου. Οι ερωτήσεις στο διάστημα των ετών 2000-2018 διακρίνονται σε συγκεκριμένα είδη αλλά παρουσιάζονται με διαφορετικές διατυπώσεις, τις οποίες ο υποψήφιος καλείται να αναγνωρίσει, να κατανοήσει και να απαντήσει.
Ακολουθούν δύο μέρη εκ των οποίων στο πρώτο παρουσιάζονται τα είδη των ερωτήσεων με τις διαφορετικές τους διατυπώσεις αλλά και τη συχνότητα με την οποία εμφανίζονται στις Ημερήσιες και Επαναληπτικές εξετάσεις των ετών 2000-2018. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται όλα τα είδη των ερωτήσεων και η μεθοδολογία προσέγγισής τους προκειμένου να δοθεί μια ολοκληρωμένη και στοιχειοθετημένη απάντηση.
ΜΕΡΟΣ Α: ΤΥΠΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ- ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ
1.Να βρεθούν οι τρόποι και τα μέσα πειθούς στην παράγραφο του κειμένου
2003 Β3.Ποιους τρόπους και ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην τέταρτη και πέμπτη παράγραφο του κειμένου; Να δώσετε ένα παράδειγμα για κάθε περίπτωση.
2006 Β2. «Η μεγάλη αντοχή [...] στη χαρά της νίκης». Στη συγκεκριμένη παράγραφο να διερευνήσετε: α. Ποιον τρόπο πειθούς επιστρατεύει ο συγγραφέας;
2007Β2. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ως τρόπο πειθούς, εκτός των άλλων, και την επίκληση στην αυθεντία. Να εντοπίσετε δύο περιπτώσεις επίκλησης στην αυθεντία.β. Ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιεί; Να αναφέρετε ένα παράδειγμα για κάθε περίπτωση.
2009 Β2. α) Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ως τρόπο πειθούς και την επίκληση στην αυθεντία. Να εντοπίσετε το συγκεκριμένο τρόπο πειθούς στο κείμενο και να αιτιολογήσετε τη χρήση του
Επαναληπτικές 2009 Β2. Να εντοπίσετε στο κείμενο δύο (2) περιπτώσεις επίκλησης στην αυθεντία.
2012 Β2. α) Να βρείτε τους δύο τρόπους πειθούς που χρησιμοποιεί η συγγραφέας στην τελευταία παράγραφο και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με μία αναφορά για κάθε τρόπο
Επαναληπτικές 2013 Β2. Να βρείτε δύο διαφορετικούς τρόπους πειθούς που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στη δεύτερη παράγραφο («Παιδεία, κατά τον Πλάτωνα, είναι … όλο τον ανθρώπινο βίο») και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με μία αναφορά, για τον κάθε τρόπο, στο κείμενο
Επαναληπτικές 2017 Β2β) i. Στην τελευταία παράγραφο του κειμένου ποιον τρόπο πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας, αναφερόμενος στο απόσπασμα από τον Μικρό Ναυτίλο του Οδυσσέα Ελύτη; ii. Τι πετυχαίνει ο συγγραφέας χρησιμοποιώντας αυτόν τον τρόπο πειθούς;
2. Να βρεθεί η συλλογιστική πορεία του συλλογισμού
Στην εξεταστέα ύλη του 2019 για τη Νεοελληνική Γλώσσα ορίζεται ότι ο μαθητής οφείλει «να διακρίνει το είδος της συλλογιστικής πορείας (παραγωγική – επαγωγική) σε έναν συλλογισμό», ενώ στο παρελθόν η άσκηση αυτή αφορούσε και την παράγραφο καθώς και ολόκληρο το κείμενο. Για τον λόγο αυτό, προς αποφυγή σύγχυσης, δεν συμπεριλάβαμε στην ενότητα αυτή ασκήσεις που αναζητούν τη συλλογιστική πορεία παραγράφου ή ολόκληρου του κειμένου όπως ζητούνταν στην εξεταστέα ύλη μέχρι το 2017.
2004 Β3. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία (παραγωγική - επαγωγική) του παρακάτω συλλογισµού; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.- όπου απουσιάζει ο ανταγωνισµός, ο άνθρωπος δεν πλουτίζει τα εφόδιά του, - σε παλαιές εποχές - απουσίαζε ο ανταγωνισµός. Άρα, ο άνθρωπος σε παλιές εποχές δεν πλούτιζε τα εφόδιά του.Να αξιολογήσετε τον παραπάνω συλλογισµό ως προς την αλήθεια, την εγκυρότητα και την ορθότητά του. (Να θεωρήσετε ότι οι προκείµενες ανταποκρίνονται στην πραγµατικότητα).
3.Να αναπτύξετε την φράση του κειμένου σας δίνεται ή να αναλύσετε-σχολιάσετε την φράση του κειμένου που σας δίνεται
2000 Β4.Να αποδώσετε σε 5-6 σειρές το νόημα της παρακάτω φράσης του κειμένου: “Το κράτος πρόσφερε ως τώρα εκπαίδευση και λιγότερο παιδεία”
2001 Β1. Να αναπτύξετε σε 60-80 λέξεις το νόημα του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: "Ο διασκορπισμός της εποχής μας δεν εμφανίζεται μόνο μέσα στην αύξουσα εξειδίκευση, αλλά και μέσα στην καταναλωτική συνείδηση του σημερινού ανθρώπου στη σχέση του με τα αγαθά, που του προσφέρονται στον τομέα της διαβιώσεως ή της ψυχαγωγίας.
2002Να αναπτύξετε σε 70-80 λέξεις το νόημα του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: "εγκυμονείται κίνδυνος δημιουργίας γενεών πανομοιοτύπων οργανισμών προς εκμετάλλευση"
2003 Β1.Να αναπτύξετε με 80-100 λέξεις το νόημα της παρακάτω άποψης του συγγραφέα: «Η ανάπτυξη, βέβαια, των ανθρώπων αντί για την ανάπτυξη των σκουπιδοπροϊόντων θα απαιτούσε μιαν άλλη οργάνωση της εργασίας, η οποία θα έπρεπε να παύσει να είναι αγγαρεία και να γίνει πεδίο προβολής των ικανοτήτων του ανθρώπου».
Επαναληπτικές 2003 Β1. Να αναπτύξετε µε 70-80 λέξεις το νόηµα του παρακάτω αποσπάσµατος του κειµένου: «Όσο όµως και αν δικαιούται ... για την πνευµατική υφή της».
2004 Β1. Σε µια παράγραφο 70 - 80 λέξεων να διατυπώσετε την άποψή σας για το περιεχόµενο του παρακάτω αποσπάσµατος: «Σήµερα οι πηγές των πληροφοριών έχουν πολλαπλασιαστεί σε βαθµό εκπληκτικό και οι κρουνοί τους (η εφηµερίδα, το περιοδικό, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση) ρέουν µέσα στο σπίτι».
Επαναληπτικές 2004 Β1. Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόµενο του παρακάτω αποσπάσµατος του κειµένου: «Άλλοι µάς λένε πως αρνούµενοι το παρελθόν µας πραγµατοποιούµε την αξία της ελευθερίας. Και λησµονούν πως η ελευθερία έχει κανόνες που σήµερα έχουν καταργηθεί».
2005 Β1. Σε μια παράγραφο 70-80 λέξεων να διατυπώσετε την άποψή σας για το περιεχόμενο του πιο κάτω αποσπάσματος: «Στα σπορτ δε γυμνάζεις το σώμα σου μονάχα· γυμνάζεις, πάνω απ’ όλα, την ψυχή σου. ‘Στα τεραίν του Ήτον, είπε πολύ σωστά ο Ουέλιγκτον, κερδήθηκε η μάχη του Βατερλό’».
Επαναληπτικές 2005 Β1. Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος του κειμένου: «(Όλους μπορούμε να γελάσουμε και να αποσπάσουμε την επιδοκιμασία τους, όχι τη συνείδησή μας.)»
2006. Να αναπτύξετε σε 70-80 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος από το κείμενο: «Ο άνθρωπος που αγαπάει και πιστεύει αυτό που κάνει, ζει όρθιος με την ψυχή του».
Επαναληπτικές 2006 Β1. Να αναπτύξετε σε 70-90 λέξεις το περιεχόμενο του επόμενου αποσπάσματος από το κείμενο: «[...] ὁ ἀφανάτιστος ἄνθρωπος εἶναι ἕνας πολύτιμος παράγοντας εὐθυκρισίας, καλῆς πίστης, νηφαλιότητας καὶ σωφροσύνης [...]».
2007 Β1. Να αναπτύξετε σε 70-90 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος από το κείμενο: «Ο άνθρωπος είναι συνάνθρωπος, αλλιώτικα καταντά απάνθρωπος».
Επαναληπτικές 2007 Β1. Να αναπτύξετε σε 100-120 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπάσματος από το κείμενο: «Και η Ελευθερία είναι υ π ε ύ θ υ ν η. Τούτο σημαίνει πως δεν είναι μεγάλη η ευθύνη του ανθρώπου μονάχα όταν έχει χάσει την Ελευθερία του αλλά κι όταν την έχει κερδίσει.»
2008 Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο (70-80 λέξεις) το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: «Δε μένω τυφλός στα ψεγάδια μας, αλλά έχω την ιδιοτροπία να πιστεύω στον εαυτό μας».
Επαναληπτικές 2008 Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: «Γιατί δύναμη ανθρώπου θα πει … και στο θρίαμβο».
2009 Β1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου : … με το ένα βιβλίο ν’ ανασκευάζει ή να πολεμάει τ’ άλλο , όλα μαζί σε γυμνάζουν στη διαδικασία του διαλόγου
Επαναληπτικές 2009 Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων το περιεχόμενο της φράσης του Διονυσίου Σολωμού, «Μήγαρις έχω άλλο στο νου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;»
2010 Β1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: ... οι νέοι άνθρωποι των τεχνολογικών κοινωνιών καλούνται να αλλάξουν δύο ή τρία επαγγέλματα στην επαγγελματική πορεία τους
Επαναληπτικές 2010 Β1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: …το διεθνές δίκαιο περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι σχετικοί οργανισμοί πρέπει να εξελιχθούν, ώστε να προστατεύσουν αυτά τα δικαιώματα...
2011 Β1. «Η κοινότητα χρειάζεται την κοινή εμπειρία για να είναι κοινότητα». Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 60 - 80 λέξεων το περιεχόμενο της παραπάνω περιόδου.
Επαναληπτικές 2011 Β1. Σε μία παράγραφο 80 − 100 λέξεων να αναπτύξετε το περιεχόμενο της παρακάτω περιόδου: Οι άνθρωποι επιδιώκουν γνωριμίες, που κοστίζουν χρόνο και ταπείνωση.
2012 Β1. Η αρχαία τέχνη θα μένει πάντα πρωτοποριακά επίκαιρη και ζωντανή. Να αναπτύξετε το περιεχόμενο της φράσης σε μία παράγραφο (70-90 λέξεις)
Επαναληπτικές 2012 Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 100 − 120 λέξεων την πρόταση: «...το συναίσθημα της τιμής, μόνο όταν κινείται στο μέτρο, αποφέρει θετικά αποτελέσματα» (1η παράγραφος).
2013 Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 100 έως 120 λέξεων το περιεχόμενο του αποσπάσματος που ακολουθεί: «…όσο η επικοινωνία […] πυκνώνει με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, το διαδίκτυο και τα κινητά τηλέφωνα, τόσο η μοναξιά μας, η ανθρώπινη, μεγαλώνει και η αποξένωση κυριαρχεί».
Επαναληπτικές 2013 Β1. «… συστατικό της διδασκαλίας είναι και το λεγόμενο χιούμορ του δασκάλου, το οποίο θεωρείται ακόμα και σήμερα αναγκαίο για επιτυχή μάθηση, ώστε αποκαλείται παιδαγωγική αρετή»: Με θεματική περίοδο το παραπάνω απόσπασμα, να αναπτύξετε την άποψη που εκφράζεται σε αυτό, σε μία παράγραφο 100-120 λέξεων συνολικά.
2014.Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 100 έως 120 λέξεων το περιεχόμενο του αποσπάσματος που ακολουθεί: «Η ανθρώπινη λαιμαργία, η δίψα της ευζωίας δεν αφήνει τόπο για ευγενικά αισθήματα. Κάτι περισσότερο: τα ευγενικά αισθήματα θεωρούνται ξεπερασμένα.».
Επαναληπτικές 2014 Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόμενο του αποσπάσματος που ακολουθεί: «…το «έχειν» δεν εξασφαλίζει τη χαρά, την αγάπη, τη γοητεία του κόσμου των αισθητικών και άλλων ιδεών, τη βαθειά ηδονή των πνευματικών επιτευγμάτων».
4. Με βάση τις σχετικές αναφορές του κειμένου, να γράψετε στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε περίοδο λόγου τη λέξη Σωστό, αν το περιεχόμενό της είναι σωστό, ή τη λέξη Λάθος, αν είναι λανθασμένο
2015 Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε , σύμφωνα με το κείμενο, τις παρακάτω διαπιστώσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη: α). Ο συγγραφέας συσχετίζει τους αρχαίους θεατρικούς χώρους με τη δημοκρατία. β). Ο συγγραφέας θεωρεί το αρχαίο θέατρο διασκέδαση και όχι πραγματική ψυχαγωγία. γ.) Κατά τον συγγραφέα, δεν θα πρέπει σήμερα να γίνονται θεατρικές παραστάσεις στα αρχαία θέατρα. δ). Ο συγγραφέας δεν θα συμφωνούσε με τη διοργάνωση σύγχρονων μαθητικών αγώνων ρητορικής σε ένα αρχαίο βουλευτήριο. ε. Κατά τον συγγραφέα, η χρήση των αρχαίων θεάτρων σε σύγχρονες εκδηλώσεις μπορεί να συμβάλει στην προστασία και ανάδειξή τους .
Επαναληπτικές 2015 Β1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη, σύμφωνα πάντα με το κείμενο. α. Θα έπρεπε τα μέσα μαζικής ενημέρωσης να προβάλλουν περισσότερο τα προβλήματα των αναπήρων. β. Πρέπει να σεβόμαστε τους ανάπηρους ανθρώπους, επειδή έχουν ίσες δυνατότητες με τους υπολοίπους. γ. Ο οίκτος προς τους αναπήρους ωθεί στην περιθωριοποίηση και τον στιγματισμό τους. δ. Το φυσιολογικό δεν ταυτίζεται με το πρότυπο. ε. Θα έπρεπε τα μέσα μαζικής ενημέρωσης να δείχνουν ανάπηρους ανθρώπους να συνυπάρχουν με τους υπολοίπους
2016 Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, σύμφωνα με το κείμενο, τις παρακάτω διαπιστώσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη: α.) Ακόμα και οι τρυφερές σχέσεις μας με τα άψυχα είναι φιλία. β.) Η αμοιβαιότητα των αισθημάτων είναι απαραίτητη προϋπόθεση της φιλίας. γ.) Η φιλία δεν αποκλείει την προσδοκία οποιασδήποτε υλικής ανταμοιβής και ευχαρίστησης. δ) Η τέλεια φιλία είναι εκείνη που στηρίζεται σε ηθικές αξίες ε.) Σε μια δύσκολη στιγμή της ζωής μας μπορούμε να στηριχτούμε και σε άλλους συμπαραστάτες και συμβούλους εκτός από έναν φίλο.
Επαναληπτικές 2016 Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, σύμφωνα με το κείμενο, το περιεχόμενο των παρακάτω προτάσεων, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη: α. Η μελέτη απαιτεί πιο σύνθετες νοητικές λειτουργίες από την απλή ανάγνωση. β. Στο παρελθόν, η ικανότητα ανάγνωσης και γραφής αποτελούσε προνόμιο όλων των κοινωνικών τάξεων. γ. Στις σύγχρονες κοινωνίες, το βιβλίο γνωρίζει μεγάλη διάδοση δ. Τα βιβλία διατηρούν διαχρονικά το κύρος της αλήθειας για όλους τους αναγνώστες. ε. Οι αναγνώστες συγκρατούν στη μνήμη τους το σύνολο του περιεχομένου των βιβλίων που διάβασαν.
2017 Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε , σύμφωνα με το κείμενο, τις παρακάτω προτάσεις γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος: α). Η επιστήμη και η τεχνολογία ταυτίζονται ως προς τους στόχους τους. β). Η επιστήμη στοχεύει αποκλειστικά στην ικανοποίηση των πρακτικών αναγκών του ανθρώπου γ). Οι ανθρωπιστικές αξίες υπονομεύτηκαν στην εποχή μας δ). Ο επιστήμονας έχει ευθύνη για τη χρήση της επιστημονικής γνώσης που παράγει ε). Επιστήμονες υψηλών ιδανικών θα συμβάλουν στη διατήρηση του ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα της επιστήμης.
2018 Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε , με βάση το κείμενο, τις παρακάτω προτάσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος: α.) Το περιεχόμενο του όρου «παιδεία» παραμένει αμετάβλητο στο πέρασμα του χρόνου. β.) Η παιδεία στον Αισχύλο και τον Σοφοκλή αφορά αποκλειστικά στον άνθρωπο. γ.)Η λέξη παιδία για τους αρχαίους Έλληνες σήμαινε την παιδαριώδη φλυαρία και ανοησία δ.) Η «παιδεία» και η «εκπαίδευση» είναι έννοιες εντελώς άσχετες μεταξύ τους. ε.) Η εκπαίδευση λειτουργεί ως θεσμοθετημένη διαδικασία.
Επαναληπτικές 2018 Β1. Με βάση τις σχετικές αναφορές του κειμένου, να γράψετε στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε περίοδο λόγου τη λέξη Σωστό, αν το περιεχόμενό της είναι σωστό, ή τη λέξη Λάθος, αν είναι λανθασμένο: α. H τάση του ανθρώπου να γνωρίσει τον κόσμο ήταν επίκτητη. β. Η βιολογική εξέλιξη του ανθρώπου υπήρξε ανάλογη με την πνευματική πρόοδό του. γ. Η επιστημονική σκέψη ξεκίνησε όταν τέθηκαν κοσμολογικά ερωτήματα. δ. Το «φως» ως αφηγητής επικροτεί τη συμπεριφορά του ανθρώπου προς το περιβάλλον. ε. Στο κείμενο η λέξη «φως» χρησιμοποιείται με πολλές σημασίες.
5. Να αναγνωρίσετε το είδος του κειμένου και να εντοπίσετε τα χαρακτηριστικά τους στο κείμενο.
5α. Να επιβεβαιώσετε το χαρακτηρισμό του είδους του κειμένου που σας δόθηκε δίνοντας παραδείγματα από το κείμενο.
Επαναληπτικές 2018 Β4 β) Το κείμενο, σύμφωνα με τον τίτλο του, χαρακτηρίζεται ως αυτοβιογραφία. Να δώσετε δύο παραδείγματα μέσα από το κείμενο τα οποία να επιβεβαιώνουν αυτόν τον χαρακτηρισμό
5β. Να βρεθεί το είδος του δοκιμίου, να αναφερθούν τα χαρακτηριστικά του και να αναγνωριστούν μέσα στο κείμενο.
2008 Β2.α) Το στοχαστικό δοκίμιο έχει συχνά προσωπικό - βιωματικό χαρακτήρα. Να καταγράψετε δύο σχετικά παραδείγματα από το κείμενο που σας δόθηκε
Επαναληπτικές 2018 Β2. α) Να αναφέρετε δύο (2) χαρακτηριστικά του στοχαστικού δοκιμίου τα οποία συναντώνται στο κείμενο που σας δίνεται, με τις αντίστοιχες παραπομπές.
Επαναληπτικές 2015 Β2 β) Να βρείτε το είδος του κειμένου που σας δίνεται και να καταγράψετε τρία διαφορετικά γνωρίσματά του που να τεκμηριώνουν την απάντησή σας
6.Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της παραγράφου
2000 Β2.Να αναλύσετε τη δομή της τελευταίας παραγράφου (δομικά στοιχεία/μέρη, τρόπος/μέθοδος ανάπτυξης).
2004 Β2. Να βρείτε τη δοµή και τους τρόπους ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου.
2005 Β2. Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της έβδομης παραγράφου («Τα ομαδικά παιχνίδια … κορυφές της ενέργειας»).
2010 Β2 β)Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη της ίδιας παραγράφου του κειμένου ((Η εκπαίδευση δεν νοείται ... των σχολικών τειχών)
Επαναληπτικές 2010 Β2 β) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της συγκεκριμένης παραγράφου. («Οι φτωχότεροι...πόλη του Περού»)
2011 Β2 β) Να βρείτε τη δομή της ίδιας παραγράφου
Επαναληπτικές 2011 Β2. α) Να βρείτε τη δομή της παραγράφου: Είναι έτσι φτιαγμένη … εαυτό μας.
Επαναληπτικές 2012 Β2. α) Να εντοπίσετε τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου: Το συναίσθημα της τιμής... αναπόφευκτες συνέπειες
2013 Β2. α) Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου του κειμένου: «Αποκαλύπτεται όμως…υπάρξεως»
Επαναληπτικές 2018 Β2 β) Να καταγράψετε τα δομικά μέρη της πέμπτης παραγράφου του κειμένου («Σε αυτό βοήθησε […] πλανήτες»).
7. Να βρεθεί ο τρόπος/οι με τον/τους οποίο/ους αναπτύσσεται η παράγραφος του κειμένου
Επαναληπτικές 2007 Β2. «Η Ελευθερία, καθώς αισθάνεται … η Ελευθερία θα ’χει χαθεί». Στη συγκεκριμένη παράγραφο να διερευνήσετε β. Έναν τρόπο ανάπτυξης της παραγράφου.
2010 Β2. α) Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τελευταία παράγραφος του κειμένου; (Η εκπαίδευση δεν νοείται ... των σχολικών τειχών)
Επαναληπτικές 2010 Β2. α) Με ποιο τρόπο αναπτύσσεται η τρίτη παράγραφος του κειμένου «Οι φτωχότεροι...πόλη του Περού»;
2011 Β2. α) Να αναφέρετε δύο τρόπους ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου. («Σ’ αυτόν τον υπαρκτό [...] με την Αφρική»).
Επαναληπτικές 2011 Β2 β) Να αναφέρετε δύο τρόπους με τους οποίους αναπτύσσεται η παράγραφος: ∆εν είναι μόνο η εμπλοκή μας … βαδίζει στη φθορά.
Επαναληπτικές 2012 Β2. β) Να βρείτε δύο τρόπους με τους οποίους αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο
Επαναληπτικές ασκήσεις 2013 Β3. α) Να γράψετε δύο διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους αναπτύσσεται η τέταρτη παράγραφος του κειμένου («Η αναγκαιότητα και η χρησιμότητα του γέλιου … ονομάζεται αληθινή παιδεία») και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αντίστοιχη αναφορά για τον καθένα στο κείμενο
2014 Β2. α) Να βρείτε δύο τρόπους ανάπτυξης στην πρώτη παράγραφο του κειμένου (Η «ανθρωπιά» … «εν πολέμω και εν ειρήνη») και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας
Επαναληπτικές 2014 Β2. α) Να βρείτε δύο τρόπους ανάπτυξης στην τρίτη παράγραφο του κειμένου (Όσο πιο πνευματικός … από τις μηδενιστικές ροπές.) και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Επαναληπτικές 2015 Β2. α) Να βρείτε δύο τρόπους ανάπτυξης της τέταρτης παραγράφου του κειμένου «Η αλήθεια είναι … φαινόμενα περιθωριοποίησης και στιγματισμού.» και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας
2015 Β2. α) Να βρείτε τους τρόπους ανάπτυξης της έβδομης παραγράφου του κειμένου (Η καταγραφή … αυτού του πλούτου) και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας
2016 Β2. α) Να βρείτε δύο τρόπους ανάπτυξης της τρίτης παραγράφου του κειμένου «Μπορούμε να διακρίνουμε … (την τέρψη της ευχάριστης συναναστροφής).» και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο
Επαναληπτικές 2016 Β2. α) Να βρείτε έναν τρόπο ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου του κειμένου «Άλλοτε, αυτή η άποψη ... τις σελίδες κάποιου βιβλίου.»και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο.
2017 Β2. α) Να βρείτε έναν από τους τρόπους ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου του κειμένου «Η επιστήμη … ηθικά ιδανικά» και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο.
Επαναληπτικές 2017 Β2. α) Να γράψετε δύο τρόπους ανάπτυξης της τρίτης παραγράφου του κειμένου «Η δημιουργική αξιοποίηση...προτύπων» και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο.
2018 Β2. α) Να βρείτε έναν τρόπο ανάπτυξης της τελευταίας παραγράφου του κειμένου «Από εκεί … υποχρεωτική.» και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο.
8. Να βρεθούν οι τρόποι με τους οποίους επιτυγχάνεται η συνοχή (μορφική σύνδεση) ανάμεσα στις παραγράφους του κειμένου ή Να βρεθούν οι διαρθρωτικές λέξεις και οι νοηματικές σχέσεις που αυτές εκφράζουν
Επαναληπτικές 2012 Β3. α) Να δικαιολογήσετε τη χρήση των παρακάτω διαρθρωτικών λέξεων, που υπογραμμίζονται στο κείμενο: και μάλιστα (1η παράγραφος), Αν (3η παράγραφος), όπως (4η παράγραφος), Ιδιαίτερα (5η παράγραφος) β) Να αιτιολογήσετε τη χρήση των σημείων στίξης στις φράσεις που ακολουθούν: την άνω τελεία στη φράση «αποφέρει θετικά αποτελέσματα·» (1η παράγραφος) τις δύο παύλες στη φράση «―και παρέκκλιση είναι ο εγωισμός, η έπαρση, η οίηση―» (1η παράγραφος) τα αποσιωπητικά στη φράση «ότι στον τραγικό κόσμο μια μόνο δυνατότητα έχει ο ήρωας...» (3η παράγραφος) το ερωτηματικό στη φράση «Τι δικαίωση μπορεί να υπάρχει σε αυτό;» (3η παράγραφος)
Επαναληπτικές 2013 Β3 β) Ποια νοηματική σχέση δηλώνουν οι παρακάτω διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου; Ιδιαίτερα (1η παράγραφος), Έτσι (2η παράγραφος), όμως (3η παράγραφος), επειδή (4η παράγραφος), δηλαδή (4η παράγραφος)
2014 Β2 β) Ποια νοηματική σύνδεση εκφράζουν οι διαρθρωτικές λέξεις: έτσι (στην τέταρτη παράγραφο) ωστόσο (στην έκτη παράγραφο)
Επαναληπτικές 2014 Β2β) Ποια νοηματική σύνδεση εκφράζουν οι διαρθρωτικές λέξεις; αντίθετα (στην πέμπτη παράγραφο) γι’ αυτό (στην έκτη παράγραφο, το πρώτο από τα δύο) διότι (στην έβδομη παράγραφο) περαιτέρω (στην όγδοη παράγραφο)
2015 Β2 β) Να αντικαταστήσετε τις διαρθρωτικές λέξεις-εκφράσεις με άλλες (λέξεις-εκφράσεις) που να διατηρούν τη συνοχή του κειμένου: Πρώτα απ’ όλα (στη δεύτερη παράγραφο) παράλληλα (στην έκτη παράγραφο) εξάλλου (στην ένατη παράγραφο).
2016 Β2β) Ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι παρακάτω διαρθρωτικές λέξεις; Άλλωστε (1η παράγραφος) δηλαδή (2η παράγραφος) Όταν (2η παράγραφος) λοιπόν
Επαναληπτικές 2016 Β2 β) Ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι παρακάτω διαρθρωτικές λέξεις: Άλλοτε (δεύτερη παράγραφος),δηλαδή (δεύτερη παράγραφος), Ωστόσο (τρίτη παράγραφος).
2017 Β2β) Ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι παρακάτω διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις (με έντονη γραφή στο κείμενο): βέβαια (1η παράγραφος) εάν (2η παράγραφος) όμως (2η παράγραφος) για τούτο (5η παράγραφος) δηλαδή (6η παράγραφος)
2018 Β2 β) Να γράψετε ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι παρακάτω διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις (με έντονη γραφή στο κείμενο) στην τρίτη παράγραφο Ωστόσο, επομένως, προκειμένου, που πάει να πει ότι, κυρίως.
9. Να βρεθούν οι τρόποι με τους οποίους επιτυγχάνεται η συνοχή (μορφική σύνδεση)μέσα στην παράγραφο
2001 Β5.όμως, ή, γιατί, αλλά (το πρώτο του κειμένου), με άλλα λόγια: Ποια νοηματική σχέση εκφράζει η χρήση καθεμιάς από τις παραπάνω λέξεις στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου;
10.Να εντοπίσετε την νοηματική σχέση/ συνεκτικότητα μεταξύ των παραγραφών
2000 Β1. Με ποια νοηματική σχέση συνδέονται μεταξύ τους η πρώτη και η δεύτερη παράγραφος του κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
11. Να αναγνωρίσετε και να μετατρέψετε ή να αιτιολογήσετε τη χρήση ενεργητικής ή παθητικής σύνταξης
2009 Β4. Να αναγνωριστεί το είδος της σύνταξης (ενεργητικής ή παθητικής) στις παρακάτω προτάσεις και να μετατραπεί η καθεμιά σύνταξη στην αντίθετή της : α) «… γιατί εδώ την αυθεντία , όταν κι’ όπου υπάρχει , με τρόπο πάντως ελέγξιμο , δεν την περιφρουρεί καμμιά αστυνομική δύναμη.» β) «Η μάχη του ανθρώπου δεν θα χαθεί ενόσω θα υπάρχει καταφυγή του Λόγου , το βιβλίο .»
Επαναληπτικές 2010 Β4. α) Να μετατραπεί η παθητική σύνταξη του παρακάτω αποσπάσματος σε ενεργητική. «Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ασφάλεια, στην Υγεία και στον βιοπορισμό απειλούνται όλο και πιο πολύ από τις αλλαγές στο κλίμα της Γης». β) «φαινόμενο του θερμοκηπίου», «οικοδομηθούν»: Να δικαιολογηθεί η χρήση των εισαγωγικών.
2012 Β4. Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης στις παρακάτω φράσεις και να τις μετατρέψετε στο αντίθετο είδος: -Διαγράφει ο τεχνίτης τα πλαίσια μιας πάντα ευνομούμενης και ισορροπημένης πολιτείας -Δάμασε η ελληνική τέχνη το ζώο πριν ανακαλύψει τον τέλειο άνθρωπο
2013 Β4β) Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική στο απόσπασμα που ακολουθεί: «Από την άλλη, ο ίδιος ο άνθρωπος σφραγίζει την ιστορική πορεία του με πολέμους και αγριότητες, θεοποιεί τα υλικά αγαθά και συντηρεί την αδικία και τις ανισότητες».
Επαναληπτικές 2014 Β4. Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης στα παρακάτω αποσπάσματα και να τη μετατρέψετε στο άλλο είδος: α) «Πρόκειται για μια αίσθηση έλλειψης την οποία πότε τη νοεί ως έλλειψη του «είναι» και πότε ως έλλειψη του «έχειν» του.» β) «Ωστόσο, η πλησμονή των μέσων δεν εξασφαλίζει εντέλει την ύπαρξη ως ύπαρξη.»
Επαναληπτικές 2015 Β4. Στις υπογραμμισμένες προτάσεις του αποσπάσματος που σας δίνεται, να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική. «Αν θυμηθούμε το πώς προβάλλονται τα θέματα των αναπήρων από τις ειδήσεις και τις εφημερίδες, θα αντιληφθούμε το πώς αναπαράγονται και τα φαινόμενα περιθωριοποίησης και στιγματισμού.» Γιατί η συντάκτρια του κειμένου προτίμησε την παθητική σύνταξη; Ποια αλλαγή παρατηρείτε στο νόημα μετά τη μετατροπή της παθητικής σύνταξης σε ενεργητική;
Επαναληπτικές 2016 Β4. α) Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης στο παρακάτω απόσπασμα και να την μετατρέψετε στο άλλο είδος. «Ο εκδημοκρατισμός και η αθρόα κατανομή των αγαθών του πνευματικού πολιτισμού κατάργησε και τα όρια του πνευματικού προβαδίσματος.»
Επαναληπτικές 2017 Β4. α) i. Τι πετυχαίνει ο συγγραφέας με τη χρήση της ενεργητικής σύνταξης στην παρακάτω πρόταση; «Σε αυτό το πλαίσιο η κοινότητα ορίζει κανόνες συλλογικής λειτουργίας» ii. Να ξαναγράψετε την πρόταση μετατρέποντας τη σύνταξη σε παθητική.
2018 Β4. Στην πρώτη παράγραφο του κειμένου «Παιδεία … αφετέρου» κυριαρχεί η παθητική φωνή. α) Να εντοπίσετε δύο ρήματα παθητικής φωνής σε αυτή την παράγραφο . β) Να εξηγήσετε πώς λειτουργεί η παθητική φωνή στη διαμόρφωση του ύφους του κειμένου στη συγκεκριμένη παράγραφο .
12. Να βρεθούν στο κείμενο παραδείγματα αναφορικής/ποιητικής /συνυποδηλωτικής λειτουργίας της γλώσσας
Επαναληπτικές 2003 Β4. Να εντοπίσετε δύο σημεία του κειµένου στα οποία ο συγγραφέας κάνει µεταφορική χρήση της γλώσσας.
2004 Β4. α. Αφού λάβετε υπόψη τη σηµασία που έχουν οι παρακάτω φράσεις στη δεύτερη παράγραφο του κειµένου, να σηµειώσετε στο τετράδιό σας σε ποιες από αυτές η γλώσσα λειτουργεί αναφορικά και σε ποιες ποιητικά: .i. ... σήµερα τα παιδιά είναι διαφορετικά, ii. ...το «κλίµα» του σχολείου έχει αλλάξει, iii. ...ο µαθητής περίµενε να φωτιστεί από το Δάσκαλο. iv. ... οι κρουνοί ρέουν µέσα στο σπίτι.
2006 Β4. Να αναφέρετε πέντε παραδείγματα μεταφορικής χρήσης της γλώσσας από το κείμενο που σας έχει δοθεί
2008 Β2β) Βασικό, επίσης, χαρακτηριστικό του στοχαστικού δοκιμίου είναι η μεταφορική λειτουργία της γλώσσας. Να καταγράψετε τρία σχετικά παραδείγματα από το κείμενο που σας δόθηκε.
2009 Β2 β) Να βρείτε τέσσερα παραδείγματα μεταφορικής χρήσης του λόγου , μέσα από το κείμενο που σας δόθηκε .
Επαναληπτικές 2009 Β4. α. Να βρείτε τρία (3) παραδείγματα μεταφορικής χρήσης του λόγου από το κείμενο που σας δόθηκε. β. Χωρίς να αλλάξετε το μέρος του λόγου των παρακάτω λέξεων ή ονοματικών συνόλων να σχηματίσετε από μία δική σας πρόταση με τις λέξεις: παιδαγωγός, πρόσφορη, επιρροή της τέχνης, πνευματικό αγαθό.
2011 Β3 β) Να βρείτε στο κείμενο πέντε παραδείγματα μεταφορικής λειτουργίας της γλώσσας.
Επαναληπτικές 2011 Β3. α) Να σχολιάσετε τη χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου από τον συγγραφέα. β) Να δώσετε μέσα από το κείμενο δύο παραδείγματα συγκινησιακής λειτουργίας της γλώσσας.
2012 Β2 β)Να εντοπίσετε στο κείμενο τέσσερις λέξεις ή φράσεις με μεταφορική σημασία
2013 Β2β) Να βρείτε μέσα στο κείμενο τέσσερα παραδείγματα μεταφορικής χρήσης του λόγου.
2014 Β4 β) Να εντοπίσετε στο κείμενο τρεις εκφράσεις με μεταφορική σημασία
Επαναληπτικές 2016 β) Να δώσετε, μέσα από το κείμενο, τρία (3) παραδείγματα ποιητικής λειτουργίας της γλώσσας.
Επαναληπτικές 2017 Β4 β) Να γράψετε δύο (2) παραδείγματα ποιητικής λειτουργίας της γλώσσας μέσα από το κείμενο.
13.Να γραφούν συνώνυμα / αντώνυμα/ σύνθετα/ ομόρριζα για λέξεις του κειμένου
2000 Β5.Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: συμμετοχή, τοπική, ταχύτητα, αφθονία, υπευθυνότητα.
2001 Β3.Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις με τη σημασία που έχουν στο κείμενο: περισυλλογή, συμβιβάζεται, αοριστία, διαμαρτυρία, ενδιαφέρει, διάνοια.
2003Β2.Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: κατανάλωσης, αναδιοργάνωση, κεντρική, δεχτούν, συμμετοχή.
Επαναληπτικές 2003 Β3. Να γράψετε ένα συνώνυµο για καθεµιά από τις παρακάτω λέξεις του κειµένου: απτό, εγχείρηµα, συνασπισµός, συντελείται, ενέχει.
2005 Β3. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις πιο κάτω λέξεις του κειμένου: πραγματοποιούν, ευλύγιστα, ακαλλιέργητη, αφιλόκερδες, γυμνάζειςΒ4. αριστοκρατία, σκοινοβατικούς, ισορροπία, λεμβοδρομίες, συνηθίζουν: Από το δεύτερο συνθετικό των πιο πάνω λέξεων να σχηματίσετε μια νέα σύνθετη λέξη.
2006 Β3. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις πιο κάτω λέξεις του κειμένου: ακαταπόνητους, ανεπάντεχο, υπέρμετρη, προσήλωση, δαμάζει.
Επαναληπτικές 2008 Β3. Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: αφετηρία, αναγκαία, βαναυσότητα, αθόρυβη, εφικτό.
2009 Β3. α) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις : ετερόφωτος , ελέγξιμος , ευθύνη , ελεύθερη , αδυναμία . β) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις : αρετή , γνώμη , ισχύς ,περιφρουρώ, φρόνημα.
Επαναληπτικές 2009 Β3. α. Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: ορθή, άναρθρη, δίκαια, υπεύθυνων, έμμεσα. β. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: επιρροή, προνόμιο, καθήκον, επικουρικά, μέριμνα.
2010 Β3. α) Να γράψετε ένα α ν τ ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: ατομική, επιτρέπουν, ανεπαρκείς, διαφορετικές, επεκτείνεται β) Να γράψετε ένα σ υ ν ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: συνεχή, χρησιμότητα, συνέπειες, δεξιότητες, καθίσταται.
Επαναληπτικές 2010 Β3. α) Να γράψετε ένα σ υ ν ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: αλλαγές, ευάλωτοι, να εκπέμπουν, άνευ, να ανακοπεί. β) Να γράψετε ένα α ν τ ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: συχνότερες, επιδεινώνονται, ασφάλεια, αυξανόμενη, παρούσες.
2011 Β4. α) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: πιθανών, ξεχνάς, κατακερματισμό, μετατρέπεται, διασπείρει. β) Να γράψετε από ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: υπαρκτό, άρνηση, σίγουρος, προσβάσιμο, λογικό.
Επαναληπτικές 2011 Β4. α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: παραφροσύνη, ανημποριάς, συνιστούν, ανεκπλήρωτες, επιδιώκουν. β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: εμπλέκει, αφαιρεί, ερήμην, συχνότατα, ανασφάλεια.
2012 Β3. α) επίτευγμα, δαμάσει, μετάβαση, πληρότητα, ουσιώδες: Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις β) έλλογη, κοντά, συνοπτικό, φυσικής, αιχμαλωτίσει: Να γράψετε από ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις
Επαναληπτικές 2012 Β4. β) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις
Επαναληπτικές 2013 Β4. α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: επίδραση, συμβάντα, αδιάπτωτο, συνεπώς, συνάγει β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: έντονη, ανιαρός, ευκολότερα, εγρήγορση, επιτυχή
2014 Β3. α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: αναλίσκεται, οικουμενική, διαστρεβλώσεις, ολωσδιόλου, ευζωίας β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: κοινόχρηστος, συμμετοχή, αυτοακυρώνεται, γνώση, αδιάκοπης
2015 Β3. α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: εκτυλίσσεται, κατάλοιπα, επιδίωξη, προσέγγισης, ολοκληρωμένη. β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: αναπτυσσόταν, δράση, ερευνημένων, γνωρίζουμε, ανάδειξης.
Επαναληπτικές 2015 Β3. α) Να γράψετε μία ομόρριζη λέξη για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: κύριοι, σχέση, πείσω, αμελητέα, πλήρους. β) Να ξαναγράψετε τις ακόλουθες προτάσεις, αντικαθιστώντας την υπογραμμισμένη λέξη με ένα αντώνυμό της και κάνοντας τις αναγκαίες αλλαγές: α)Τα άτομα με αναπηρία αποτελούν μιαν αμελητέα πληθυσμιακή κατηγορία. β)Ο ανάπηρος αισθάνεται ότι θα πρέπει να αποσυρθεί από τον κόσμο της συμμετοχής στην κοινωνική ζωή γ) Να ξαναγράψετε τις ακόλουθες προτάσεις, αντικαθιστώντας τη λέξη με το έντονο μαύρο χρώμα με ένα συνώνυμό της: Ο ιδιότυπος περιορισμός των αναπήρων από τη δημόσια προβολή έχει να κάνει με τον τρόπο που λειτουργούν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Δυστυχώς, δεν έχει αλλάξει σημαντικά η αντιμετώπιση των αναπήρων από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η ενημέρωση είναι μία από τις λειτουργίες τις οποίες επιτελούν τα μέσα μαζικής επικοινωνίας
2016 Β3. α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: εγκωμίασαν, ευχαρίστηση, συναναστροφής, ακατάλυτη, φθείρεται.β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: οικεία, επιδέξιος, ωφέλεια, αξία, αυστηρό.
Επαναληπτικές 2016 Β3. α) Να γράψετε μία ομόρριζη (απλή ή σύνθετη) για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: θνητό, όντως, σχεδόν, πειρασμό, λείπει, μύηση, μένει β) Να ξαναγράψετε τις ακόλουθες προτάσεις, αντικαθιστώντας την υπογραμμισμένη λέξη με ένα αντώνυμό της: i) Σχετικά όψιμο στην εξέλιξη του δυτικού πολιτισμού, το βιβλίο αντιπροσωπεύει και μια από τις ακλόνητες δεισιδαιμονίες. ii) Σε κοινωνίες όπου η γραφή (και η ανάγνωση, φυσικά)αποτελούσε προνόμιο πανίσχυρων μειοψηφιών, ο αστοιχείωτος κατείχε αυτόματα μια κατώτερη κοινωνική βαθμίδα. iii) Βιβλία που κάποτε είχαν το σπάνιο κύρος της αλήθειας, μετά από μία δεκαετία, υποβιβάζονται σε έναν άψυχο όγκο χαρτί. γ) Να ξαναγράψετε τις ακόλουθες προτάσεις, αντικαθιστώντας την υπογραμμισμένη λέξη με ένα συνώνυμό της. i) Ο αστοιχείωτος κατείχε αυτόματα μια κατώτερη κοινωνική βαθμίδα. ii) Όλες οι ηλικίες νιώθουν τον πειρασμό να μιμηθούν τους μαθητές. iii) Το βιβλίο μένει στον βαθμό που συναιρείται με τη ζωή
Επαναληπτικές 2017 Β1. Με βάση το κείμενο που σας δόθηκε, να αντιστοιχίσετε τις προτάσεις της Α στήλης με τις φράσεις που νοηματικά τις συμπληρώνουν από τη στήλη Β
2017 Β3β) Να δώσετε τα αντώνυμα των παρακάτω υπογραμμισμένων λέξεων του κειμένου: συγκεκριμένο (2η παράγραφος)βελτίωσε, (2η παράγραφος)ευθύνη, (4η παράγραφος),υλική (4η παράγραφος),ελευθερία (4η παράγραφος)
Επαναληπτικές 2017 Β3. α) Να ξαναγράψετε τις ακόλουθες προτάσεις, αντικαθιστώντας καθένα από τους υπογραμμισμένους τύπους με ένα συνώνυμό τους i. Διευρύνονται συνεχώς οι μορφές του τουρισμού που έχουν εδραιωθεί στη χώρα μας. ii. Ως προς τον τελευταίο, οι επιμέρους αποχρώσεις του συναρτώνται με τον τρόπο κατανόησης των οικολογικών ιδιαιτεροτήτων συγκεκριμένων περιοχών. iii. Για παράδειγμα, ως δικαίωμα υπολογίζεται η προστασία από την ηχορύπανση. iv. Η δημιουργική αξιοποίηση ενός ταξιδιού θα μπορούσε να ξεπερνά τα γνωρίσματα μιας εφήμερης εκτόνωσης. v. Και αυτό γιατί είναι αντιληπτή η πολυσχιδής σήμερα εκμετάλλευση του «ελεύθερου χρόνου» στους κόλπους μιας «μαζικής κουλτούρας» που εμπορευματοποιεί τα πάντα
β) Να ξαναγράψετε τις ακόλουθες προτάσεις, αντικαθιστώντας την υπογραμμισμένη λέξη με ένα αντώνυμό της i. Διευρύνονται συνεχώς οι μορφές του τουρισμού που έχουν εδραιωθεί στη χώρα μας. ii. Η δημιουργική αξιοποίηση ενός ταξιδιού θα μπορούσε να ξεπερνά τα γνωρίσματα μιας εφήμερης εκτόνωσης. iii. Για παράδειγμα ένα ταξίδι στη φύση θα μπορούσε να περιλαμβάνει δραστηριότητες όπως το καγιάκ, το ράφτινγκ . iv. Ο εναλλακτικός τουρισμός συνδέεται με τα στοιχεία μιας νέας ευαισθησίας, τα οποία συνάγονται από νέες μορφές συλλογικότητας μέσα σε «στέκια» αναψυχής. v. Είναι προφανές ότι μια τέτοια νοοτροπία προϋποθέτει, ευρύτερα, την απόρριψη των καταναλωτικών προτύπων.
2018 Β3β) Να αντικαταστήσετε καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις (υπογραμμισμένες στο κείμενο) με μία αντώνυμή της: αναβαθμίζεται (1η παράγραφος),μεταγενέστερη (2η παράγραφος),επιτρέπουν (3η παράγραφος),ιδιωτική (3η παράγραφος),διαφορές (4η παράγραφος)
14. Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις από συνθετικά μέρη λέξεων
2001 Β4.ψυχαγωγία, τεχνοτροπίες: Να σχηματίσετε τέσσερις νέες σύνθετες λέξεις χρησιμοποιώντας για καθεμιά από ένα (διαφορετικό κάθε φορά) συνθετικό των παραπάνω λέξεων
2004 Β4 β. παντογνώστης, αποκλειστικά, εκπληκτικό: Να αναλύσετε τις λέξεις στα συνθετικά τους και από το δεύτερο συνθετικό της κάθε λέξης να σχηµατίσετε µια δική σας (απλή ή σύνθετη) λέξη
2005 Β4. αριστοκρατία, σκοινοβατικούς, ισορροπία, λεμβοδρομίες, συνηθίζουν: Από το δεύτερο συνθετικό των πιο πάνω λέξεων να σχηματίσετε μια νέα σύνθετη λέξη.
Επαναληπτικές 2005 Β4. διατυπώσεις, παραίτηση, υπεροψία, περιφρόνησαν, αντιλήφθηκαν: Από το δεύτερο συνθετικό των πιο πάνω λέξεων να σχηματίσετε μια νέα σύνθετη λέξη.
Επαναληπτικές 2006 Β4. στενόκαρδος, ἀποθηριώνεται, καιροσκόπων, ἑτερόφωτα, ἑλλανοδίκης: Να σχηματίσετε μια νέα σύνθετη λέξη, που να έχει ως α΄ συνθετικό της το β΄ συνθετικό των πιο πάνω λέξεων.
Επαναληπτικές 2007 Β4. σύζευξη, ανακύπτουν, υπεύθυνος, διαλογίζεται, συμφέροντα: Από το δεύτερο συνθετικό των πιο πάνω λέξεων να σχηματίσετε μια νέα σύνθετη λέξη.
2008 Β4. Από το β΄ συνθετικό των παρακάτω λέξεων να σχηματίσετε μία νέα σύνθετη λέξη: σταυροδρόμι, αποκαλυπτικές, βιολογικά, παράδοση, υπόδικη.
Επαναληπτικές 2014 Β3β) Από το δεύτερο συνθετικό της καθεμίας από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου, να γράψετε δύο λέξεις ομόρριζες, ένα ουσιαστικό και ένα επίθετο, απλό ή σύνθετο: προβαίνουμε, απαιτούσαν, δημιουργήσουν, κατατείνει, υπολείπονται.
Επαναληπτικές 2018 Β3. Να αναλύσετε καθεμία από τις παρακάτω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά της μέρη και να γράψετε μία νέα σύνθετη ή απλή λέξη ομόρριζη κμε το τελευταίο συνθετικό της: εποικήσει, ασυλλόγιστη, καθυπόταξε, ατέρμονες, περιπλανήσεις
15. Να αντικατασταθούν λέξεις του κειμένου/ προτάσεων με άλλες ισοδύναμες τους
2017 Β3. α) Να ξαναγράψετε τις ακόλουθες προτάσεις του κειμένου, αντικαθιστώντας τις υπογραμμισμένες λέξεις με άλλες συνώνυμες, χωρίς να αλλάζει το νόημα: - Η επιστήμη ως αέναος αγώνας του ανθρώπου.- η επιστήμη παραμένει προσηλωμένη στην κατάκτηση της νώσης. -Η προώθηση των φυσικών επιστημών και η έκρηξη της τεχνολογίας [...] εγείρουν απορίες. -το άγχος και η αγωνία αλλοτριώνουν [...] την πνευματική ολοκλήρωση των ανθρώπων. -κάθε επιστημονικό επίτευγμα [...] θα αποβεί [...] καταστρεπτικό.
2018 Β3. α) Να ξαναγράψετε τις ακόλουθες προτάσεις/περιόδους λόγου του κειμένου, αντικαθιστώντας καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις με μία συνώνυμή της, χωρίς να αλλάζει το νόημα:α)Οι αρχές της ανιχνεύονται στον Αισχύλο και στον Σοφοκλή. β)Η ίδια λέξη [...] σκοπίμως συνάπτεται κάποτε τόσο με την παιδία όσο και με την παιδιά γ)[...] το οποίο, όσο βλέπω στα λεξικά, εμφανίζεται πρώτη φορά στον πλατωνικό Κρίτωνα δ)[...] δημιουργεί σύγχυση εις βάρος και των δύο συντελεστών της κρίσιμης αυτής συζυγίας ε)Από εκεί και πέρα αρχίζουν προφανείς και λανθάνουσες διαφορές [...]
16. Να σχηματιστούν φράσεις με συγκεκριμένες λέξεις του κειμένου
Επαναληπτικές 2004 Β3. Να σχηµατίσετε µία πρόταση µε καθεµιά από τις παρακάτω λέξεις του κειµένου: εύγλωττα, στοχασµός, δυσκίνητη, αναιρείται, κίβδηλο.
Επαναληπτικές 2005 Β3. Να σχηματίσετε πρόταση με καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: σώφρονα, ευμάρεια, οκνηρία, ακόρεστη, επίγνωση.
Επαναληπτικές 2006 Β3. Να σχηματίσετε πρόταση με καθεμιά από τις επόμενες λέξεις, στο γραμματικό τύπο που αυτές βρίσκονται μέσα στο κείμενο: καταλυτική, ἐξανθρωπίσει, μηχανορράφων, ἀνεξίτηλα, εὐθυκρισίας.
Επαναληπτικές 2007 Β3. Να σχηματίσετε μια πρόταση με καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου, σε οποιοδήποτε γραμματικό τύπο τους: μυστηριώδης, άγονη, ασυδοσία, εναρμονίζει, απαρτίζουν
2008 Β3. Να σχηματίσετε μία πρόταση ή μία περίοδο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:εφευρέσεις, εμπειρία, αμφιταλαντεύεται, τεχνοκρατικό, πανικού.
Επαναληπτικές 2012 Β4. α) Να χρησιμοποιήσετε καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις σε αντίστοιχες προτάσεις, ώστε να φαίνεται η σημασία της: αποβαίνει, έπαρση, αναπόφευκτες, αδυσώπητο, ταυτόχρονα
Επαναληπτικές 2014 Β3. α) Να γράψετε από μία πρόταση για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις, έτσι ώστε να διαφαίνεται η σημασία τους (χωρίς να αλλάζει η γραμματική τους κατηγορία): έκβαση, διηνεκής, ιδεατός, συνίσταται, ένδεια.
17. Να χαρακτηριστεί το ύφος του κειμένου
2007 Β3. Οι ακόλουθες λέξεις και φράσεις χαρακτηρίζουν ένα επίσημο ύφος λόγου. Να αποδώσετε με ύφος πιο ανεπίσημο και οικείο τις υπογραμμισμένες λέξεις: να καταστεί ανθρώπινος ο άνθρωπος, ατόπημα, να υπερβεί την κρίση, να αποποιηθεί τον ατομικισμό, επιταγή των καιρών
18. Σε τι αποβλέπει ο συγγραφέας με τη χρήση ερωτημάτων
2003 Β4.Τι επιδιώκει ο συγγραφέας με τη χρήση των ερωτήσεων στην προτελευταία παράγραφο του κειμένου;
Επαναληπτικές 2004 Β4. Τι επιδιώκει ο συγγραφέας µε τη χρήση των ερωτήσεων στην τελευταία παράγραφο του κειµένου;
Επαναληπτικές 2008 Β4. Τι επιτυγχάνει ο συγγραφέας με τη χρήση των ερωτήσεων στην τελευταία παράγραφο του κειμένου;
2017 Β4 β) «Όμως η τεχνολογία...περισσότερο άνθρωπος;» (2η παράγραφος) Τι επιδιώκει ο συγγραφέας με τη χρήση του ρητορικού ερωτήματος ;
Επαναληπτικές 2018 Β4.α) Το κείμενο κλείνει με ένα ρητορικό ερώτημα. Να σχολιάσετε τη λειτουργία του σε σχέση με το ύφος και το νόημα του κειμένου.
19. Σε τι αποβλέπει ο συγγραφέας με τη χρήση ρηματικών προσώπων
2007 Β4.Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί συχνά στο κείμενό του α΄ πληθυντικό πρόσωπο. Να δικαιολογήσετε την επιλογή του αυτή
2015 Β4 β) Ποιο ρηματικό πρόσωπο κυριαρχεί στο κείμενο; Να δικαιολογήσετε την επιλογή του συγγραφέα.
2016 Β4 β) Να αιτιολογήσετε τη λειτουργία του β΄ ενικού ρηματικού προσώπου στη δεύτερη παράγραφο και του α΄ πληθυντικού στην τρίτη παράγραφο.
20. Σε τι αποσκοπεί η χρήση σημείων στίξης (εισαγωγικά, παρενθέσεις, κόμμα, άνω τελεία, διπλή παύλα, θαυμαστικό κτλ) – Υφολογικά γνωρίσματα
2011 Β3. α) Να αιτιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών στις παρακάτω περιπτώσεις: «Πληροφοριακή Βόμβα» «Τι να το κάνω εγώ το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ, όταν τα παιδιά της Αφρικής δεν έχουν ούτε ασπιρίνη για τον πυρετό;» «Πληροφοριακό άγχος»
2013 Β4. α) Να αιτιολογήσετε τη χρήση του ερωτηματικού («Είναι άραγε περιέργεια, κατακτητική διάθεση ή απλώς ένα διανοητικό παιχνίδι;»), καθώς και της διπλής παύλας («−όσο και αν αντιτίθεται στις ενδόμυχες επιθυμίες μας−») που υπάρχουν στην πρώτη παράγραφο του κειμένου
2014 Β4. α) Να αιτιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών στις παρακάτω περιπτώσεις: «αυτός είναι μεγάλος ανθρωπιστής» (στην πρώτη παράγραφο) «Ερυθρού Σταυρού» (στην πρώτη παράγραφο).
2015 Β4. α) Να αιτιολογήσετε τη χρήση της διπλής παύλας στην παρακάτω περίπτωση: –των πολύ … αρχαίες μαρτυρίες– (στην έβδομη παράγραφο).
2016 Β4. α) Να αιτιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών και της παρένθεσης στις παρακάτω περιπτώσεις της τρίτης παραγράφου: «διά το χρήσιμον» «αγαπά» (υλικό ή ηθικό).
Επαναληπτικές 2018 Β4γ) «Δεν είναι ίσως τυχαίο ότι η επιστήμη έχει τις ρίζες της σε μια αρχαία χώρα με θαυμαστή − όχι πάλι να το υπερηφανευθώ! – διαύγεια φωτός». Να εξηγήσετε τι προσφέρουν στο νόημα του συγκεκριμένου αποσπάσματος η διπλή παύλα και το θαυμαστικό.
21. Σε τι αποσκοπεί η χρήση ασύνδετου σχήματος
2017 Β4. α) «Η σύγχυση πραγματικών...των ανθρώπων.» (3η παράγραφος) Τι επιτυγχάνει ο συγγραφέας με το ασύνδετο σχήμα;
22. Να εντοπιστούν χαρακτηριστικά επιστημονικού λόγου στο κείμενο
2010 Β4. Να επισημάνετε τρία χαρακτηριστικά γνωρίσματα επιστημονικού λόγου στο κείμενο που σας δίνεται.
ΜΕΡΟΣ Β: ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ
1.Να βρεθούν οι τρόποι και τα μέσα πειθούς στην παράγραφο του κειμένου
Οι τρόποι πειθούς είναι τρεις: επίκληση στη λογική, επίκληση στο συναίσθημα [του δέκτη], επίκληση στο ήθος [του πομπού], ενώ η επίθεση στο ήθος του αντιπάλου και η επίκληση στην αυθεντία είναι τρόποι ενίσχυσης της αξιοπιστίας -του ήθους- του πομπού.
Τα μέσα πειθούς αφορούν στην επίκληση στη λογική και στο συναίσθημα. Για την επίκληση στη λογική αναζητούμε επιχειρήματα, στατιστικά στοιχεία, γεγονότα, δεδομένα, αποτελέσματα έρευνας, αυθεντίες, γενικές αλήθειες. Για την επίκληση στο συναίσθημα αναζητούμε στο κείμενο: αφήγηση, περιγραφή, χιούμορ, ειρωνεία, στοιχεία μεταφορικής γλώσσας, συγκινησιακά φορτισμένες λέξεις, ρητορικές ερωτήσεις, οικείο ύφος, χρήση α΄ και β΄ προσώπου.
Στην περίπτωση που πρέπει να εντοπίσουμε: α) την επίκληση στην αυθεντία αναφέρουμε το όνομα του προσώπου που επικαλείται ως αυθεντία και την ρήση του. β) την επίκληση στο ήθος του πομπού αναφέρουμε τα χωρία στα οποία φαίνεται ότι ο πομπός κατηγορεί τους ιδεολογικούς του αντιπάλους και γ) την επίθεση στο ήθος του αντιπάλου τα σημεία στα οποία αναφέρεται στο ήθος του πομπού.
2.Να βρεθεί η συλλογιστική πορεία του συλλογισμού
Η συλλογιστική πορεία μπορεί να είναι παραγωγική,(ακολουθώντας μια πορεία από το γενικό δηλαδή το θέμα και τη θέση προς το ειδικό δηλαδή την ανάπτυξη του θέματος) επαγωγική (ακολουθώντας μια πορεία από το ειδικό δηλαδή από την τεκμηρίωση προς το γενικό δηλαδή την εξαγωγή συμπεράσματος) και σπανίως αναλογική. Αιτιολογούμε την άποψή μας αναδεικνύοντας ποιο είναι το ειδικό και ποιο το γενικό μέρος στον συλλογισμό.
3. Να αναπτύξετε τη φράση του κειμένου που σας δίνεται ή να αναλύσετε- σχολιάσετε την φράση του κειμένου που σας δίνεται
Διαβάζουμε καλά τη φράση ώστε να την κατανοήσουμε, μπορούμε να την ελέγξουμε μέσα στο κείμενο, ώστε να κατανοήσουμε τι είναι ακριβώς αυτό που θα πρέπει να αναπτύξουμε. Προσέχουμε τα εξής: Αν η ερώτηση ζητάει να αναπτύξουμε τη φράση του κειμένου αναπτύσσουμε τη φράση μόνο σύμφωνα με όσα υποστηρίζει ο συγγραφέας χωρίς δικά μας σχόλια. Σε περίπτωση όμως που ζητάει να αναλύσουμε ή να σχολιάσουμε τη φράση, τότε αναλύουμε τη φράση σύμφωνα με όσα υποστηρίζει ο συγγραφέας αλλά και σύμφωνα με την προσωπική μας άποψη, προσθέτοντας παραδείγματα και δικά μας σχόλια.
4. Με βάση τις σχετικές αναφορές του κειμένου, να γράψετε στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε περίοδο λόγου τη λέξη Σωστό, αν το περιεχόμενό της είναι σωστό, ή τη λέξη Λάθος, αν είναι λανθασμένο
Διαβάζουμε προσεκτικά την πρόταση για να την χαρακτηρίσουμε σωστή ή λανθασμένη συμβουλευόμενοι το κείμενο, όπου χρειάζεται. Αναφέρουμε τα σημεία του κειμένου από τα οποία εξάγουμε την απάντηση (αν ζητείται).
Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που μας ζητούν να συμπληρώσουμε σωστά σύμφωνα με το κείμενο το νόημα της πρότασης που μας δίνεται.
5. Να αναγνωρίσετε το είδος του κειμένου και να εντοπίσετε τα χαρακτηριστικά τους στο κείμενο.
Εντοπίζουμε αν το κείμενο είναι άρθρο, δοκίμιο, επιφυλλίδα, εισήγηση/ομιλία, επιστολή, λόγος/ομιλία. Για να εντοπίσουμε το είδος του κειμένου λαμβάνουμε υπόψη μας αν το κείμενο που μας δόθηκε είναι ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο, επομένως λαμβάνουμε υπόψη μας, τον πομπό, τον δέκτη, το σκοπό και τον τρόπο που διατυπώνει το μήνυμα, δηλαδή την επικοινωνιακή περίσταση.
6. Να βρεθεί το είδος του δοκιμίου, να αναφερθούν τα χαρακτηριστικά του και να αναγνωριστούν μέσα στο κείμενο.
Αποδεικτικό δοκίμιο (αν το δοκίμιο προσεγγίζει τον επιστημονικό λόγο και αποτελεί κείμενο πειθούς) ή Στοχαστικό δοκίμιο ( αν το δοκίμιο προσεγγίζει τη λογοτεχνία και αποτελεί κείμενο στοχασμού).
7. Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της παραγράφου.
Εντοπίζουμε την θεματική πρόταση, τα σχόλια/λεπτομέρειες και την κατακλείδα. Λαμβάνουμε υπόψη μας ότι η θεματική πρόταση είναι κυρίως στην αρχή αλλά μπορεί να βρίσκεται στο μέσο. Η κατακλείδα μπορεί και να παραλείπεται.
8. Να βρεθεί ο τρόπος με τον οποίου αναπτύσσεται παράγραφος του κειμένου.
Τρόποι ανάπτυξης παραγράφου: Ορισμός, Διαίρεση, Αιτιολόγηση, Αίτιο-Αποτέλεσμα, Αναλογία, Σύγκριση- Αντίθεση, Παράδειγμα, Συνδυασμός μεθόδων.
Σε κάθε περίπτωση δικαιολογούμε την απάντηση αναφέροντας το χωρίο και τα στοιχεία που να αποδεικνύουν τον τρόπο ανάπτυξης που αναγνωρίζουμε. Αν υπάρχουν παραπάνω από ένας τρόποι ανάπτυξης παραγράφου και μας ζητείται ένας ή δύο, αναφερόμαστε σε αυτόν/ους που είναι περισσότερο ευδιάκριτος/οι στο κείμενο.
9. Να βρεθούν οι τρόποι με τους οποίους επιτυγχάνεται η συνοχή της παραγράφου μέσα στην παράγραφο.
Αναφέρουμε τη μορφική σύνδεση μεταξύ των περιόδων και των προτάσεων, εντοπίζοντας τις διαρθρωτικές λέξεις-φράσεις, τις επαναλήψεις λέξεων, τους συγγενείς νοηματικά όρους, τις αντωνυμίες, τα συνώνυμα, την επιδοτική σύνδεση, τη χρήση όλου και μερών, την διατύπωση ερωτήσεων και απάντησης. (Σημειώνουμε ότι οι αντωνυμίες δεν αποτελούν διαρθρωτικές λέξεις αλλά γενικότερο τρόπο συνοχής.)
10 Να βρεθούν οι τρόποι με τους οποίους επιτυγχάνεται η συνοχή μεταξύ των παραγραφών
Αναφέρουμε τη μορφική σύνδεση μεταξύ των παραγράφων, εντοπίζοντας τις διαρθρωτικές λέξεις-φράσεις, τις επαναλήψεις, τους συγγενείς νοηματικά όρους, την επιδοτική σύνδεση, χρήση όλου και μερών, τη διατύπωση ερωτήσεων και απάντησης.
11. Να εντοπίσετε την νοηματική σχέση/ συνεκτικότητα μεταξύ των παραγραφών.
Εντοπίζουμε την νοηματική ενότητα/αλληλουχία μεταξύ των παραγραφών, αναδεικνύοντας τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στις παραγράφους π.χ. αίτιο- αποτέλεσμα, σχέση αντίθεσης, πρόβλημα- λύση.
12. Να βρεθούν οι διαρθρωτικές λέξεις και οι νοηματικές σχέσεις που αυτές εκφράζουν/ Ποια νοηματική σχέση δηλώνουν οι διαρθρωτικές σχέσεις.
Με τις διαρθρωτικές λέξεις συνήθως δηλώνεται: διάζευξη, αντίθεση, αιτιολόγηση, συμπέρασμα, χρόνο, προϋπόθεση, αίτιο, εναντίωση, επεξήγηση, έμφαση, παράδειγμα, προσθήκη, απαρίθμηση.
13. Να αναγνωρίσετε και να μετατρέψετε ή να αιτιολογήσετε τη χρήση ενεργητικής ή παθητικής σύνταξης.
Εντοπίζουμε αν η σύνταξη είναι ενεργητική ή παθητική. Αν μας ζητάει να αιτιολογήσουμε την επιλογή του γράφοντος υπογραμμίζουμε πως ο συγγραφέας, όταν θέλει να τονίσει την ενέργεια χρησιμοποιεί παθητική σύνταξη, ενώ όταν θέλει να τονίσει το υποκείμενο που κάνει την πράξη χρησιμοποιεί ενεργητική σύνταξη, και στη συνέχεια κάνουμε την μετατροπή. Έπειτα, μετατρέπουμε την σύνταξη από ενεργητική σε παθητική ή το αντίστροφο. Προσοχή χρειάζονται τα αποθετικά ρήματα στα οποία η παθητική διάθεση δηλώνεται περιφραστικά π.χ. διαπραγματεύομαι-γίνομαι αντικείμενο διαπραγμάτευσης.
14. Να βρεθούν στο κείμενο παραδείγματα ποιητικής /μεταφορικής/συνυποδηλωτικής λειτουργίας της γλώσσας.
Εντοπίζουμε λέξεις ή φράσεις που έχουν μεταφορική σημασία και προσδίδουν στον λόγο ποιητικότητα, ζωντάνια και παραστατικότητα και υποβάλλουν συναισθήματα στον δέκτη.
15. Να γραφούν συνώνυμα/ αντώνυμα/ ομόρριζα για λέξεις του κειμένου
Προσέχουμε αν η λέξη έχει στο κείμενο κυριολεκτική ή μεταφορική σημασία και ακολούθως επιλέγουμε μια λέξη συνώνυμη ή αντώνυμη σύμφωνα με τη σημασία που έχει η λέξη στο κείμενο. (Καλό είναι να αποφεύγουμε τις ομόρριζες λέξεις). Όταν ζητείται να εντάξουμε τις λέξεις σε προτάσεις δεν αλλάζουμε το μέρος του λόγου παρά μόνο την πτώση, το γένος ή τον αριθμό. Στην περίπτωση που μας ζητείται ομόρριζη λέξη επιλέγουμε λέξη που έχει όμοια ρίζα με τη λέξη που μας δόθηκε.
16. Να χαρακτηριστεί το ύφος του κειμένου.
Ο τρόπος έκφρασης του γράφοντος μπορεί να χαρακτηριστεί με γνώμονα τον τόνο του (διδακτικό, απολογητικό, εξομολογητικό, ειρωνικό, παραινετικό, απολογητικό, συμβουλευτικό.), τη ψυχική του κατάσταση (εύθυμο, σοβαρό, ειρωνικό, μελαγχολικό) και τα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί ( απλό, λιτό, πομπώδες, στομφώδες, σύνθετο, επιτηδευμένο, φυσικό).
16. Σε τι αποβλέπει ο συγγραφέας με τη χρήση ερωτημάτων
Αφού εντοπίσουμε τα ερωτήματα και αναφέρουμε σχετικά χωρία του κειμένου παραθέτουμε τη θεωρία.
17. Σε τι αποβλέπει ο συγγραφέας με τη χρήση συγκεκριμένων ρηματικών προσώπων
Αφού εντοπίσουμε το ρηματικό πρόσωπο και αναφέρουμε σχετικά χωρία του κειμένου, παραθέτουμε τη θεωρία.
18. Σε τι αποσκοπεί η χρήση σημείων στίξης (εισαγωγικά, παρενθέσεις, κόμμα, άνω τελεία, θαυμαστικό κ.α.)
Αφού διαβάσουμε προσεκτικά το κείμενο, παραθέτουμε τη θεωρία προκειμένου να αιτιολογήσουμε τη χρήση των σημείων στίξης στο κείμενο.
19. Σε τι αποσκοπεί η χρήση ασύνδετου σχήματος
Αφού διαβάσουμε προσεκτικά το κείμενο, παραθέτουμε τη θεωρία προκειμένου να αιτιολογήσουμε τη χρήση του ασύνδετου σχήματος. (πύκνωση λόγου, ένταση και παραστατικότητα στο λόγο, συναισθηματική φόρτιση)
20. Να εντοπιστούν χαρακτηριστικά επιστημονικού λόγου στο κείμενο.
Αφού διαβάσουμε προσεκτικά το κείμενο εντοπίζουμε χαρακτηριστικά του επιστημονικού λόγου (όπως επιστημονικό λεξιλόγιο, λέξεις με επίσημο ύφος, αναφορική λειτουργία της γλώσσας)
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Σχολεία: Αλλάζουν οι ώρες αποχώρησης των μαθητών
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 24 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 24/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
