Alfavita Newsroom Η αποχαρακτήριση μόλις το 1998 ορισμένων «άκρως απόρρητων» βρετανικών αρχείων1 έδωσε τα τελευταία χρόνια μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα των παρασκηνιακών παιχνιδιών ανταγωνισμού λίγο μετά τη συνθηκολόγηση των Ναζί στις 9 Μαΐου του 1945. Τη στιγμή της υπογραφής της παράδοσης ο Τσώρτσιλ ήδη οργάνωνε πλάνα για το πώς θα διαχειριστεί αυτό που αργότερα ιστορικοί και πολιτικοί αναλυτές θα αποκαλούσαν «ψυχρό πόλεμο».
Συγκεκριμένα, στα μέσα Μαΐου του 1945 εκπονήθηκε από τις βρετανικές ένοπλες δυνάμεις η λεγόμενη «Αδιανόητη Επιχείρηση» κατ’ εντολή του πρωθυπουργού. Η επιχείρηση χωριζόταν σε δύο τμήματα: την επιθετική και την αμυντική. Το επιθετικό σκέλος προέβλεπε μια ξαφνική διακρατική συμμαχική επίθεση, αρχής γενομένης από την 1η Ιουλίου του 1945, εναντίον των σοβιετικών δυνάμεων κυρίως από τη Γερμανία και την ευρύτερη κεντρική Ευρώπη. Το αμυντικό σκέλος από την άλλη είχε πιο γενικό χαρακτήρα και αναφερόταν στην οργάνωση διακρατικής συμμαχικής άμυνας στη δυτική Ευρώπη – κυρίως στη Βρετανία – σε περίπτωση σοβιετικής επίθεσης τους επόμενους μήνες ή χρόνια.
Το casus belli της επίθεσης θα αφορούσε την επίκληση της συμφωνίας στην τριμερή διάσκεψη της Γιάλτας – την οποία η Μόσχα θεωρητικά παραβίαζε – όσον αφορά το κοινωνικό σύστημα της Πολωνίας ανάμεσα στα δύο αντίπαλα μπλοκ που ήδη διαμορφώνονταν. Ουσιαστικά, ως βασικός στόχος της επίθεσης οριζόταν η προώθηση των συμμαχικών στρατευμάτων μέχρι και την σοσιαλιστική πλέον Πολωνία για την αποκατάσταση της συμφωνίας, με ό,τι αυτό συνεπαγόταν για τη νέα τάξη στην Ευρώπη.
Προκαλεί ίσως έκπληξη το γεγονός πως, μετά από έξι χρόνια του πιο καταστροφικού πολέμου στην ιστορία της ανθρωπότητας, το Λονδίνο σκόπευε να συνεχίσει τον πόλεμο αυτή τη φορά εναντίον μια χώρας που έπαιξε κομβικό ρόλο στη συντριβή των Ναζί. Μια ματιά στη διαχρονική ιδιοσυγκρασία του Τσώρτσιλ αποδεικνύει έναν πολιτικό του ριζοσπαστικού γνωμικού πως «ό,τι δε λύνεται, κόβεται».
Η μεταπολεμική ισορροπία δυνάμεων στην Ευρώπη ήταν απολύτως διαταραγμένη τόσο κατά τα βρετανικά όσο και κατά τα αμερικανικά συμφέροντα. Σε μια εποχή που η παρέλαση στο άμεσο μέλλον του κόκκινου στρατού στο Παρίσι θεωρούνταν ρεαλιστικό ενδεχόμενο από τη γαλλική κυβέρνηση, η «Αδιανόητη Επιχείρηση» αποτελούσε για τη βρετανική realpolitik ένα προληπτικό πρώτο χτύπημα που θα έπιανε τον εχθρό εξαπίνης, ανατρέποντας με πόλεμο την ανισορροπία που είχε προκύψει στην Ευρώπη.
Αυτή η προσπάθεια πρόληψης «δυσάρεστων» καταστάσεων είχε γερό έρεισμα και στην ευρύτερη γεωπολιτική βρετανική σκέψη. H ανάγκη ισορροπίας δυνάμεων στην Ευρώπη για την αποφυγή μελλοντικών συγκρούσεων παρουσιάζεται ως το κλειδί της επιτυχίας ήδη στα μέσα του 18ου αιώνα από τον βρετανό φιλόσοφο, David Hume2.
Σε πιο σύγχρονες περιπτώσεις έρχεται ο Βρετανός γεωπολιτικός, Χάλφορντ Μακίντερ, να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για την pax Britannica το 1904, με το βιβλίο του «The Geographical Pivot of History3». O Μακίντερ εισήγαγε τον νεολογισμό της Heartland: μια τεράστια περιοχή που ξεκινούσε από το Βλαδιβοστόκ, συνέχιζε στις ευρύτατες στέπες της κεντρικής Ασίας και έφτανε ως τους σιτοβολώνες της ανατολικής Ευρώπης. Η χώρα που θα κατάφερνε να ελέγχει το Heartland αύξανε σε συντριπτικό βαθμό τις πιθανότητες για κυριαρχία στην Ευρασιατική ήπειρο και κορυφαίο μερίδιο στην παγκόσμια διανομή ισχύος. Η Σοβιετική Ένωση του 1945 έμοιαζε να κατέχει πλέον την συντριπτική πλειοψηφία της έκτασης της Heartland με ό,τι αυτό συνεπαγόταν για την ασφάλεια της δυτικής Ευρώπης και του μελλοντικού ανταγωνισμού με τις ΗΠΑ.
Για τον Τσώρτσιλ λοιπόν, αυτό που φαινομενικά δε μπορούσε να λύσει η διπλωματία στη Γιάλτα μπορούσε να το λύσει η συνέχιση του πολέμου ακολουθώντας το μοντέλο του Κλάουσεβιτς. Σύμφωνα ωστόσο με τα αρχεία του Foreign Office4, από όλους σχεδόν τους τότε αναλυτές εκφράστηκαν πολύ σοβαρές διαφωνίες για την επιτυχία μιας επίθεσης στη Σοβιετική Ένωση την προκειμένη στιγμή. Αν και ο Τσώρτσιλ δεν αποθαρρυνόταν για την έναρξη της επίθεσης την 1η Ιουλίου, η πραγματικότητα ήταν συντριπτική.
Καταρχάς, το κεντρικό ζήτημα ήταν η ισχύς του κόκκινου στρατού στην Ευρώπη. Αν και τα αρχεία διατείνονται την τεχνολογική υπεροχή των συμμάχων, τονίζουν πως η αριθμητική υπεροχή του κόκκινου στρατού αύξανε σε δραματικό βαθμό τις πιθανότητες αποτυχίας με υπαρξιακές πλέον συνέπειες για τα καπιταλιστικά κράτη της δύσης: «Η υπάρχουσα ισορροπία δυνάμεων στην κεντρική Ευρώπη, όπου οι Ρώσοι απολαμβάνουν αναλογία περίπου τριών προς ένα, καθιστά απίθανο οι Σύμμαχοι να μπορέσουν να επιτύχουν μια πλήρη και αποφασιστική νίκη».
Το Foreign Office τόνιζε επίσης το ενδεχόμενο γενίκευσης του πολέμου στο εσωτερικό της αχανούς ΕΣΣΔ, πέρα από τον αντικειμενικό στόχο που ήταν η Πολωνία, μέσω μιας ξαφνικής και ταχύτατης επίθεσης: «Η κατάσταση μπορεί να εξελιχθεί με τέτοιο τρόπο ώστε οι Ρώσοι να οπισθοχωρήσουν (από την Πολωνία) χωρίς να υποστούν ήττα. Στη συνέχεια, θα υιοθετήσουν πιθανώς τις τακτικές που είχαν χρησιμοποιήσει επιτυχώς ενάντια στους Γερμανούς χρησιμοποιώντας εναντίον μας τις τεράστιες αποστάσεις τις οποίες τους παρέχει η επικράτειά τους». Η εκτίμηση κατέληγε πως ακόμα και στο ενδεχόμενο νίκης, αυτή η νίκη θα αργούσε πολύ να έρθει. Άλλα πιθανά σενάρια έθεταν την πιθανότητα συμμαχίας της Μόσχας και του Τόκυο, σε περίπτωση επίθεσης, πράγμα που ουσιαστικά δε θα σήμαινε απλώς μια σύντομη στρατιωτική επιχείρηση αλλά έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο.
Oι αναλύσεις του Foreign Office εν τέλει αποθάρρυναν τον Τσώρτσιλ να προχωρήσει σε έναρξη της επιχείρησης την 1η Ιουλίου, προχωρώντας σε αναστολή, ωστόσο όχι ματαίωση. Η ήττα όμως του συντηρητικού κόμματος υπό τον Τσώρτσιλ, στις 5 Ιουλίου του 1945, έθεσε τέλος σε οποιαδήποτε συζήτηση για επαναφορά της «αδιανόητης επιχείρησης» για επιθετικούς σκοπούς.
1 https://www.dailymail.co.uk/debate/article-1209041/Operation-unthinkable-How-Churchill-wanted-recruit-defeated-Nazi-troops-drive-Russia-Eastern-Europe.html
2 https://www.britannica.com/biography/David-Hume
3 https://www.iwp.edu/wp-content/uploads/2019/05/20131016_MackinderTheGeographicalJournal.pdf
4 https://www.nationalarchives.gov.uk/education/resources/cold-war-on-file/operation-unthinkable/
Πηγή: info-war.gr
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Εσείς γνωρίζετε τι σημαίνει «νείρομαι»;
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 22 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 22/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
