Βασίλης Γκουζέλος Η ανθρωποκτονία μέσα στην οικογένεια αποτελεί ένα από τα πιο σοκαριστικά και δύσκολα κατανοητά εγκλήματα. Ιδιαίτερα όταν δράστες είναι τα ίδια τα παιδιά, η κοινωνία έρχεται αντιμέτωπη με ερωτήματα που αγγίζουν τα όρια της ανθρώπινης αντοχής, της ψυχολογίας και της κοινωνικής ευθύνης. Το φαινόμενο της πατροκτονίας και μητροκτονίας, γνωστό διεθνώς ως parricide, έχει αποτελέσει αντικείμενο εκτενούς επιστημονικής μελέτης.
Ο όρος parricide περιγράφει το προμελετημένο έγκλημα κατά γονέα από το ίδιο του το παιδί, ανεξαρτήτως ηλικίας. Περιλαμβάνει τόσο την πατροκτονία (patricide) όσο και τη μητροκτονία (matricide). Παρότι πρόκειται για σχετικά σπάνιο έγκλημα, η έντασή του και η ανατροπή του οικογενειακού ρόλου το καθιστούν βαθιά τραυματικό για την κοινωνία.
Σύμφωνα με διεθνή δεδομένα, τα περιστατικά parricide αντιστοιχούν περίπου στο 1–2% των ανθρωποκτονιών σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες. Στη Βρετανία, έρευνες έχουν καταγράψει δεκάδες περιπτώσεις μητέρων που δολοφονήθηκαν από τους γιους τους, αναδεικνύοντας τη μητροκτονία ως υποεκτιμημένο αλλά υπαρκτό κοινωνικό πρόβλημα. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η ελλιπής καταγραφή και η κοινωνική σιωπή πιθανότατα κρύβουν ακόμη μεγαλύτερη έκταση του φαινομένου.
Αντίθετα με τη διαδεδομένη αντίληψη, οι περισσότεροι δράστες δεν είναι ανήλικοι, αλλά ενήλικες άνω των 18 ετών. Οι ανήλικοι αντιστοιχούν περίπου στο 20% των περιπτώσεων. Στατιστικά, οι άνδρες εμφανίζονται συχνότερα ως δράστες, αγγίζοντας το 86% των περιστατικών.
Η εγκληματολογική έρευνα καταλήγει σε τρεις κύριες κατηγορίες δραστών:
Παιδιά που έχουν υποστεί σοβαρή και μακροχρόνια κακοποίηση, σωματική, ψυχολογική ή σεξουαλική. Πρόκειται για τη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων.
Παιδιά με σοβαρή ψυχική ασθένεια, τα οποία έχουν χάσει την επαφή με την πραγματικότητα.
Επικίνδυνα αντικοινωνικά άτομα, με έντονα χαρακτηριστικά επιθετικότητας και έλλειψης ενσυναίσθησης.
Σύμφωνα με ειδικούς, πάνω από το 90% των ανηλίκων δραστών είχαν προηγουμένως κακοποιηθεί, συχνά χωρίς να έχουν λάβει ουσιαστική βοήθεια από το περιβάλλον ή τους θεσμούς.
Σε πολλές υποθέσεις, η δολοφονία δεν προκύπτει ξαφνικά. Είναι το αποτέλεσμα χρόνιας καταπίεσης, φόβου και απόγνωσης. Τα παιδιά αυτά συχνά είχαν προσπαθήσει επανειλημμένα να ζητήσουν βοήθεια από δασκάλους, συγγενείς ή κοινωνικές υπηρεσίες, χωρίς αποτέλεσμα. Η πράξη τους περιγράφεται από τους ειδικούς ως κραυγή απελπισίας και όχι ως πράξη εκδίκησης.
Σε μικρότερο ποσοστό, το έγκλημα συνδέεται με σοβαρές ψυχικές διαταραχές, όπου ο δράστης αδυνατεί να αντιληφθεί την πραγματικότητα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η δικαιοσύνη συχνά κρίνει τον κατηγορούμενο ανίκανο να δικαστεί, οδηγώντας τον σε ψυχιατρική νοσηλεία αντί για ποινή φυλάκισης.
Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου οι γονείς δεν ήταν κακοποιητικοί, αλλά το παιδί παρουσίαζε σοβαρή διαταραχή διαγωγής. Σε αυτά τα περιστατικά, το κίνητρο μπορεί να είναι ωφελιμιστικό ή εγωκεντρικό, όπως η αποφυγή κανόνων ή περιορισμών, γεγονός που συχνά προβάλλεται έντονα από τα μέσα ενημέρωσης.
Το φαινόμενο της πατροκτονίας και μητροκτονίας αναδεικνύει με δραματικό τρόπο την ανάγκη για έγκαιρη παρέμβαση, κοινωνική στήριξη και αποτελεσματική προστασία των παιδιών. Οι ειδικοί συμφωνούν ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, η τραγωδία θα μπορούσε να είχε αποτραπεί, εάν υπήρχε ουσιαστική αναγνώριση και αντιμετώπιση της κακοποίησης μέσα στην οικογένεια.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Η πιο εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών στην Ελλάδα σε 2 ημέρες στα χέρια σου - Δίνεις από το σπίτι σου
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 18/12
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
