Μαρία Δούση Στην κηδεία του Διονύση Σαββόπουλου, εκεί όπου η σιωπή ήταν πυκνή και η απουσία χειροπιαστή, ο Αλκίνοος Ιωαννίδης δεν εκφώνησε απλώς έναν επικήδειο· πρόσφερε ένα τραγούδι χωρίς μουσική, ένα τελευταίο «ευχαριστώ» με τις λέξεις να πάλλονται όπως οι χορδές μιας κιθάρας που αποχαιρετά τον δάσκαλο.
«Μόνο ένας απείθαρχος θα μπορούσε να φτάσει εκεί που έφτασες. Θέλαμε να σε εξηγήσουμε, μα ήσουν ανεξήγητος», είπε. Και μέσα σε αυτή τη φράση, συνοψίστηκε η πιο αληθινή περιγραφή του Σαββόπουλου: ο δημιουργός που ποτέ δεν έζησε για να γίνει κατανοητός — αλλά για να προκαλεί, να σκάβει, να αναστατώνει και να φωτίζει.
Αναλυτικά ο επικήδειος που εκφώνησε ο Αλκίνοος Ιωαννίδης:
Διονύση Σαββόπουλε, παιδικέ μου ήρωα, η πρώτη μου μεγάλη συναυλία που παρακολούθησα ήταν δική σου την εποχή που δεν πάταγε καλλιτέχνης στην Κύπρο.
Εσύ ήρθες και έστησες γιορτή. Σου άρεσαν οι γιορτές, τα μπουλούκια και τα συμπόσια, τα πανηγύρια, οι φιέστες, οι επέτειοι.
Προετοιμαζόμουν και τις περίμενες σαν παιδάκι που ανυπομονεί για τα Χριστούγεννα.
Σε αποχαιρετούμε σαν έναν άνθρωπο σημαντικό για το τραγούδι και τον πολιτισμό, για τη σκέψη, το αίσθημα και την αισθητική μας, δηλαδή, για ολόκληρη τη ζωή μας. Χωρίς εσένα, άλλο θα ήταν το τραγούδι μας· άλλοι θα ήμασταν κι εμείς.
Σε αποχαιρετώ και εκ μέρους των παιδιών και μαθητών σου, των τραγουδοποιών αυτής της χώρας.
Υπάρχουμε, γιατί προϋπήρξες.
Μας πήρες παιδιά, μέσα από τα πικάπ του σπιτιού μας, και μας άνοιξες την πόρτα σ’ ένα «περιβόλι του τρελού» γεμάτο τραγούδια. Τρισυπόστατος, ένωσες τον συνθέτη, τον ποιητή και τον ερμηνευτή, ανεβάζοντας αυτή την ένωση σε θεόρατο ύψος.
Μας έμαθες την αλφαβήτα της ιερής μας τέχνης. Παραμέρισες θαρραλέα εμπόδια και οδοφράγματα, δείχνοντάς μας δρόμο προς το άπειρο.
Μας είπες: «Γράψτε τα τραγούδια σας και τραγουδήστε τα». Μας ανέθρεψες, μας στήριξες, μας ελευθέρωσες.
Μαζί με τους αγαπημένους σου δασκάλους, τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Βασίλη Τσιτσάνη, φωταγώγησες τις πλατείες, τα σπίτια, τα θέατρα και τις καρδιές μας.
Ανέδειξες το πολύτιμο· ανέβασες το επίπεδο της χώρας συνολικά, το επίπεδο του καθενός και της καθεμιάς προσωπικά.
Ο αδελφός μου, ο Λίνος, ο ποιητής, το βράδυ που έφυγες, μου είπε για να με παρηγορήσει: «Ο Σαββόπουλος είναι γιορτινός· καταργεί το πένθος».
Τότε λοιπόν, γιατί έκλαψα τόσο; Και για ποιον – για σένα ή για μένα;
Πώς κατάφερες να ενωθείς μαζί μας σε τέτοιο βάθος;
Είπες κάποτε: «Ο συνθέτης αυτό κάνει. Ενώνει τα κομμάτια της ψυχής μας σε ένα».
Ε, λοιπόν, το έκανες πολύ καλά. Ένωσες τα κομμάτια μας. Κάποιους μάλιστα, συχνά και εναντίον σου. Ήσουν γεμάτος αντιφάσεις: ένας συντηρητικός με καρδιά επαναστάτη. Ένας αυστηρός δάσκαλος με ρούχα παλιάτσου. Ένας λόγιος καραγκιοζοπαίχτης.
Ένας δύστροπος γέροντας με ψυχή ζαβολιάρικου παιδιού. Ένας βλοσυρός που αγαπούσε τα ανέκδοτα. Ένας ασκητής με ακριβά ρούχα. Ένας αμήχανος σοφός. Ο γραμματέας μαζί με τον αλήτη.
Δεν ξέραμε πότε ήσουν ρόλος και πότε ο αυθεντικός σου εαυτός. Ίσως ούτε κι εσύ.
Δυσκολεύτηκες, σε ένιωθα.
Μας δυσκόλευες κι εμάς, μας τσάτιζες, ψάχναμε πού να σε κατατάξουμε, πώς να σε καταλάβουμε.
Μα τι θέλαμε, επιτέλους; Να είσαι προβλέψιμος; Και ποιος θα έγραφε τότε αυτά τα απρόβλεπτα τραγούδια; Σου ζητούσαμε να πειθαρχήσεις στην εικόνα που σου δίναμε.
Όμως μόνο ένας απείθαρχος θα μπορούσε να φτάσει εκεί που έφτασες. Θέλαμε να σε εξηγήσουμε, μα ήσουν ανεξήγητος.
Στην τελευταία σου συναυλία, πιο ευάλωτος και πιο σίγουρος από ποτέ, ερμηνεύοντας ένα ξένο τραγούδι με τη δική σου μετάφραση, εννοούσες κάθε λέξη, όταν μας είπες:
"Κι αν έκανα το παν κι αν πάλι ήταν λειψό,
ακόμα κι αν αμφέβαλλα κι αν θέλησα να αγγίξω,
πάντως δεν σας ξεγέλασα· σας είπα την αλήθεια.
Κι αν όλα λάθος πήγανε, θα σταθώ εδώ,
στου τραγουδιού το ιερό,
μη έχοντας άλλο στη φωνή μου από το Αλληλούια."
Και μας ρώτησες:
«Τι ακριβώς ακούσατε; Την αγιοσύνη ή τη φθορά στη λέξη Αλληλούια;»
Ακριβέ μου δάσκαλε, τον τελευταίο καιρό έγινες τρυφερός. Ζήτησες τις συγγνώμες σου, είπες τα “σ’ αγαπώ” σου.
Να ’ναι καλά ο Γιώτης κι η Ελένη, αξιώθηκα κι εγώ, μετά από χρόνια, να σου το πω κι εγώ πως σ’ αγαπώ,
λίγες μέρες πριν. Στο επαναλαμβάνω ολόψυχα και τώρα, εδώ, στο ξόδι σου.
Εκ μέρους των γνωστών και άγνωστων ποιητών μιας αντιποιητικής εποχής, των σημερινών καλλιτεχνών, μιας Ελλάδας που παραμένει οικόπεδο και αποικία, μα που την αγάπησες, την τίμησες και την πλούτισες. Εκ μέρους κάθε ακροατή που χώρεσε στα τραγούδια σου κι από κάθε παιδί που σε κουβαλά χωρίς να το ξέρει – σε ευχαριστώ. Φεύγεις γιορτινός και αιώνιος, αφήνοντάς μας τα ανεκτίμητα δώρα του περάσματός σου από τη γη.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 24/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
