Alfavita Newsroom Λίγες μέρες μετά την κατάληψη της Κρήτης από τα γερμανικά στρατεύματα, άρχισαν να καταγράφονται τα πρώτα σκληρά αντίποινα των ναζιστικών δυνάμεων κατοχής απέναντι στον άμαχο πληθυσμό του νησιού. Στις 2 Ιουνίου 1941, στο χωριό Κοντομαρί του νομού Χανίων, οι Γερμανοί προχώρησαν σε μία από τις πρώτες μαζικές εκτελέσεις αμάχων στην Ευρώπη
Το χρονικό της εκτέλεσης
Το χωριό βρισκόταν κοντά σε περιοχή όπου είχαν σημειωθεί απώλειες Γερμανών αλεξιπτωτιστών, καθώς κατά την απόβαση τους είχαν βρεθεί ακάλυπτοι και έπεσαν κυριολεκτικά μέσα σε ενέδρες και θάμνους. Η κρητική αντίσταση, οργανωμένη ή αυθόρμητη, είχε προκαλέσει σημαντικές απώλειες.
Ως «αντίποινα», γερμανικές δυνάμεις εισέβαλαν στο χωριό, συγκέντρωσαν τον πληθυσμό, διαχώρισαν τους άνδρες από τις οικογένειές τους και εκτέλεσαν 23 από αυτούς σε έναν ελαιώνα λίγο έξω από το χωριό.
Η πράξη αυτή εκτελέστηκε από μονάδα αλεξιπτωτιστών, με εντολή υψηλόβαθμων αξιωματούχων της Luftwaffe και αποτέλεσε την απαρχή μιας σειράς ωμοτήτων σε ολόκληρη την κατεχόμενη Ελλάδα.
Ένας φωτογράφος της αλήθειας
Η φρίκη αυτής της πράξης καταγράφηκε σε φιλμ από τον Franz Peter Weixler, πολεμικό ανταποκριτή της Βέρμαχτ. Αν και αρχικά τα αρνητικά κατασχέθηκαν και ο ίδιος εξαναγκάστηκε να υπογράψει δήλωση πως δεν κράτησε αντίγραφα, κατάφερε να φυγαδεύσει τις φωτογραφίες μέσω επαφών στην Αθήνα.
Το τίμημα γι’ αυτή την πράξη ήταν βαρύ. Μέσα σε λίγους μήνες, απομακρύνθηκε από τη θέση του για πολιτικούς λόγους και το 1944 συνελήφθη από την Γκεστάπο. Κατηγορήθηκε για προδοσία και φυλακίστηκε. Σύμφωνα με δική του μαρτυρία, σώθηκε από την εκτέλεση μόνο επειδή οι φάκελοί του είχαν καταστραφεί τόσο στο Βερολίνο όσο και στη Νυρεμβέργη.
Από τη φυλακή στη Δίκη της Νυρεμβέργης
Μετά την απελευθέρωσή του, τον Απρίλιο του 1945, ο Weixler εγκαταστάθηκε στο Krailling, κοντά στο Μόναχο. Από εκεί συνέταξε μία εκτενή μαρτυρία, στις 11 Νοεμβρίου 1945, η οποία χρησιμοποιήθηκε ως στοιχείο κατά του Χέρμαν Γκαίριγκ στη Δίκη της Νυρεμβέργης.
Η κατάθεσή του περιλαμβάνει λεπτομερείς περιγραφές για την επιχείρηση των Γερμανών αλεξιπτωτιστών στην Κρήτη και, κυρίως, για την εκτέλεση στο Κοντομαρί.
Όχι μόνο προσέφερε μία από τις ελάχιστες καταγεγραμμένες μαρτυρίες από αυτόπτη μάρτυρα ναζιστικής εκτέλεσης, αλλά και διέσωσε, με τη φωτογραφική του μηχανή, την αλήθεια που πολλοί θα ήθελαν να παραμείνει στο σκοτάδι.
Στη μαρτυρία του, που συντάχθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1945, αναφέρει όλες τις λεπτομέρειες του ιστορικού της αποτρόπαιας εκτέλεσης:
“Την 1η ή 2α Ιουνίου 1941, βρισκόμουν στο μέρος που είχαμε στρατοπεδεύσει, στην πρωτεύουσα της Κρήτης, τα Χανιά, όταν ένας αξιωματικός με πλησίασε και μου είπε πως εκείνο το απόγευμα επρόκειτο να δω κάτι πολύ ενδιαφέρον. Σε απάντηση της ερώτησής μου, μου είπε ότι ένα τιμωρητικό απόσπασμα επρόκειτο να σταλεί εναντίον διαφόρων χωριών, διότι είχαν βρεθεί κατακρεουργημένα πτώματα γερμανών αξιωματικών.
Η ανώτατη διοίκηση της Λουφτβάφε είχε πληροφορηθεί το γεγονός αρκετές μέρες πριν και ο Γκαίριγκ είχε δώσει διαταγή να ληφθούν τα αυστηρότερα μέτρα, όπως η εκτέλεση αντρικού πληθυσμού μεταξύ 18 και 50 ετών. Είπα στον νεαρό αξιωματικό και στον λοχαγό Gericken ότι δεν είχα δει κανένα πτώμα σφαγιασμένου αλεξιπτωτιστή, είχα δει όμως πολλά πτώματα συντρόφων, των οποίων τα πρόσωπα είχαν αρχίσει να αποσυντίθενται από την τροπική ζέστη.
Κατόπιν πήγα να δω τον ταγματάρχη Stenzler, ο οποίος μου είπε ότι μία αποστολή του Γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών είχε αναχωρήσει από το Βερολίνο την προηγούμενη μέρα, προκειμένου να διεξαγάγει έρευνα αναφορικά με τη φερόμενη σφαγή των αλεξιπτωτιστών.
Είπα στον Strenzler ότι κατά τις πρώτες μέρες της μάχης είχα δει γύπες να τρώνε τα πτώματα των συντρόφων μας. Υπενθύμισα στον ταγματάρχη ότι είχαμε δει αμέτρητα πτώματα συντρόφων μας σε ημι-αποσύνθεση, αλλά ποτέ κάποιον να σκοτώνει ή να σφάζει και συμπλήρωσα επίσης ότι θεωρούσα την εκτέλεση της διαταγής του Γκαίρινγκ στυγνό έγκλημα. Ικέτεψα τον ταγματάρχη Strenzler να μη στείλει το τιμωρητικό απόσπασμα και όταν εκείνος μου διευκρίνησε ότι δεν είναι δική μου δουλειά, πήγα να δω τον υπολοχαγό Trebes, ο οποίος εκείνη την ώρα έβγαζε λόγο σε μια ομάδα 30 περίπου αντρών. εξηγώντας τους “πόσο σημαντικό ήταν να εκτελεστεί η πράξη όσο το δυνατόν γρηγορότερα, ως αντίποινα για τους συντρόφους μας που είχαν δολοφονηθεί”.
Η τιμωρητική αποστολή αποτελείτο από τον υπολοχαγό Trebes, έναν άλλον υπολοχαγό, έναν διερμηνέα, δύο λοχίες και περίπου 25 αλεξιπτωτιστές του 2ου Τάγματος. Ως φωτογράφος της Μεραρχίας μου, μου επιτράπηκε να συνοδεύσω αυτή την αποστολή. Κοντά στο χωριό Μάλεμε, σταματήσαμε και ο Trebes μας έδειξε αρκετά πτώματα στρατιωτών, προφανώς σε στάδιο αποσύνθεσης.
Υποκινούσε το μίσος των αντρών εναντίον του πληθυσμού. Συνεχίσαμε την πορεία μας για το χωριό Κοντομαρί. Οι άντρες βγήκαν από τ’ αυτοκίνητα και όρμησαν στα σπίτια της μικρής κοινότητας. Έβγαλαν όλους τους κατοίκους από τα σπίτια τους – άντρες, γυναίκες, παιδιά – και τους συγκέντρωσαν στη μικρή πλατεία. Στο μεταξύ, σε ένα σπίτι βρέθηκε το σακάκι ενός αλεξιπτωτιστή με μια τρύπα από σφαίρα στην πλάτη. Ο Trebes, αφού το εξέτασε, έδωσε εντολή να κάψουν το σπίτι.
Ένας άντρας παραδέχτηκε ότι είχε σκοτώσει γερμανό αλεξιπτωτιστή, αλλά δεν ήταν δυνατόν να καταδικάσουμε κανέναν από τους άλλους για εγκλήματα ή λαφυραγωγία και ως εκ τούτου πρότεινα στον Trebes να μην προβεί στην εκτέλεση του σχεδίου και να μας δώσει εντολή να επιστρέψουμε παίρνοντας εκείνον τον άντρα μαζί μας.
Όμως εκείνος ξεχώρισε όλους τους άντρες από το πλήθος και δήλωσε στις γυναίκες – μέσω του διερμηνέα – ότι θα τους εκτελέσουν και ότι πρέπει να τους θάψουν μέσα σε δύο ώρες. Όταν ο Trebes γύρισε την πλάτη του για μερικά λεπτά κατάφερα να διευκολύνω εννέα άντρες να δραπετεύσουν. Κατόπιν ο Trebes έβαλε τους άντρες να σχηματίσουν ένα ημικύκλιο, έδωσε τη διαταγή του πυροβολισμού και σε περίπου δεκαπέντε δευτερόλεπτα όλα είχαν τελειώσει”.
Οι φωτογραφίες που μίλησαν όταν όλοι σιωπούσαν
Οι συγκλονιστικές εικόνες της εκτέλεσης, που τράβηξε ο Franz Peter Weixler, έμειναν για δεκαετίες κρυφές. Το 1980 παραδόθηκαν επίσημα στα Ομοσπονδιακά Αρχεία της Γερμανίας, όπου και διασώθηκαν ως ντοκουμέντο.
Ένα μέρος από τη φωτογραφική αυτή μαρτυρία εκτίθεται σήμερα στο Μνημείο του Κοντομαρί, θυμίζοντας τον πόνο, αλλά και τη σημασία της ιστορικής μνήμης.
Οι υπεύθυνοι και η μεταπολεμική τύχη τους
Ο Horst Trebes, ο αξιωματικός που ηγήθηκε της εκτέλεσης στο Κοντομαρί, όχι μόνο δεν τιμωρήθηκε αλλά παρασημοφορήθηκε λίγες εβδομάδες αργότερα από τον Χέρμαν Γκαίριγκ με τον Σταυρό των Ιπποτών, ως αναγνώριση της "γενναιότητάς" του. Η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι το 1944 σκοτώθηκε σε επιχειρήσεις στη Νορμανδία.
Αντίστοιχα, ο Kurt Student, ανώτατος διοικητής των γερμανικών δυνάμεων αλεξιπτωτιστών και υπεύθυνος για σειρά ωμοτήτων στην Κρήτη – ανάμεσά τους και οι σφαγές σε Κάνδανο και Κοντομαρί – συνελήφθη μετά το τέλος του πολέμου από τους Βρετανούς.
Το 1947 οδηγήθηκε σε βρετανικό στρατοδικείο με την κατηγορία της κακομεταχείρισης και δολοφονίας αιχμαλώτων πολέμου στην Κρήτη. Ωστόσο, το ελληνικό αίτημα για έκδοσή του απορρίφθηκε. Παρά την καταδίκη του για τρεις από τις οκτώ κατηγορίες, καταδικάστηκε μόλις σε πέντε χρόνια φυλάκιση, ενώ αποφυλακίστηκε το 1948 για "λόγους υγείας".
Ενδεικτικό της στρεβλής μεταπολεμικής δικαιοσύνης είναι το γεγονός ότι ο Student δεν δικάστηκε ποτέ για εγκλήματα κατά αμάχων. Ένα κεφάλαιο της Ιστορίας που αποδεικνύει πως συχνά η τιμωρία των εγκλημάτων πολέμου υπήρξε επιλεκτική και ατελής.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Η ύλη για 47.000 υποψήφιους ως 3/6 με τις λύσεις
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 3/6
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
