Alfavita Newsroom Κυρίες και κύριοι. Ο κόμης Λεβ Νικολάγεβιτς Τολστόι. Επί το κοινότερον, ο Λέων Τολστόι. Ένας, από τους κορυφαίους της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ένας, από τους σημαντικότερους στοχαστές όλων των εποχών.
Ο Τολστόι «μεγάλωσε» τον Γκόρκι, τον Τσέχοφ, τον Προυστ, τον Τόμας Μαν, τον Φόκνερ, τον Τζόις, αλλά και ενέπνευσε τον Γκάντι, τον Νέλσον Μαντέλα, τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
Ο βίος του
Ο Λέων Τολστόι, γεννήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 1828 (28 Αυγούστου, με το παλαιό ημερολόγιο) στη Γιάσναγια Πολιάνα της Ρωσίας από αριστοκρατική οικογένεια. Ορφάνεψε, όμως, προτού κλείσει τα δέκα του χρόνια και από πατέρα και από μητέρα.
Σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Καζάν ανατολικές γλώσσες και νομικά, μα δεν πήρε το πτυχίο του. Ήταν φύση ανήσυχη, γεμάτη σχέδια και αναμορφωτικές ιδέες, επηρεασμένες από τη Γαλλική Επανάσταση. Θέλησε να ανυψώσει τους Ρώσους χωρικούς, αγρότες και να μορφώσει τα παιδιά τους. Ίδρυσε, μάλιστα, και σχολείο και εξέδωσε παιδαγωγικό περιοδικό με τον τίτλο «Γιάσναγια Πολιάνα».
Έχοντας μεγάλα χρέη από τη χαρτοπαιξία, αποφάσισε να καταταγεί στο στρατό. Πήρε μέρος στον Κριμαϊκό Πόλεμο (1853-1856), όπου γνώρισε την ψυχή του ρώσου στρατιώτη και τη φρίκη του πολέμου. Ο αποτροπιασμός για τις φρικαλεότητες του πολέμου αυτού καθρεφτίστηκε στα «Διηγήματα της Σεβαστούπολης (1855-1859)». Στη συνέχεια ταξίδεψε στη Γαλλία, Ελβετία, Ιταλία και Γερμανία. Γυρίζοντας στη Ρωσία, παντρεύτηκε (1862), έκανε οικογένεια κι έζησε ευτυχισμένος «σαν πατριάρχης», όπως έγραψε ο ίδιος. Με την κατά 16 χρόνια μικρότερη σύζυγό του Σοφία Μπερς απέκτησε 13 παιδιά.
Την περίοδο εκείνη έγραψε τα δύο αριστουργήματά του «Πόλεμος και Ειρήνη» (1869), μια έξοχη απεικόνιση της ζωής και των συνθηκών της Ρωσίας στην περίοδο των ναπολεόντειων πολέμων, ένα από τα κορυφαία επιτεύγματα της ρεαλιστικής πεζογραφίας και την «Άννα Καρένινα» (1877), την τραγωδία μιας γυναίκας που έπεσε θύμα της ψεύτικης και απάνθρωπης ηθικής της κοινωνίας.
Η ανησυχία του, όμως, ταράζει και πάλι τη ζωή του. Είχε τύψεις που ζούσε μέσα στα πλούτη, ενώ τόσοι άλλοι δυστυχούν. Θέλει να τα αφήσει όλα, περιουσία, οικογένεια, δόξα και να ζήσει απλά, σύμφωνα με τις ιδέες του. Αποφασίζει να εγκαταλείψει τα «εγκόσμια», να τα αρνηθεί όλα και να ζήσει μία απλή ζωή μέσα στη φύση. Άφησε την καταπιεστική και αυταρχική σύζυγό του να διαχειρίζεται την περιουσία κι εκείνος ζούσε μια λιτή σχεδόν φτωχική ζωή στα κτήματά του, όπου πλήθος άνθρωποι πήγαιναν να τον συναντήσουν και να μοιραστούν τη σοφία του.
Τότε γράφει τα έργα του με τα μεγάλα προβλήματα και τις υψηλές ηθικές αρχές της αγάπης, της καλοσύνης και της συμπόνοιας: «Πάτερ Σέργιος» (1898), «Σονάτα του Κρόιτσερ» (1889), «Κύριος και δούλος» (1895) και «Ανάσταση» (1899). Έγραψε, ακόμα, ένα δραματικό έργο, «Το κράτος του ζόφου» (1886) κι ένα θαυμάσιο μεγάλο διήγημα «Ο θάνατος του Ιβάν Ίλιτς» (1866).
Η ιδιότυπη θρησκευτικότητά του τον φέρνει σε αντιδικία με την εκκλησία της Ρωσίας, η οποία τον απέβαλε από τις τάξεις της το 1901.
Στις 20 Νοεμβρίου (7 Νοεμβρίου με το παλαιό ημερολόγιο) του 1910 ο σπουδαίος ρώσος συγγραφέας, «ο γίγας της ρωσικής γης», όπως τον αποκαλούν, άφησε την τελευταία του πνοή στη σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης Αστάκοβο της Ρωσίας.
Η φιλοσοφία του
Στο σπίτι του, σύμφωνα με τη γυναίκα του Σοφία, συνωστίζονταν «παράφρονες αριστοκράτες, ζητιάνοι που περηφανεύονται για την ξεπεσμένη θέση τους, ξεδοντιάρες καλόγριες, ιδεολόγοι φοιτητές, επαναστάτες, εγκληματίες, χορτοφάγοι, αλλοδαποί».
Ο Γκάντι το συνοψίζει σε μία φράση: «Ο Τολστόι είναι ο μεγαλύτερος απόστολος της μη βίαιης αντίστασης στην εποχή μας».
Ο Λέων Τολστόι είναι ο πιο διάσημος Χριστιανός Αναρχικός και θεωρείται ίσως ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του ρεύματος αυτού. Όπως έγραψε «ο χριστιανισμός στην αληθινή του ουσία θέτει ένα τέλος στο Κράτος». Αυτή η πρόταση αποδίδει τη βασική ιδέα που αποτελεί τη βάση του χριστιανικού αναρχισμού...
Αν και ο ίδιος ποτέ δεν αποκάλεσε τον εαυτό του αναρχικό, η εναντίωσή του στις άδικες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις (1880-1882) και στην αυταρχικότητα και καταπίεση που ασκούσαν οι ανώτερες κοινωνικές τάξεις στους μουζίκους τον οδήγησαν στην απόρριψη των κρατικών δομών και στην αναζήτηση μιας άλλης μορφής
κοινωνικής οργάνωσης και ζωής.
Αναπτύσσει τη θεωρία του για μια κοινωνία αντιεξουσιαστική και αντιιεραρχική, πάντα κοντά στη φύση και σε αρμονία με αυτή, όπου ο κάθε άνθρωπος θα μπορέσει να αναπτύξει τα προσωπικά του χαρίσματα και τις δεξιότητες του, που θα εργάζεται ο ίδιος για να εξασφαλίσει την τροφή του χωρίς η εργασία του να γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης.
Ο Τολστόι γίνεται αρνητής κάθε κρατικής δομής κραδαίνοντας στο χέρι του το «τσεκούρι» της χριστιανικής του πίστης.
«…όλες οι υποχρεώσεις προς το κράτος είναι ενάντια στη συνείδηση του Χριστιανού - ο όρκος υποτέλειας, οι φόροι, οι νομικές διαδικασίες, η στρατιωτική θητεία. Και όλη η κυβερνητική ισχύς στηρίζεται πάνω στις υποχρεώσεις αυτές». (Leo Tolstoy, The Kingdom of God is Within You).
Στο δοκίμιο του «Για την αναρχία» γράφει: «Οι Αναρχικοί έχουν δίκιο σε όλα. Kαι στην άρνηση της υπάρχουσας τάξης και στον ισχυρισμό ότι, χωρίς Αρχή, δεν θα μπορούσε να υπάρχει χειρότερη βία από αυτή της Αρχής κάτω από τις τωρινές συνθήκες. Κάνουν λάθος μόνο στο να νομίζουν ότι η Αναρχία μπορεί να ιδρυθεί μέσω επαναστάσεως. Αλλά μπορεί να ιδρυθεί μόνο με το να υπάρχουν όλο και περισσότεροι άνθρωποι οι οποίοι δεν επιζητούν την προστασία της κυβέρνησης... Μπορεί να υπάρξει μόνο μία μόνιμη επανάσταση - μιά ηθική: Η αναγέννηση του εσωτερικού ανθρώπου».
Οι επιρροές του Τολστόι τόσο στους σύγχρονούς του όσο και στις μεταγενέστερες γενιές ήταν ιδιαίτερα σημαντικές και εκφράστηκαν μέσα από κινήματα και κοσμοθεωρίες.
Η πιο άμεση επίδραση ήταν αυτή στον Μαχάτμα Γκάντι, με τον οποίο ο Τολστόι διατηρούσε αλληλογραφία, που έγινε πράξη με τον ινδικό εθνικοαπελευθερωτικό, από την βρετανική κυριαρχία, αγώνα ο οποίος και τήρησε στο ακέραιο την τολστοϊκή μη βίαιη αντίσταση στον εχθρό.
Τα φιλοσοφικά πεζογραφήματά του «Το κράτος του ζόφου» και «Ο θάνατος του Ιβάν Ίλιτς» είναι δύο συγκλονιστικά κείμενα ορθόδοξου χριστιανικού αναρχισμού.
Το παιδαγωγικό του όραμα και παράδειγμα
Αυτός ο αριστοκράτης, που έζησε στα νιάτα του ως μποέμ και εγκατέλειψε το πανεπιστήμιο- αφού σύμφωνα με τους καθηγητές του ήταν «ανεπίδεκτος μαθήσεως»-, σε ώριμη ηλικία πήρε την πρωτοβουλία να ιδρύσει στη Γιασνάγια Παλιάνα σχολεία αντιαυταρχικής, δηλαδή δημοκρατικής εκπαίδευσης. Το παράδειγμά του ακολούθησε πολλά χρόνια αργότερα ο Α.Σ. Νιλ ιδρύοντας το 1921 στο Σάμερχιλ της Αγγλίας το δικό του σχολείο που καταργούσε τα αυταρχικά συστήματα διδασκαλίας.
Στο τέλος της δεκαετίας του 1850, μετά από μια δεκαετία νεανικής ακολασίας στη δυτική Ευρώπη, όπως αναφέρει ο ίδιος ο Τολστόι στην «Εξομολόγηση», επιστρέφει στη Ρωσία. Δυο κομβικές εμπειρίες για τον ίδιο, η αναγκαστική παρακολούθηση μιας δημόσιας εκτέλεσης στη γκιλοτίνα, στο Παρίσι και ο θάνατος του αδερφού του, τον οδηγούν στο χωριό, στα κτήματά του και στην ενασχόλησή του με τα αγροτικά σχολειά. Ήταν το τέλος της πρώτης του συγγραφικής περιόδου. Απογοητευμένος με τους λογοτέχνες, τα έργα των οποίων θεωρούσε ότι είναι για λίγους και όχι για τις μάζες των αγροτών, πίστευε ότι αν οι αγρότες δε μπορούσαν να διαβάσουν λογοτεχνία, θα μπορούσε ο ίδιος να τους τη διδάξει. Το όραμα της εκπαίδευσης των αγροτών συμπίπτει με την απελευθέρωση των δουλοπάροικων, το 1861.
Οι απόψεις του Τολστόι για την εκπαίδευση ήταν ριζοσπαστικές για την εποχή του και συμβάδιζαν με την όλη κοσμοθεωρία του για τους κοινωνικούς θεσμούς. Οι τρεις κύριες συνιστώσες της παιδαγωγικής του θεώρησης ήταν η ισότητα μαθητή – δασκάλου, η ελευθερία επιλογών και η αρμονία με τη φύση.
Το 1859 ίδρυσε στη γενέτειρά του Γιάσναγια Πολιάνα ένα σχολείο, χρησιμοποιώντας ως χώρο το ίδιο του το σπίτι και το κτήμα του. Η διδασκαλία πραγματοποιούνταν από φοιτητές, τους οποίους ο Τολστόι βρήκε στη Μόσχα, και από τον ίδιο τον Λέοντα. Ακόμη και σήμερα, στο σπίτι του στην Γιάσναγια Πολιάνα, το οποίο λειτουργεί ως μουσείο, μπορεί κανείς να δει εργαλεία, αρκετά σύνθετα για την εποχή τους, όπως ένα μικροσκόπιο. Τα παιδιά μελετούσαν τις τροχιές των ουράνιων σωμάτων, Φυσική, Χημεία, Μαθηματικά και φυσικά, τον μεγαλύτερο ρόλο είχε η Λογοτεχνία.
Ενώ οι απόψεις του Τολστόι αρχικά δεν έβρισκαν υποστήριξη μεταξύ των ανώτερων κυβερνητικών υπαλλήλων, το σχολείο του ασκούσε μεγάλη επιρροή στο λαό. Ως το 1862 υπήρξαν τουλάχιστον δέκα τρία χωριά με αγροτικά σχολεία στην περιοχή του, και οι δάσκαλοί τους ήταν όλοι ενθουσιώδεις υποστηρικτές της παιδαγωγικής προσέγγισης του Τολστόι.
Παρόλο που οι εκπαιδευτικές πρακτικές και οι γραφές του Τολστόι κατά τη διάρκεια της ζωής του αντιμετωπίστηκαν με εχθρότητα, μετά το θάνατό του, υπήρξε μια τάση να χαρακτηριστεί το έργο του σαν λαμπρό και καινοτόμο και ο ίδιος σαν ένας από τους σημαντικότερους των εκπαιδευτικών μεταρρυθμιστών. Οι μέθοδοί του στο αλφάβητο και την ανάγνωση, η επιμονή του στην αυτάρκεια με την υποχρέωση των σπουδαστών να κάνουν και χειρωνακτική εργασία, και η πεποίθησή του ότι το παιδί πρέπει να έχει την άδεια για όσο το δυνατόν περισσότερη ελευθερία στην τάξη, χαρακτηριστικά γνωρίσματα του συστήματός του, είχαν την επιρροή τους στην προοδευτική εκπαίδευση.
Οι 5 καλύτερες ταινίες που βασίστηκαν στο έργο του
L’Argent (Το Χρήμα) του Robert Bresson
Ο Bresson, στην τελευταία του ταινία, βασίζεται στη μικρή ιστορία του Τολστόι, «Faux Billet» και μας παραδίδει ένα, ταιριαστό για την πορεία του, κύκνειο άσμα. Ένα πλαστό χαρτονόμισμα των 500 φράγκων περνά από χέρι σε χέρι, μέχρι να φτάσει στην κατοχή ενός απόλυτα αθώου ανθρώπου, στρέφοντας τον στην παρανομία. Μία εντυπωσιακή ταινία για την αφοσίωση του ανθρώπου στο χρήμα.
War and Peace (Πόλεμος και Ειρήνη) του Sergey Bondarchuk
Το «Πόλεμος και Ειρήνη» έχει μεταφερθεί αρκετές φορές στον κινηματογράφο, με πιο γνωστή την εκδοχή του 1956 με την Audrey Hepburn, αλλά το φιλμ του Bondarchuk είναι αυτό που προκαλεί δέος με τις επτάμιση(!) ώρες διάρκειας του. Ένα πολύπλευρο αριστούργημα που εξερευνεί σε βάθος το μυθιστόρημα του Τολστόι και εντυπωσίασε τον κόσμο σε τέτοιο βαθμό που κατάφερε να κερδίσει το ξενόγλωσσο Όσκαρ. Η Σοβιετική Ένωση δε χάρηκε καθόλου με την αμερικανική βράβευση αυτή και υποχρέωσε τον σκηνοθέτη να ενταχθεί στο κομμουνιστικό κόμμα. Η κολοσσιαία παραγωγή διήρκεσε 7 χρόνια, ενώ μόνο η μάχη στο Μποροντινο γυριζόταν 2 χρόνια.
Ivansxtc (Μία Δεύτερη Ευκαιρία) του Bernard Rose
Το 1997 ήταν μία κακή χρονιά για τον Bernard Rose, καθώς το φιλμ του, «Anna Karenina» υπέστη «τρομακτικό» κόψιμο στο μοντάζ από τους παραγωγούς. Ο σκηνοθέτης δεν πτοήθηκε πάντως και 3 χρόνια μετά ασχολήθηκε με ένα ακόμα έργο του Τολστόι, αυτή τη φορά με χαμηλό μπάτζετ και τελείως δικό του τρόπο. Βασισμένος στο «The Death of Ivan Ilyich», ο Rose μετέφερε τη δράση στη μοντέρνα εποχή και συγκεκριμένα στο Χόλιγουντ, έχοντας ως πρωταγωνιστή τον Danny Huston.
Anna Karenina του Joe Wright
O Joe Wright έκανε όνομα ως ένας πολύ καλός σκηνοθέτης ταινιών εποχής, χάρη στο «Εξιλέωση» του 2007 και το «Περηφάνια και Προκατάληψη» του 2005. Το 2012 αποφάσισε να καταπιαστεί με τον Λέων Τολστόι και συγκεκριμένα με το «Άννα Καρένινα». Παρότι σίγουρα δεν πρόκειται για μία ταινία που θα θυμόμαστε σε όλη μας τη ζωή, αποτελεί μία πολύ αξιόλογη προσπάθεια, με πρωταγωνιστικό δίδυμο τους Keira Knightley και Jude Law. Το βιβλίο έχει περάσει από αρκετές μεταφορές, μία από αυτές με πρωταγωνίστρια τη θρυλική μπαλαρίνα Μάγια Πλισέτσκαγια και το μπαλέτο των Μπολσόι.
The Last Station(O Τελευταίος Σταθμός) του Michael Hoffman
Ρωσία, εν έτει 1910: η φήμη του Λέον Τολστόι έχει πάρει διαστάσεις θρύλου. Οι λεγόμενοι Τολστοϊστές τον θεωρούν προφήτη και συρρέουν στο σπίτι του για να πάρουν μια μικρή δόση από το «ναρκωτικό» τους. Και ο ίδιος, 82 ετών πλέον, έχει απαρνηθεί τα πάντα εν ονόματι της ιδεολογίας του. Ακόμα και την επί μισό αιώνα σύζυγό του…Η ενδιαφέρουσα αυτή περίοδος της ζωής του μεγάλου ρώσου συγγραφέα έγινε ταινία με πρωταγωνιστές τους Κρίστοφερ Πλάμερ και Ελεν Μίρεν. Η βρετανή ηθοποιός κέρδισε μια υποψηφιότητα για Οσκαρ πρώτου γυναικείου ρόλου. Ο «Τελευταίος σταθμός», σε σκηνοθεσία Μάικλ Χόφμαν παρακολουθεί τον τελευταίο χρόνο της ζωής του Τολστόι. Το σενάριο αποτελεί διασκευή του ομότιτλου μπεστ σέλερ του Τζέι Παρίνι (εκδόσεις Τόπος), το οποίο άντλησε το υλικό του από τα ημερολόγια του ίδιου του Τολστόι και των συγγενών και φίλων του. Σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, «στην καρδιά της ταινίας βρίσκεται η διαμάχη του ιδεαλισμού και του ρεαλισμού. Ο Τολστόι αντιμετωπιζόταν σαν άγιος εν ζωή και ταυτόχρονα σαν προφήτης του τέλειου έρωτα».
Πηγή: tvxs
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
