Οι συχνοί εφιάλτες «καμπανάκι» για προβλήματα υγείας

Πρόσφατα ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι τακτικοί εφιάλτες στην παιδική ηλικία ίσως είναι ένα πρώιμο σημάδι ψυχικών διαταραχών αργότερα στη ζωή. Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μελέτη που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα στο επιστημονικό έντυπο «Sleep» και βασίστηκε σε παρακολούθηση 6.800 παιδιών, όσα εξ αυτών είχαν συχνά εφιάλτες (δύο-τρεις φορές την εβδομάδα) στις ηλικίες δύο ως επτά ετών αντιμετώπιζαν 3,5 φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να παρουσιάσουν κάποιο ψυχωσικό επεισόδιο, όπως το να έχουν παραισθήσεις ή να ακούνε φωνές, κατά την εφηβεία. Οι επιστήμονες σημείωσαν ότι οι συχνοί εφιάλτες στα παιδιά μπορεί να μαρτυρούν ένα συναισθηματικό τραύμα. Πιθανόν, δηλαδή, το παιδί κατά την... ξυπνητή ζωή του να έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού (bullying) ή βίας στο σπίτι του. Προσέθεσαν επίσης ότι η ενασχόληση με βίαια βιντεοπαιχνίδια πριν από την ώρα του ύπνου μπορεί επίσης να μεταφραστεί σε... όνειρα κακά για τα παιδιά.

Παράλληλα, σύμφωνα με τον Πάτρικ Μακ Ναμάρα, αναπληρωτή καθηγητή Νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, οι εφιάλτες μπορεί να μαρτυρούν ένα (ακόμη και πολύ σοβαρό) πρόβλημα σωματικής υγείας και στους ενηλίκους.

Ονειρευόμαστε μόνο σε ένα πολύ ελαφρύ στάδιο του ύπνου που ονομάζεται REM (Rapid Eye Movement) - βιώνουμε αυτό το στάδιο περί τις τέσσερις ως πέντε φορές κάθε νύχτα (ο REM εμφανίζεται για πρώτη φορά γύρω στα 90 λεπτά από την ώρα που πρωτοκοιμόμαστε).

Πολλά και διαφορετικά προβλήματα υγείας μπορούν να διαταράξουν τον ύπνο μας, γεγονός που σημαίνει ότι είναι πιθανότερο να ξυπνήσει κάποιος κατά τη φάση REM του ύπνου και να θυμάται ότι είδε εφιάλτη, σημειώνει από την πλευρά του ο δρ Νίκολας Οσκροφτ, ερευνητής στο πεδίο του ύπνου και καρδιολόγος στο Νοσοκομείο Παπγουόρθ στο Κέιμπριτζ.

Οι συχνοί εφιάλτες θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να αποτελούν σημάδι υπνικής άπνοιας - κατάσταση στην οποία η αναπνοή σταματά παροδικά αρκετές φορές κατά τη διάρκεια του ύπνου καθώς μπλοκάρονται οι αεραγωγοί. Ασθενείς με υπνική άπνοια αναφέρουν ότι έχουν τακτικά εφιάλτες.

 

Μελέτη του Πανεπιστημίου Σουόνσι που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο «Journal of Clinical Sleep Medicine» το 2011 και περιελάμβανε 47 άνδρες με υπνική άπνοια έδειξε ότι οι εθελοντές που εμφάνιζαν τα πιο σοβαρά συμπτώματα άπνοιας κατά τον ύπνο δήλωναν πως είχαν και τα πιο αρνητικώς φορτισμένα συναισθηματικά και δυσάρεστα όνειρα.

Από άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2012 στο επιστημονικό έντυπο «Sleep Medicine» προέκυψε ότι, όταν ασθενείς έλαβαν θεραπεία για την υπνική άπνοια (μέσω της χρήσης μάσκας κατά τον ύπνο η οποία έστελνε περισσότερο αέρα στους αεραγωγούς), το 91% εξ αυτών σταμάτησε να έχει εφιάλτες.

Σύμφωνα με τον επικεφαλής της μελέτης καθηγητή Αχμέντ ΜπαΧαμάμ, ειδικό στο πεδίο του ύπνου στο Πανεπιστήμιο King Saud της Σαουδικής Αραβίας, η μείωση της ροής οξυγόνου προς τον εγκέφαλο στα άτομα με υπνική άπνοια μπορεί να «γεννήσει»... εφιαλτικές βραδιές.

Επιπλέον τα άσχημα όνειρα μπορεί να συνδέονται με καρδιολογικά προβλήματα, λέει ο δρ Οσκροφτ. Ατομα με συχνούς εφιάλτες είχαν τριπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν καρδιακές αρρυθμίες, σύμφωνα με μελέτη περισσότερων από 6.000 ενηλίκων που δημοσιεύθηκε στο «Netherlands Journal of Medicine» πριν από μία δεκαετία. Συγχρόνως επτά φορές περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν πόνους στο στέρνο είχαν τα άτομα που έβλεπαν τακτικά εφιάλτες. Μια θεωρία, όπως εξηγεί ο δρ Οσκροφτ, είναι ότι τα άτομα με καρδιολογικά προβλήματα - κυρίως όσα πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια - παρουσιάζουν αναπνευστικά προβλήματα τη νύχτα. Η καρδιακή ανεπάρκεια οδηγεί σε συσσώρευση υγρού στους πνεύμονες, γεγονός που δυσχεραίνει την αναπνοή, ιδίως κατά τη φάση REM του ύπνου. Αυτό συμβαίνει επειδή οι περισσότεροι μύες μας παραλύουν στη φάση REM έτσι ώστε να μη βιώνουμε στην πραγματικότητα μέσω κινήσεων τα όνειρά μας. Ωστόσο αυτό μπορεί να έχει επίδραση στους μυς της αναπνοής και να κάνει το άτομο να ξυπνήσει στη φάση REM, με αποτέλεσμα να είναι πιθανότερο να θυμάται τα άσχημα όνειρα που είδε.

Περισσότερες πιθανότητες να δουν εφιάλτες έχουν και τα άτομα με οποιουδήποτε είδους μόλυνση ή φλεγμονή, από σοβαρή γρίπη ως φλεγμονή των νεφρών, κατά τον δρα Μακ Ναμάρα.

Εκτός από τη φάση REM υπάρχει και η φάση non-REM του ύπνου. Η τελευταία χαρακτηρίζεται από τον ύπνο βραδέων κυμάτων κατά τη διάρκεια του οποίου το ανοσοποιητικό μας σύστημα «αυτοεπιδιορθώνεται» και ενισχύεται. «Οταν έχουμε μια λοίμωξη, ακόμη και αν δεν εμφανίζουμε πυρετό, το σώμα χρειάζεται περισσότερο ύπνο βραδέων κυμάτων ώστε να καταφέρει το ανοσοποιητικό σύστημα να πολεμήσει τον ανεπιθύμητο "εισβολέα". Ωστόσο η διαδικασία αυτή "πλήττει" τον ύπνο REM καθυστερώντας τη στιγμή που εισερχόμαστε στον ύπνο των ονείρων. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έντονα, "ζωντανά" όνειρα ή σε εφιάλτες» λέει ο δρ Μακ Ναμάρα και συμπληρώνει πως καθώς κατά τον ύπνο REM επεξεργαζόμαστε τα συναισθήματά μας είναι πιθανόν να συσσωρευθούν αρνητικά συναισθήματα τα οποία θα εκδηλωθούν ως εφιάλτες.

Οι συχνοί βίαιοι εφιάλτες μπορεί να αποτελούν και πρώιμο σημάδι της νόσου του Πάρκινσον - αρκετές φορές προηγούνται των συμπτωμάτων ως και κατά μία δεκαετία -, σημειώνει o δρ Ρόμπερτ Μπρένερ, νευρολόγος από το Νοσοκομείο Spire Bushey στο Γουότφορντ της Βρετανίας. Ο ειδικός αναφέρει ότι το μοτίβο των εφιαλτών σε πολλούς από τους ασθενείς με Πάρκινσον είναι το ίδιο. «Κάποιος τους κυνηγά ή τους επιτίθεται και συχνά, ενώ βλέπουν τον εφιάλτη, τον "ζουν" ρίχνοντας γροθιές ή κλωτσώντας». Αυτό συμβαίνει επειδή το 15% των ατόμων που αργότερα στη ζωή τους εμφανίζουν Πάρκινσον παρουσιάζουν διαταραχή κατά τον ύπνο REM - οι μύες τους δεν παραλύουν σε αυτή τη φάση του ύπνου όπως θα έπρεπε και έτσι κινούνται όσο διαρκεί ο εφιάλτης.

Μελέτη που είχε δημοσιευθεί στο επιστημονικό έντυπο «Neurology» είχε δείξει ότι το 38% των ατόμων με συχνούς εφιάλτες εξαιτίας διαταραχής στον ύπνο REM ανέπτυξε Πάρκινσον μέσα σε διάστημα 12,7 ετών κατά μέσον όρο.

Αλλά και των ημικρανιών προηγούνται σε κάποιες περιπτώσεις δυσάρεστα όνειρα στα οποία κυριαρχούν ο θυμός και η επιθετικότητα, σύμφωνα με μελέτη που είχε δημοσιευθεί στο επιστημονικό έντυπο «Psychotherapy and Psychosomatics». Ενας στους τέσσερις πάσχοντες από ημικρανία εμφανίζει ημικρανία με αύρα - βλέπει φώτα που αναβοσβήνουν ή κάνουν ζιγκ ζαγκ. Ο καθηγητής Μακ Ναμάρα εξηγεί ότι κάποιες φορές η αύρα εμφανίζεται κατά τη διάρκεια του ύπνου REM λαμβάνοντας τη μορφή εφιάλτη ή πολύ έντονου ονείρου στο οποίο ένα φως τυφλώνει το άτομο.

Παράλληλα πολλές γυναίκες αναφέρουν ότι έχουν εφιάλτες στην εμμηνόπαυση. Και αυτό διότι, όπως λέει ο δρ Τόνι Μπόρετ, γυναικολόγος από το Νοσοκομείο Spire Bushey, ως και μία δεκαετία πριν από την εμμηνόπαυση τα επίπεδα των οιστρογόνων πέφτουν σημαντικά, γεγονός που επηρεάζει και τα επίπεδα της σεροτονίνης, του χημικού του εγκεφάλου που συνδέεται με εξάψεις, μεταβολές της διάθεσης, νυχτερινές εφιδρώσεις αλλά και με διαταραχές του ύπνου στο 15% των γυναικών.

Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι και το προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο μπορεί να οδηγήσει σε εφιάλτες. Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2008 από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Δυτικής Αγγλίας έδειξε ότι οι εφιάλτες πιθανώς συνδέονται με τις αλλαγές στη θερμοκρασία του σώματος που εμφανίζονται σε ορισμένες φάσεις του κύκλου των γυναικών. Η αύξηση της ορμόνης προγεστερόνης που καταγράφεται πριν από την περίοδο της γυναίκας ανεβάζει τη θερμοκρασία του σώματος, κάτι που έχει συνδεθεί με αϋπνίες, νυχτερινή εφίδρωση, εξάψεις και έντονα όνειρα αλλά και εφιάλτες.

Η έλλειψη ύπνου μπορεί να αποτελεί άλλη μια αιτία για εφιάλτες. Οπως εξηγεί ο καθηγητής Μακ Ναμάρα, ακόμη και μία-δύο λιγότερες ώρες ύπνου τη νύχτα είναι πιθανόν να μεταφραστούν σε εφιάλτες όταν το άτομο τελικώς κοιμηθεί αρκετά. Και αυτό διότι όταν δεν κοιμόμαστε επαρκώς συνήθως χάνουμε τον ύπνο REM, τον οποίον όμως ο εγκέφαλος χρειάζεται απαραίτητα ώστε να επεξεργαστεί τις πληροφορίες, τις αναμνήσεις και τις γνώσεις της ημέρας. Ετσι όταν τελικώς κοιμηθούμε κανονικά ο εγκέφαλος αποζητεί περισσότερο REM ύπνο έχοντας συσσωρεύσει ανεπεξέργαστα συναισθήματα. Και αυτό μπορεί να γεννήσει εφιάλτες.

Καμιά φορά οι εφιάλτες μας αντικατοπτρίζουν προβλήματα υγείας που εμφανίζουμε στη ζωή μας. Ατομα με αναπνευστικά προβλήματα αναφέρουν συχνά ότι βλέπουν όνειρα στα οποία πνίγονται.

«Κατά τον ύπνο REM ο εγκέφαλος προσπαθεί να επεξεργαστεί έντονα συναισθήματα, πράγματα που μας απασχολούν ή ό,τι δεν μπορούμε να εκφράσουμε με λόγια. Αυτό το κάνει μέσω των εικόνων που βλέπουμε στα όνειρά μας» καταλήγει ο καθηγητής Μακ Ναμάρα.

 

ΠΗΓΗ: tovima.gr