Λεωνίδας Βουρλιώτης Στα μεγάλα εκπαιδευτικά ιδρύματα των ΗΠΑ – όπως τα Harvard, Yale, Princeton, MIT και Stanford – η πρόσβαση δεν αποτελεί απλώς ακαδημαϊκή κατάκτηση. Για τα παιδιά της οικονομικής και κοινωνικής ελίτ, συχνά είναι μέρος μιας οικογενειακής συνέχειας, μια παράδοση που περνά από γενιά σε γενιά. Πίσω όμως από τη βιτρίνα των τεράστιων βιβλιοθηκών και των ιστορικών campus, λειτουργεί ένας μηχανισμός αναπαραγωγής πλεονεκτημάτων που δύσκολα αποκαλύπτεται.
Όταν τα σκάνδαλα βγαίνουν στην επιφάνεια
Το 2019, το σκάνδαλο «Operation Varsity Blues» προκάλεσε ισχυρούς κλυδωνισμούς στο εκπαιδευτικό σύστημα των ΗΠΑ. Δεκάδες εύποροι γονείς κατηγορήθηκαν ότι πλήρωσαν υπέρογκα ποσά προκειμένου τα παιδιά τους να εισαχθούν σε πανεπιστήμια υψηλού κύρους. Ζητήματα όπως πλαστά αθλητικά βιογραφικά, εξαγορά θέσεων σε ομάδες και συνεργασίες με διεφθαρμένους επόπτες εξετάσεων έδειξαν ότι ο δρόμος προς τα Ivy League μπορεί να στρωθεί με χρήμα, όχι με προσπάθεια.
Παρόμοιες υποθέσεις είχαν προηγηθεί: διαρροές θεμάτων SAT ή ακόμα και ηλεκτρονικές παρεμβολές σε τράπεζες θεμάτων. Όλα αυτά συνέβαλαν σε ένα συμπέρασμα: σε ορισμένες περιπτώσεις, η επιτυχία εξαρτάται περισσότερο από το ύψος του λογαριασμού παρά από το ταλέντο.
Οι «θεσμικά» αποδεκτοί τρόποι πρόσβασης
Η διαφθορά όμως αποτελεί μικρό μόνο μέρος του προβλήματος. Οι πιο εύποροι έχουν στη διάθεσή τους σειρά στρατηγικών που θεωρούνται «νόμιμες», αλλά πρακτικά λειτουργούν σαν παράκαμψη του ανταγωνισμού:
- υψηλές δωρεές στα πανεπιστήμια, που συχνά συνοδεύονται από «ευνοϊκές» εισαγωγές,
- προσωπικοί σύμβουλοι που καθοδηγούν βήμα-βήμα τη δημιουργία «τέλειου» φακέλου,
- ακριβές προετοιμασίες μέσω ιδιωτικών καθηγητών και εξειδικευμένων summer camps,
- ενασχόληση με αθλήματα και δραστηριότητες που εντυπωσιάζουν τις επιτροπές.
Δεν είναι τυχαίο ότι αρκετοί ερευνητές επισημαίνουν πως οι οικονομικά ισχυροί γονείς δεν χρειάζεται να δωροδοκήσουν. Αρκεί να δωρίσουν.
Προνόμιο που μεταβιβάζεται
Δεν πρέπει βέβαια να θεωρούμε ότι κάθε παιδί πλούσιας οικογένειας εισάγεται χωρίς ακαδημαϊκές δυνατότητες. Πολλά από αυτά έχουν γαλουχηθεί σε περιβάλλον που ευνοεί τη μάθηση: βιβλιοθήκες, γονείς με πανεπιστημιακό υπόβαθρο, επαφές σε ερευνητικούς κύκλους, πρόσβαση σε πολιτισμό και γνώσεις.
Όπως έχει επισημάνει ο Πιερ Μπουρντιέ, το «μορφωτικό κεφάλαιο» – οι αξίες, οι αντιλήψεις, οι προσδοκίες και η κουλτούρα του σπιτιού – κληρονομείται και μετασχηματίζει το εκπαιδευτικό μέλλον.
Η ψευδαίσθηση της ίσης ευκαιρίας
Η μεγαλύτερη παρανόηση γύρω από τα κορυφαία πανεπιστήμια είναι ότι όλοι ξεκινούν από την ίδια αφετηρία. Μαθητές από λιγότερο προνομιούχα περιβάλλοντα συχνά θεωρούν ότι αποτυγχάνουν λόγω προσωπικής ανεπάρκειας, αγνοώντας την ανισότητα των όρων αγώνα.
Στην αμερικανική πραγματικότητα, η ανισότητα αποτελεί κυρίαρχο κανόνα. Όσο η κοινωνία συνεχίζει να ερμηνεύει το προνόμιο ως «αξία» και την κοινωνική θέση ως «ικανότητα», ο μύθος της meritocracy θα παραμένει άθικτος.
Δημόσιο αγαθό ή πολυτελής υπηρεσία;
Η αντιμετώπιση του φαινομένου απαιτεί αλλαγές: περισσότερη διαφάνεια, σαφείς διαδικασίες εισαγωγής, περιορισμό του ρόλου των δωρεών και ενίσχυση ευκαιριών για κοινωνικές ομάδες που σήμερα αντιμετωπίζουν οικονομικά εμπόδια. Η εκπαίδευση δεν μπορεί να λειτουργεί σαν προϊόν πολυτελείας, αλλά πρέπει να υπηρετεί τον κοινωνικό της σκοπό.
Τι δείχνουν οι αριθμοί
- 16 από τα 20 πιο «εύπορα» πανεπιστήμια βρίσκονται στις ΗΠΑ
- το κόστος φοίτησης στα ιδιωτικά ιδρύματα μπορεί να ξεπερνά τα 80.000 δολάρια ανά έτος
- περισσότεροι από 8,7 εκατομμύρια Αμερικανοί άνω των 50 συνεχίζουν να αποπληρώνουν φοιτητικά δάνεια
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Έκτακτο επίδομα έως 1.700 ευρώ σε εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα
Η πιο εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών στην Ελλάδα σε 2 ημέρες στα χέρια σου - Δίνεις από το σπίτι σου
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 12/12
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
