Κάθε Νοέμβρη, το Πολυτεχνείο ξανανοίγει τις πύλες του στη μνήμη και στη συνείδησή μας. Δεν είναι μια «επέτειος» σαν τις άλλες· είναι μια ζωντανή υπενθύμιση ότι η ελευθερία δεν χαρίζεται, κατακτιέται. Οι φοιτητές του ’73 ύψωσαν τη φωνή τους ενάντια στη βία, στη σιωπή, στην υποκρισία. Ήταν η στιγμή που η ιστορία βρήκε φωνή, και η φωνή αυτή φώναξε: «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία».
Πενήντα δύο χρόνια μετά, τα ίδια λόγια αντηχούν πιο επίκαιρα από ποτέ. Μόνο που σήμερα δεν μας πνίγουν τα τανκς, μας πνίγει η αδιαφορία, η αποξένωση, η επιτηδευμένη ευημερία που σκεπάζει την κοινωνική ανισότητα. Το Πολυτεχνείο δεν είναι πια μόνο σύμβολο αντίστασης, είναι καθρέφτης της κοινωνίας μας: δείχνει πόσο δρόμο έχουμε διανύσει και πόσο δρόμο έχουμε ακόμη να κάνουμε.
Το ψωμί ξαναγίνεται ζητούμενο. Οι δείκτες μπορεί να δείχνουν ανάπτυξη, αλλά ο μέσος πολίτης μετρά το μήνα μέρα με τη μέρα.Η Οικονομία είναι στην πράξη μη βιώσιμη, μια και δεν γίνονται χρόνια τώρα παραγωγικές επενδύσεις. Η ακρίβεια, η αισχροκέρδεια και η ανισότητα ακυρώνουν στην πράξη κάθε υπόσχεση κοινωνικής δικαιοσύνης. Τότε, οι νέοι διεκδικούσαν το δικαίωμα στη ζωή· σήμερα, οι νέοι παλεύουν απλώς να μη μεταναστεύσουν για να τη ζήσουν.
Η παιδεία, η μεγάλη πληγή. Το δημόσιο Πανεπιστήμιο αποψιλώνεται, εμπορευματοποιείται, παραδίδεται σε λογικές αγοράς. Οι νέοι αντιμετωπίζονται σαν πελάτες, οι δάσκαλοι σαν υπάλληλοι, τα ιδανικά σαν εμπόδια. Η γνώση γίνεται «υπηρεσία» και ο φοιτητής «καταναλωτής». Από την μια πλευρά έχουμε την συστηματική υποχρηματοδότηση της δημόσιας εκπαίδευσης και των Πανεπιστημίων και από την άλλη την δήθεν «αριστεία» των διορισμένων για τις πολύτιμες υπηρεσίες που προσφέρουν από κυβερνητικά πόστα, απαξιώνοντας κάθε έννοια στοιχειώδους ηθικής!
Όμως χωρίς δημόσια, ελεύθερη και ανεξάρτητη παιδεία, δεν υπάρχει δημοκρατία, υπάρχει απλώς διαχείριση υπηκόων.
Κι η ελευθερία; Αυτή η τόσο ταλαιπωρημένη λέξη. Σήμερα δεν χρειάζονται λογοκριτές, αρκούν οι αλγόριθμοι, τα μέσα, η κατευθυνόμενη πληροφόρηση, η εξάρτηση των θεσμών. Οι παρακολουθήσεις, η φίμωση, η δεκατετράμηνη φυλάκιση σπουδαστή γιατί έγραψε πολιτικό σύνθημα σε τοίχο Σχολής, η απαξίωση κάθε φωνής που διαφωνεί συνθέτουν μια νέα, «ήπια» χούντα, όπου η σιωπή είναι επιδοτούμενη και η αξιοπρέπεια τιμωρείται.
Το τότε και το τώρα μοιάζουν πιο κοντά απ’ όσο νομίζουμε. Και τότε υπήρχαν φόβος, καταστολή, παραπληροφόρηση· και τώρα υπάρχει η ψευδαίσθηση της ελευθερίας μέσα σε ένα καθεστώς επιτήρησης και αδιαφορίας. Τότε, η δικτατορία φορούσε στολή. Τώρα, φορά κοστούμι και χαμόγελο.
Το μήνυμα του Πολυτεχνείου, όμως, παραμένει ακέραιο: να μη συνηθίσουμε. Να μην αποδεχθούμε τη σήψη ως κανονικότητα, τη διαφθορά ως αναπόφευκτη, τη βία ως μέθοδο διακυβέρνησης. Να θυμόμαστε ότι η αξιοπρέπεια δεν μετριέται σε ευρώ, αλλά σε στάση ζωής.
Η Ελλάδα χρειάζεται ξανά πολίτες που σκέφτονται, που αμφισβητούν, που συμμετέχουν. Όπως τότε, έτσι και τώρα, δεν αρκεί η μνήμη· χρειάζεται πράξη. Γιατί η δημοκρατία δεν επιβιώνει από τις επετείους, αλλά από τη συμμετοχή των πολιτών της. Και αλήθεια, ποιος μπορεί να μιλήσει για Δημοκρατία, όταν το έγκλημα των Τεμπών μένει ατιμώρητο; Όταν νέοι άνθρωποι χάνονται εξαιτίας της απληστίας, της αδιαφορίας και της συγκάλυψης; Το Πολυτεχνείο μάς καλεί να μη συνηθίσουμε τον θάνατο, να μη δεχθούμε τη συνενοχή ως μοίρα. Αν κάτι οφείλουμε στους νεκρούς του Νοέμβρη και των Τεμπών, είναι να κρατήσουμε ζωντανή τη φλόγα της δικαιοσύνης και της αξιοπρέπειας, για όλους.
Το Πολυτεχνείο του 1973 δεν τελείωσε το πρωί της 17ης Νοέμβρη. Συνεχίζεται κάθε φορά που κάποιος λέει «όχι» στην αδικία, κάθε φορά που ένας νέος διεκδικεί να ορίζει το μέλλον του.
Η τσακισμένη πύλη δεν είναι μνημείο, είναι προειδοποίηση: η ελευθερία κατακτάται, δεν παραδίδεται.
Κι όσο θα υπάρχουν άνθρωποι που θυμούνται και αγωνίζονται, η φωνή εκείνη θα συνεχίζει να ακούγεται:
«Εδώ Πολυτεχνείο!», εδώ Αντίσταση, εδώ Ελπίδα.
*Ομοτ. Καθηγητή ΕΜΠ, π. Πρύτανη
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 12/11
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
