Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου (ΠΑ) διατηρεί εξ’ αιτίας της θέσης του στις ακριτικές περιοχές του Βορείου Αιγαίου (Λήμνος, Λέσβος, Χίος, Σάμος) και του Νοτίου Αιγαίου (Ρόδος, Σύρος) ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ενώ αντιμετωπίζει προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες που συνάδουν με αυτή την ειδική τοπογραφία, σε συνάρτηση και με το νησιωτικό του χαρακτήρα.
Τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ΠΑ αφορούν:
α) στη μειωμένη επάρκεια υποδομών εστιών για δωρεάν φιλοξενία σημαντικού αριθμού φοιτητών/φοιτητριών. Παρότι στεγάζεται το 69,75% των προπτυχιακών φοιτητών/ φοιτητριών που αιτήθηκαν δωρεάν στέγαση και συνολικά το 5.81% των προπτυχιακών φοιτητών/φοιτητριών που φοιτούν σήμερα στο πλαίσιο του ορίου ν+(2/3), όπου ν τα έτη σπουδών που προσαυξάνονται κατά 2 στα τμήματα τετραετούς φοίτησης και κατά 3 στα τμήματα πενταετούς φοίτησης, το ποσοστό δωρεάν στέγασης κρίνεται χαμηλό. Το Υπουργείο Παιδείας έχει βοηθήσει σημαντικά προς αυτή την κατεύθυνση, διαθέτοντας κονδύλια για την αγορά οικοπέδων που θα μπορέσουν να ικανοποιήσουν τις υπάρχουσες ανάγκες. Οι διαδικασίες όμως των σχετικών διαγωνισμών είναι χρονοβόρες και δύσκολες για τις υποστελεχωμένες υπηρεσίες που καλούνται να αναλάβουν τη διεξαγωγή τους, ενώ παράλληλα υπάρχει περιορισμένη προσφορά ή και καμία ανταπόκριση στις σχετικές προσκλήσεις. Παρ’ όλα αυτά, ευελπιστούμε ότι θα έχουμε κάποιο αποτέλεσμα στις σχετικές διαδικασίες στη Ρόδο, στη Λήμνο αναμένεται πολύ σύντομα να ολοκληρωθεί η διαδικασία μεταβίβασης μια μεγάλης έκτασης στο ΠΑ που προκύπτει από δωρεά του ιδιώτη κ. Ηλιάδη, στη Σύρο αναμένουμε την ολοκλήρωση της διαδικασίας μεταβίβασης μέρους έκτασης ενός τέως στρατοπέδου από το Δήμο στο ΠΑ, ενώ στη Χίο έχουμε ήδη ξεκινήσει τη διαδικασία υποβολής φακέλου για ΣΔΙΤ για την κατασκευή νέων φοιτητικών κατοικιών σε οικόπεδο ιδιοκτησίας του ΠΑ, ενώ πιθανόν να προκύψουν και εναλλακτικές προοπτικές χρηματοδότησης φοιτητικών εστιών σε συνεργασία με την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου. Τέλος, τόσο στη Μυτιλήνη, όσο και στη Χίο, υπάρχει η προοπτική δωρεάς οικοπέδων από τις αντίστοιχες Μητροπόλεις, που υποστηρίζουν έμπρακτα την προσπάθεια ανάπτυξης του ΠΑ.
β) στην έλλειψη ικανοποιητικών συγκοινωνιακών δικτύων που να συνδέουν τα νησιά όπου εδράζεται το ΠΑ με τα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας (Αθήνα και Θεσσαλονίκη). Υπάρχει συστηματική ακτοπλοϊκή σύνδεση με τον Πειραιά, αλλά ανεπαρκής με τη Θεσσαλονίκη, ενώ τα αεροπορικά εισιτήρια διατίθενται σε σχετικά ψηλές τιμές. Παράλληλα λείπει η απευθείας σύνδεση με άλλους δευτερεύοντες κόμβους, όπως για παράδειγμα την Κρήτη ή το Βόλο, κάτι που θα διευκόλυνε την πρόσβαση των φοιτητών/φοιτητριών από περιοχές από όπου αντλεί αποδεδειγμένα (με βάση στατιστικά στοιχεία που διαθέτουμε) υποψηφίους/υποψήφιες το ΠΑ. Τέλος υπάρχει μειωμένη επάρκεια ακτοπλοϊκής σύνδεσης και μεταξύ των νησιών που απαρτίζουν το δίκτυο του ΠΑ, γεγονός που συχνά αναγκάζει τα μέλη του ΠΑ να μετακινούνται (κυρίως) μέσω Αθηνών από το ένα νησί στο άλλο, κάτι που επιβαρύνει το οικονομικό κόστος, αλλά και την ταλαιπωρία που υφίστανται.
γ) στην υποστελέχωση, όχι τόσο σε επίπεδο διδακτικού αλλά κυρίως διοικητικού προσωπικού, αν και αυτό είναι ένα μάλλον πανελλήνιο πρόβλημα, που αφορά σχεδόν σε όλες τις υπηρεσίες του ελληνικού δημοσίου, οπότε δεν έχει νόημα να επεκταθούμε περαιτέρω, παρ’ ότι είναι σημαντικό να επισημανθεί.
Τα κυριότερα πλεονεκτήματα του ΠΑ, που προσφέρουν και ευκαιρίες περαιτέρω ανάπτυξής του, αφορούν:
α) στο εξαιρετικά υψηλό επίπεδο του συνόλου του ακαδημαϊκού προσωπικού, όσον αφορά στις ερευνητικές και ευρύτερες επιστημονικές δραστηριότητες, καθώς και στη συγκινητική αφοσίωση του (υποστελεχωμένου) διοικητικού προσωπικού στην επιτέλεση των καθηκόντων τους. Το ΠΑ συμμετείχε και φέτος σε δύο κορυφαίες παγκόσμιες κατατάξεις του διεθνούς οργανισμού Times Higher Education (THE), επιβεβαιώνοντας τη θέση του μεταξύ των πανεπιστημίων με διεθνή απήχηση και δυναμική ακαδημαϊκή παρουσία. Στην κατάταξη Times Higher Education World University Rankings 2026, το ΠΑ διατήρησε τη θέση του στο εύρος 1001-1200 ανάμεσα σε 2.191 πανεπιστήμια παγκοσμίως και τοποθετείται στην 7η θέση μεταξύ των 19 ελληνικών πανεπιστημίων που συμμετείχαν. Το ΠΑ διατήρησε ιδιαίτερα καλή επίδοση και στη σύνδεση με τον επιχειρηματικό τομέα, όπου κατατάχθηκε στην 281η θέση παγκοσμίως (95η θέση στην Ευρώπη και 3η θέση στην Ελλάδα), με βαθμολογία 83,5/100, αναδεικνύοντας τη συμβολή του καινοτομία, στη μεταφορά γνώσης και στην ανάπτυξη συνεργειών με την αγορά εργασίας. Επίσης υπήρξε μικρή βελτίωση και στους δείκτες ποιότητας της έρευνας και ερευνητικού περιβάλλοντος, ενισχύοντας περαιτέρω τη διεθνή εικόνα του ΠΑ ως ανερχόμενου ερευνητικού ιδρύματος, με σταθερή πορεία ανάπτυξης. Είχε προηγηθεί η παγκόσμια κατάταξη Times Higher Education Impact Rankings 2025, όπου το ΠΑ είχε ιδιαίτερα υψηλή επίδοση στο Στόχο 4 “Ποιοτική Εκπαίδευση”, επιβεβαιώνοντας τη σταθερή δέσμευσή του για αναβάθμιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και παροχή ίσων ευκαιριών πρόσβασης στη γνώση. Τέλος, υπήρξε μια αύξηση του ποσοστού των ερευνητών/ερευνητριών που εντάσσονται στο 2% της παγκόσμιας κατάταξης από 18 σε 22, δεδομένο που πρέπει να συνεκτιμηθεί σε σχέση με το συνολικό αριθμό των ΔΕΠ του ΠΑ, που είναι σημαντικά μικρότερος άλλων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
β) στη σταθερή δέσμευση του ΠΑ στην κατεύθυνση της φοιτητοκεντρικής μάθησης, που διευκολύνεται από τη δυνατότητα καθημερινής προσωπικής επαφής των φοιτητών/φοιτητριών με τους/τις διδάσκοντες/διδάσκουσες, τόσο εντός, όσο και εκτός των πανεπιστημιακών εγκαταστάσεων, με δεδομένη τη συνύπαρξη στις μικρές κοινωνίες των νησιών, όπου η καθημερινή δια ζώσης επικοινωνία είναι εύκολη και δημιουργική. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε αυτό το πλαίσιο υπάρχει η δυνατότητα συμμετοχής σημαντικού ποσοστού φοιτητών/φοιτητριών σε ερευνητικά προγράμματα που δίνουν τη δυνατότητα απόκτησης εμπειρίας στο ακαδημαϊκό αντικείμενο στο οποίο εστιάζουν την προσοχή τους, αξιοποιώντας τις αξιόλογες ερευνητικές υποδομές που διαθέτουν τα ερευνητικά εργαστήρια του ΠΑ, οι οποίες δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από αντίστοιχες άλλων πανεπιστημίων της Ελλάδας και πιθανόν και του εξωτερικού, ενώ ενισχύονται και αναβαθμίζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Αυτές οι εμπειρίες επαυξάνουν τις δυνατότητες της ακαδημαϊκής εξέλιξης των φοιτητών/φοιτητριών, καθώς και την προοπτική της μελλοντικής πρόσβασής τους στην αγορά εργασίας.
γ) στη ζωή στα νησιά, σε περιβάλλον ιδιαίτερα μειωμένων κινδύνων εγκληματικότητας σε σχέση με τα μεγάλα αστικά κέντρα, που προσφέρει ευκαιρίες για άμεση επαφή με άλλους/ες φοιτητές/φοιτήτριες, αλλά, όπως έχει προαναφερθεί και με όλα τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, καθώς και τους/τις κατοίκους των τοπικών κοινοτήτων, σε σχέση με την αποστασιοποίηση και τη σχετική περιχαράκωση των φοιτητών/φοιτητριών σε δικές τους παρέες ή κοινότητες που παρατηρείται στα μεγάλα αστικά κέντρα. Επιπρόσθετα, τα νησιά διαθέτουν ιδιαίτερο πολιτιστικό απόθεμα και ελκυστικά τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, που αποτελούν σταθερά τόπους προσέλκυσης επισκεπτών/τουριστών. Γιατί λοιπόν όχι και φοιτητών/φοιτητριών, που έχουν μια ευκαιρία να βιώσουν νέες εμπειρίες και να διευρύνουν τις γνώσεις τους σε θεματικές που δεν είναι εύκολο να «αγγίξουν» ζώντας στο περιβάλλον των μεγάλων αστικών κέντρων;
Σημειώνεται ότι:
Στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου υπάρχουν 18 Τμήματα και λειτουργούν:
- 18 Προγράμματα Προπτυχιακών Σπουδών (ΠΠΣ), ενώ έχουν υποβληθεί προτάσεις για τη λειτουργία 1 νέου Παράλληλου Προγράμματος Σπουδών από το Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας και 2 από το Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής
- 1 Ξενόγλωσσο Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών, με τίτλο «Eastern Mediterranean Studies. Archaeology, History, Culture», στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών: Αρχαιολογία, Γλωσσολογία, Διεθνείς Σχέσεις
- 46 Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ), στα οποία συμπεριλαμβάνονται 8 Ξενόγλωσσα ΠΜΣ
- 9 Διιδρυματικά ΠΜΣ των οποίων έχουν τη διοικητική ευθύνη άλλα ΑΕΙ, στα οποία συμπεριλαμβάνεται 1 Κοινό Ξενόγλωσσο ΠΜΣ
Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι το ΠΑ διατηρεί μια καλή θέση και μπορεί να έχει ακόμα καλύτερη προοπτική σε ένα διαρκώς και έντονα μεταλλασσόμενο περιβάλλον που αφορά στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Σε αυτό το περιβάλλον απαιτείται διορατικότητα και ικανότητα πρόβλεψης των συνεπειών που θα έχουν, καθώς και των πιθανών αλλαγών που θα επιφέρουν σύνθετα παραγοντικά συστήματα στο πεδίο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης: οι ευρύτερες τεχνολογικές εξελίξεις, μέρος των οποίων είναι οι εφαρμογές της Artificial Intelligence (AI), η κλιματική αλλαγή και οι όροι διαβίωσης στα μεγάλα αστικά κέντρα, η πρόσβαση σε πηγές ενέργειας, συγκροτούν μερικές μόνο από τις προκλήσεις που θα κρίνουν τις μελλοντικές προσαρμογές και τους αντίστοιχους μετασχηματισμούς.
Το ΠΑ μπορεί εν μέρει να διαμορφώσει (και ήδη έχει αρχίσει να διαμορφώνει) μια δική του στρατηγική εν όψει των συγκεκριμένων προκλήσεων, αλλά είναι προφανές ότι δεν μπορεί να ολοκληρώσει αυτή τη στρατηγική χωρίς συνδιαλλαγή και συναντίληψη με τα υπόλοιπα ελληνικά πανεπιστήμια, με τα πανεπιστήμια του εξωτερικού με τα οποία έχει διαμορφώσει συνεργασίες και ιδιαίτερα αυτά που εντάσσονται στην Ευρωπαϊκή Συμμαχία ERUA στην οποία μετέχει και το ΠΑ, καθώς και με τους κρατικούς φορείς που διαμορφώνουν μια εθνική στρατηγική.
Υπό αυτό το πρίσμα απαιτείται ίσως μια περίσκεψη και προσεκτικά βήματα που θα σχεδιαστούν συλλογικά για τα επόμενα 5 έως 10 χρόνια, με πρόβλεψη για ικανότητες γρήγορων προσαρμογών σε πιθανές αναδυόμενες ιδιότητες των παραγοντικών συστημάτων που επικαθορίζουν το πεδίο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αυτή τη συλλογική ευθύνη αξίζει και πρέπει να αναλάβουν όλοι οι φορείς που εμπλέκονται στην προσπάθεια μιας ομαλής και εποικοδομητικής πορείας της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης προς το μέλλον.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 10/11
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
