Μαρία Δούση Η λατινική ρίζα casus κρύβει στην απλότητά της ένα ευρύ φάσμα εννοιών: από την κυριολεκτική «πτώση» ή «κατάπτωση» μέχρι την «περίσταση», την «σύμπτωση» και την «αφορμή». Στη νομική και στρατιωτική γλώσσα το casus μετατρέπεται σε κρίσιμο εργαλείο ανάλυσης· η φράση «casus belli» δηλώνει την «αιτία του πολέμου» — το περιστατικό ή την πρόκληση που μπορεί να οδηγήσει σε ένοπλη σύγκρουση.
Από την ετυμολογία στην πρακτική: η έννοια αυτή αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα όταν εφαρμόζεται στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Σε κείμενό του για το θέμα, ο Παναγιώτης Κονδύλης αναδεικνύει με σαφήνεια πώς το γεωγραφικό πλεονέκτημα – ή το βάθος – του ενός ή του άλλου κράτους μεταφράζεται άμεσα σε στρατιωτικές δυνατότητες και περιορισμούς.
Η Ελλάδα, λόγω της μικρής έκτασης του ελληνικού χώρου προς την Ανατολή, εκτίθεται σε κτύπημα ολόκληρης της επικράτειάς της με όπλα μέσου βεληνεκούς. Αντιθέτως, η Τουρκία διαθέτει μεγάλο βάθος εδάφους, που της επιτρέπει να αποσύρει και να προφυλάσσει δυνάμεις πέρα από την άμεση εμβέλεια της ελληνικής πυροβολικής ισχύος. Η στρατηγική ανισορροπία εντείνεται από τον σύγχρονο εξοπλισμό: αναφορές για βλήματα μεγάλου βεληνεκούς, αεροπορικές δυνατότητες με εκτεταμένη ακτίνα δράσης και δυνατότητες ανεφοδιασμού εν πτήσει αλλάζουν το στίγμα μιας ενδεχόμενης σύγκρουσης.
Κονδύλης υπογραμμίζει ότι αυτή η πραγματικότητα καθιστά επισφαλή ακόμη και τις επιλογές «προληπτικού χτυπήματος»· δεν είναι βέβαιο ότι οι αεροπορικές δυνάμεις που θα στόχευαν θα εδρεύουν σε κοντινά αεροδρόμια και θα είναι εκτεθειμένες σε έναν αιφνιδιασμό. Η απάντηση, κατά τον συγγραφέα, περνά από την απόκτηση κατάλληλων πυραυλικών συστημάτων και την ενίσχυση των δυνατοτήτων ανεφοδιασμού των ελληνικών μαχητικών — ενδεικτικά, η ανάγκη ανεφοδιασμού μεταξύ Κρήτης και Κύπρου αναφέρεται ως κρίσιμη.
Πέρα από τα τεχνικά ζητήματα, ο συγγραφέας θέτει και πολιτικό ερώτημα: πώς επηρεάζονται οι δυνατότητες άσκησης κυριαρχίας όταν οι αποφάσεις μιας χώρας εξαρτώνται από το τι «ανέχονται» ξένοι εταίροι; Αν Ελλάς και Κύπρος λειτουργούν de facto με περιορισμένα κυριαρχικά περιθώρια λόγω διεθνών δεσμεύσεων ή επιρροής τρίτων δυνάμεων, τότε επιλογές όπως η εγκατάσταση ελληνικών αεροπορικών μονάδων στην Κύπρο καθίστανται δυσκολότερες — με συνέπεια τη μείωση των στρατηγικών επιλογών σε περίπτωση κρίσης.
Στο τέλος της ανάλυσης τίθεται και μια ρεαλιστική παρατήρηση: σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον όπου τεχνολογία, γεωγραφία και πολιτικές συμμαχίες διαμορφώνουν τις επιλογές, η έννοια του casus belli παραμένει χρήσιμη για να κατανοήσουμε όχι μόνο την «αφορμή» μιας σύγκρουσης, αλλά και τη δομή των στρατηγικών περιορισμών και δυνατοτήτων που προηγούνται κάθε απόφασης για χρήση βίας.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 6/12
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
