Το Ιδιοκτησιακό Καθεστώς των 4 Μη-κρατικών Πανεπιστημίων

*Ο Πρόδρομος Γιαννάς είναι Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής όπου διδάσκει στο ΠΜΣ «Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων».

Τον τελευταίο καιρό η ελληνική δημόσια σφαίρα κατακλύζεται από πολλά άρθρα που επικεντρώνονται στη λειτουργία των 4 μη κρατικών πανεπιστήμιων ή νομικών προσώπων πανεπιστημιακής εκπαίδευσης (Ν.Π.Π.Ε) που έλαβαν στις 29 Αυγούστου άδεια λειτουργίας από το Υπουργείο μετά από αξιολόγηση και θετική εισήγηση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘ.Α.Α.Ε.) και του Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.). Η δημόσια σφαίρα βρίθει από δημοσιεύματα που έχουν ως πηγή πληροφόρησης  τις ιστοσελίδες και τις ανακοινώσεις αυτών των νεοσύστατων ιδρυμάτων ή/και αναπαραγάγουν άρθρα του νόμου αδειοδότησης τους συνοδεύοντας τα από τοποθετήσεις κυβερνητικών αξιωματούχων.  Στον αντίποδα, υπάρχουν και αρνητικά δημοσιεύματα που στέκονται επικριτικά στις αστοχίες και τα κενά των «εξπρές» διαδικασιών αξιολόγησης που ακολούθησαν η ΕΘ.Α.Α.Ε και ο Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.  

Σε αυτό το άρθρο θα επικεντρωθώ στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των παρακάτω 4 ΝΠΠΕ. 

Το ιδιοκτησιακό καθεστώς των 4 μη κρατικών πανεπιστημίων είναι άμεσα συνυφασμένο με την  νομική προσωπικότητα που αποδίδεται στα 4 ΝΠΠΕ. Ο νόμος 5094/2024 στο άρθρο 134 παρ.1 ρητά αναφέρει ότι το παράρτημα «αποτελεί νομικό πρόσωπο ειδικού σκοπού με νομική προσωπικότητα, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με αποκλειστικό σκοπό την παροχή υπηρεσιών ανώτατης εκπαίδευσης». Επιλέχθηκε η διατύπωση του μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα του ΝΠΠΕ για να συνάδει με το άρθρο 28 του Συντάγματος, τις τοποθετήσεις έγκριτων συνταγματολόγων όπως των καθηγητών Ευάγγελου Βενιζέλου και Αντώνη Μανιτάκη και το ενωσιακό δίκαιο με στόχο να παρακαμφθεί η αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος. Παρότι η ολομέλεια του Συμβουλίου Επικρατείας έκρινε με απόφαση της τον Ιούνιο του 2025 συνταγματικό τον Νόμο 5094/2024, το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ΝΠΠΕ εγείρει κατά τη γνώμη μου σοβαρά ερωτήματα για 3 από τα 4.

Τα ΝΠΠΕ καλούνται να υλοποιήσουν, με μικρές προσαρμογές, τα προγράμματα σπουδών των μητρικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, εκ των οποίων τα τρία είναι δημόσια και ένα είναι ιδιωτικό, κερδοσκοπικό.  Το βασικό ζήτημα που προκύπτει είναι ότι τα μητρικά πανεπιστήμια καλούνται να υλοποιήσουν με διαφορετικό τρόπο εκπαιδευτικές υπηρεσίες ανώτατης εκπαίδευσης στην Ελλάδα σε σχέση με την πεπατημένη που ακολουθούν στην έδρα τους. Αυτό συμβαίνει γιατί ιδιωτικά κολλέγια και ιδιωτικές εταιρείες αναλαμβάνουν την υλοποίηση των προγραμμάτων σπουδών στην Ελλάδα.  Το πρόβλημα δεν έγκειται στο ότι οι φορείς υλοποίησης είναι ιδιωτικοί αλλά στη διαπίστωση  ότι δεν λειτουργούν ως μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί, εξαιρουμένου του Anatolia College of Thessaloniki. Για να προσφέρουν εκπαιδευτικές υπηρεσίες ανώτατης εκπαίδευσης ως μη κυβερνητικοί οργανισμοί, τα ΝΠΠΕ πρέπει να μην έχουν ως κύριο στόχο τη μεγιστοποίηση των κερδών. Σε περίπτωση που προκύπτουν κέρδη, δεν μπορεί να διανέμονται στα μέλη του νομικού προσώπου ούτε να καταβάλλονται υπέρογκες αυξήσεις στους μισθούς των υψηλόβαθμων στελεχών. Τα κέρδη θα πρέπει να επανεπενδύονται στην επίτευξη του σκοπού που έχει κοινωνικό χαρακτήρα. Η επανεπένδυση μπορεί να πάρει την μορφή ενός εκτεταμένου προγράμματος χορήγησης υποτροφιών σε φοιτητές και φοιτήτριες, ελάφρυνσης του ύψους   καταβολής των διδάκτρων για φοιτητές και φοιτήτριες που εμπίπτουν σε ειδικές κατηγορίες, αναβάθμιση των κτηριακών εγκαταστάσεων και της υλικοτεχνικής υποδομής, κα. Για τους κερδοσκοπικούς εκπαιδευτικούς οργανισμούς, τα δίδακτρα αποτελούν τη κύρια πηγή των εσόδων ενώ οι μη κερδοσκοπικοί εκπαιδευτικοί οργανισμοί έχουν αναπτύξει ως πρόσθετες πηγές εσόδων τις δωρεές, τις χορηγίες και τα χρηματοδοτούμενα προγράμματα από διεθνείς και εθνικούς φορείς.   Κοντολογίς, οι αρχές που διέπουν τους  κερδοσκοπικούς εκπαιδευτικούς οργανισμούς διαφέρουν από τις αντίστοιχες των μη-κερδοσκοπικών  και αυτή η ειδοποιός διαφορά επηρεάζει την λειτουργία και ποιότητα των προσφερόμενων εκπαιδευτικών υπηρεσιών.    

ΝΠΠΕ. Αnatolia American University

Δεν τίθεται θέμα για το Anatolia American University γιατί το συνεργαζόμενο κολλέγιο, το Anatolia College of Thessaloniki, είναι μη-κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Δεν υπάρχει λόγος να αμφισβητηθεί ότι ένας εκπαιδευτικός οργανισμός που έχει μακροχρόνια παρουσία στην Ελλάδα ως μη-κερδοσκοπικός οργανισμός δεν θα ακολουθήσει την ίδια πορεία στην παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών ως ΝΠΠΕ.

ΝΠΠΕ. City University of York, European Campus

To Πανεπιστήμιο του York από το Ηνωμένο Βασίλειο έχει τα τελευταία χρόνια συνάψει στρατηγική συνεργασία με το ιδιωτικό κολλέγιο City College με έδρα τη Θεσσαλονίκη.  Εκτός από το Παράρτημα στη Ελλάδα, το Πανεπιστήμιο του York διαθέτει και ένα δεύτερο Παράρτημα στη Μουμπάϊ  της Ινδίας.  Το γεγονός ότι η ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου York ενσωματώνει στη κεντρική του ιστοσελίδα υπερσύνδεσμο που παραπέμπει στο Παράρτημα στην Ελλάδα δηλώνει ότι η συνεργασία μεταξύ του Πανεπιστημίου και του City College έχει κτιστεί σε στέρεες βάσεις.

Το City προσέφερε ως ιδιωτικό κολλέγιο προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών του Πανεπιστημίου York και πριν την ψήφιση του Νόμου 5094/2024.  Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του Παραρτήματος «Οι απόφοιτοι του CITY College, University of York Europe Campus όλων των τμημάτων αποκτούν επαγγελματική ισοδυναμία στην Ελλάδα… Η αναγνώριση αυτή αφορά τις πτυχιακές και τις μεταπτυχιακές σπουδές…» Λογικά, η έγκριση αδειοδότησης του ΝΠΠΕ δεν αλλάζει επί της ουσίας τίποτα από το τρόπο που το City θα συνεχίσει να προσφέρει τα προγράμματα του Πανεπιστημίου York ως ΝΠΠΕ.

Το θέμα που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, όμως, είναι ότι οι υπηρεσίες ανώτατης εκπαίδευσης του ΝΠΠΕ θα υλοποιούνται από το ιδιωτικό City College το οποίο από τη σύσταση του το 1991 μέχρι σήμερα λειτουργεί με την επωνυμία «City Εκπαιδευτική Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης». Στις  εκθέσεις του Διαχειριστή της εταιρείας Γεωργίου Στρατηγάκη ο αριθμοδείκτης που απεικονίζει το μέγεθος του μικτού κέρδους επί των πωλήσεων της εταιρείας ανέρχεται σε 27,56% για το 2020, 29,66% για το 2021, 18.39% για το 2022 και 15,68% για το 2023.   Από τις λογιστικές καταστάσεις συνάγεται ότι η εταιρεία  λειτουργεί ως ιδιωτική κερδοσκοπική εταιρεία και μόνο το συνδεδεμένο με αυτή Κέντρο Ερευνών Νοτιοανατολικής Ευρώπης (South East European Research Centre) που λειτουργεί από το 2004 είναι αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία. Το Διοικητικό Συμβούλιο του Kολλεγίου απαρτίζεται από τους Γεώργιο Στρατηγάκη, Φωτεινή Στρατηγάκη και Ιωάννη Βερβερίδη, ο οποίος είναι ο Πρόεδρος του City. Τα τρία αυτά άτομα καταλαμβάνουν αντίστοιχα τις θέσεις του Προέδρου, του μέλους καθώς και του μέλους με ιδιότητα του Διευθύνοντος Συμβούλου στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΝΠΠΕ.

ΝΠΠΕ. UNIC Athens

Όπως προκύπτει από την απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού στις 19 Απριλίου του 2024, το μητρικό Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας, ένας ιδιωτικός κερδοσκοπικός οργανισμός φορέας, από κοινού με την εταιρεία «Hellenic Healthcare Holding 3 (Cyprus) Limited»  κατέχουν τον έλεγχο δύο εταιρειών, της υπό σύστασης της εταιρείας «»University of Nicosia Greece Branch Medical Limited» και της κτηματομεσιτικής εταιρείας «Vanes Limited».  Τα ιδιωτικά νοσοκομεία Υγεία, Μητέρα, Metropolıtan General, Metropolitan Hospital στα οποία θα διεξάγεται μεγάλο μέρος της  κλινικής διδασκαλίας της Ιατρικής Σχολής του Παραρτήματος στην Αθήνα (UNIC Athens) είναι ενταγμένα στον όμιλο παροχής υπηρεσιών υγείας με την επωνυμία «Hellenic Healthcare Group (HHG)».  Ο όμιλος HHG δημιούργησε το 2021 την αστική μη-κερδοσκοπική εταιρεία Heal Academy (Healthcare Education and Advanced Learning Academy) - Ακαδημία Προηγμένης Εκπαίδευσης Επιστημών Υγείας-. Ο Παναγιώτης Σκανδαλάκης, ασκεί καθήκοντα Προέδρου της Επιστημονικής Επιτροπής της Heal Academy και πρόσφατα ορίστηκε και Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΝΠΕΕ. Σύμφωνα με δημοσιεύματα έχει επέλθει συμφωνία να αλλάξει το ιδιοκτησιακό καθεστώς του ομίλου HHG με την CVC Capital Partners να διατηρεί  μόνο το 35% από το 90% που κατείχε και την εταιρεία « Pure Health Holdings» με έδρα το Αμπου Ντάμπι να αποκτά το πλειοψηφικό πακέτο του 60%. Από τα παραπάνω γίνεται φανερό  ότι στη λειτουργία της Ιατρικής Σχολής του Παραρτήματος στην Αθήνα (UNIC Athens) καθώς και στην υλοποίηση του οράματος για την δημιουργία πανεπιστημιούπολης στο Ελληνικό θα συμμετέχουν ιδιωτικοί κερδοσκοπικοί οργανισμοί.

Το ερώτημα που τίθεται είναι πως το Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας που προσφέρει εκπαιδευτικές υπηρεσίες ανώτατης εκπαίδευσης στην Κύπρο ως κερδοσκοπικός οργανισμός θα καταφέρει να υλοποιήσει τις ίδιες υπηρεσίες στην Αθήνα ως μη-κυβερνητικός οργανισμός;  Χωρίς να μπορεί κάποιος να προεξοφλήσει αυτό το ενδεχόμενο, είναι αρκετά δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και οι συνεργαζόμενες εταιρείες θα πράξουν αντίθετα από το «DNA» τους.

ΝΠΕΕ. The University of Keele, Greece

Το Υπουργείο Παιδείας έδωσε άδεια για το ΝΠΠΕ με την επωνυμία “The University of Keele, Greece”.  Η αγγλόφωνη έκδοση της εφημερίδας Η Καθημερινή δημοσίευσε στις 29/8 ότι το Keele University θα συνεργαστεί με το Metropolitan College στη λειτουργία του  Παραρτήματος του Πανεπιστημίου στην Ελλάδα. Αποκαλυπτική επίσης είναι η ανακοίνωση που ανάρτησε στις 29 Αυγούστου το Μητροπολιτικό Κολλέγιο στην ιστοσελίδα του.  Η ανακοίνωση χαρακτηριστικά αναφέρει:  «Η μακροχρόνια κληρονομιά του Μητροπολιτικού αποτελεί τη βάση για την ίδρυση ενός νέου εκπαιδευτικού οργανισμού που πρωτοστατεί στις μεταρρυθμίσεις της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Με αξιοποίηση της εκτεταμένης εμπειρίας του στη Βρετανική διακρατική τριτοβάθμια εκπαίδευση, την περιφερειακή ανάπτυξη και την ακαδημαϊκή καινοτομία, το Μητροπολιτικό ηγείται αυτής της στρατηγικής πρωτοβουλίας.» Το Μητροπολιτικό Κολλέγιο εμπλέκεται στην υλοποίηση των προγραμμάτων του ΝΠΠΕ στην Αθήνα. Καθίσταται φανερή η εμπλοκή του Μητροπολιτικού Κολλεγίου, μιας ανώνυμης εταιρείας με Διοικητικό Συμβούλιο που συγκροτείται από τους Ροδόπουλο Κωνσταντίνο ως Πρόεδρο, Σταθόπουλο Νικόλαο ως Αντιπρόεδρο, και μέλη τους Dupuy Benjamin, Stroumbos Adrian Rafael Georges και την Διευθύνουσα Σύμβουλο Παρασκευοπούλου Χριστίνα. Ο Ροδόπουλος είναι ο πρώην ιδιοκτήτης του Μητροπολιτικού Κολλεγίου το οποίο πέρασε το 2023 στην ιδιοκτησία της εταιρείας επενδυτικών κεφαλαίων (fund) BC Partners. Οι Σταθόπουλος, Dupuy και Stroumbos είναι υψηλόβαθμα στελέχη της BC Partners με έδρα το Λονδίνο και η Παρασκευοπούλου είναι Διευθύνουσα Σύμβουλος της «Alphabet Education Μονοπρόσωπη Ανώνυμη Εταιρεία» στην οποία υπάγονται η «ΑΚΜΗ Μονοπρόσωπη Ανώνυμη Εκπαιδευτική Εταιρεία» και το «ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΟΛΛΕΓΙΟ Ανώνυμη Εκπαιδευτική Εταιρεία». Τα ίδια ακριβώς άτομα συμμετέχουν και στο νέο Διοικητικό Συμβούλιο του ΝΠΠΕ με προσθήκη του στελέχους της BC Partners, Blanca Ruiz Prada. Χωρίς την τελευταία, το Διοικητικό Συμβούλιο του ΝΠΠΕ είναι ακριβώς το ίδιο με αυτό του Μητροπολιτικού Κολλεγίου!

 Ως Κατακλείδα

Η παραπάνω ανάλυση από ένα άτομο που δεν διαθέτει εξειδικευμένες γνώσεις στη λογιστική και τα χρηματοοικονομικά, είναι μια πρώτη προσέγγιση  του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των 4 ΝΠΠΕ.  Εστίασα στο ιδιοκτησιακό καθεστώς γιατί αποτελεί κομβικό στοιχείο στη ταυτότητα και αποστολή των ΝΠΠΕ, δηλαδή να είναι όπως ορίζει ο νόμος «μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με αποκλειστικό σκοπό την παροχή υπηρεσιών ανώτατης εκπαίδευσης». Στην διατύπωση αυτή θα πρόσθετα τη φράση «για την ανάπτυξη του κοινωνικού συνόλου ή/και την βελτίωση του εκπαιδευτικού επιπέδου επιμέρους ομάδων της κοινωνίας».

Το ζητούμενο είναι αν ο Νόμος 5094/2024 και οι αποφάσεις αδειοδότησης σηματοδοτούν ένα νέο ξεκίνημα για την ιδιωτική εκπαίδευση ή απλώς συνιστούν νομικές και διοικητικές πράξεις για το βάπτισμα των «ιδιωτικών κολλεγίων και εταιρειών» σε «πανεπιστήμια». Ένας καλοπροαίρετος παρατηρητής θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι είμαστε ακόμα στην αρχή και θα χρειαστούν αρκετά χρόνια για να αποτιμήσουμε αν η λειτουργία και οι δράσεις των ΝΠΠΕ συμμορφώνονται ή όχι με τις επιταγές του νόμου. Ωστόσο, όπως υπαινίχθηκα σ’ αυτό το άρθρο, μόνο 1 από τα 4 ΝΠΠΕ πληροί τις προϋποθέσεις ιδιωτικού μη-κερδοσκοπικού εκπαιδευτικού οργανισμού.  Οι συνεργαζόμενοι φορείς όλων των υπόλοιπων ΝΠΠΕ είναι ιδιωτικοί και κερδοσκοπικοί.  Η μόνη συνάφεια που έχουν με τον μη-κερδοσκοπικό χαρακτήρα είναι ότι 2 από αυτούς έχουν δημιουργήσει αστικές μη-κερδοσκοπικές εταιρείες.   

Απορεί κανείς γιατί οι αξιολογητές της ΕΘ.Α.Α.Ε. και του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. δεν διερεύνησαν σε βάθος τη παράμετρο εκπλήρωσης του μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα από τα 4  ΝΠΕΕ. Αν αυτό το θέμα δεν ενέπιπτε στις αρμοδιότητες τους, μήπως θα ήταν σκόπιμο και επιβεβλημένο να εξεταστούν οι φάκελοι που κατέθεσαν τα 4 ΝΠΠΕ και από χρηματοοικονομικούς ελεγκτές που θα όριζε το κράτος;  Ποτέ δεν είναι αργά.

Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα

Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα

ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ για Εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ μόρια 2ης ξένης γλώσσας

Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς

Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 3/9

Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ 

Ακολουθήστε το Alfavita στo Google News Ακολουθήστε το Alfavita στo Viber