Η συρρίκνωση των μαθημάτων της Πολιτικής Παιδείας στην Α΄ τάξη του Λυκείου (2 ώρες) και η πλήρης αφαίρεση των μαθημάτων των Κοινωνικών Επιστημών από τις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου έχουν δημιουργήσει ένα ολοφάνερο πια μορφωτικό κενό.
Δεν πρόκειται για ένα συντεχνιακό αίτημα μιας ειδικότητας. Πρόκειται για την αφαίρεση ζωτικών μαθημάτων για την κοινοβουλευτική δημοκρατία, τη μορφωτική αποσύνδεση του σχολείου από τη δημόσια πολιτική σε κάθε έκφανση της (οικονομική, πολιτική, πολιτειακή), την πλήρη απουσία καλλιέργειας του συνταγματισμού ως τρόπου σκέψης των εφήβων, την αποξένωση του σχολείου από το χώρο των ιδεολογιών και της πολιτικής.
Πώς ιεραρχούνται οι αξίες στο δημόσιο βίο και την ιδιωτική ζωή; Πώς αντιμετωπίζεται η ψευδής είδηση (fake news); Πώς επιδρά η «μετα-αλήθεια» στη δημόσια σφαίρα, καθώς οι άνθρωποι φαίνεται ότι από μια θάλασσα πληροφοριών αποδέχονται συχνά εκείνο που τους αγγίζει συναισθηματικά, θέτοντας σε δεύτερη μοίρα τον έλεγχο του αν και κατά πόσο μπορεί είναι αληθινό. Τι σημαίνουν τα άρθρα του συντάγματος; Πώς μπορούν να περιοριστούν τα δικαιώματα των πολιτών για λόγους «δημοσίου συμφέροντος» και που χρησιμεύουν σε όλα αυτά οι συνταγματικοί και δικαστικοί «περιορισμοί των περιορισμών» της κρατικής εξουσίας;
Πόσες τέτοιες συζητήσεις άνοιξαν στις «σύγχρονες ψηφιακές τάξεις», την εποχή της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων κυκλοφορίας, και έμειναν χωρίς ουσιαστικό υλικό αναζήτησης της απάντησης, καθώς τέτοιο υλικό δεν υπάρχει πια στο περιεχόμενο του σχολείου;
Το μακρινό 1985, πανεπιστημιακοί και εκπαιδευτικοί στην Αγγλία προσπάθησαν να εισάγουν στα σχολεία την Παγκόσμια Εκπαίδευση (Global Education). Η Παγκόσμια Εκπαίδευση ήταν ένα διεπιστημονικό αντικείμενο στο οποίο η Ιστορία, η Γεωγραφία, οι Κοινωνικές Επιστήμες συναντιόνταν προκειμένου να δείξουν την σύνδεση των οικονομικών, πολιτικών, κοινωνικών και ιστορικών διεργασιών της ανθρωπότητας (παγκόσμια θέματα – πόλεμος και ειρήνη, αειφορία, πολυπολιτισμικότητα, ανθρώπινα δικαιώματα – πως διαμορφώνεται ο σύγχρονος κόσμος – πως να σχεδιάσουμε εναλλακτικά σενάρια για το μέλλον του πλανήτη). Ήταν μια γενικότερη παιδαγωγική έμπνευση εκείνης της εποχής που πλαισιωνόταν από προσπάθειες όπως του Ian Lister, στο πανεπιστήμιο του York, του Robin Richardson (Learning for Change in a World Society, 1979) και των John Fien και Rod Gerber (Teaching Geography for a Better World,1986).
Ο Άγγλος συντηρητικός φιλόσοφος Roger Scruton είχε επικρίνει την Παγκόσμια Εκπαίδευση σαν «κατήχηση» των μαθητών/ -τριών σε αριστερές και τριτοκοσμικές ιδέες (R. Scruton, World Studies: Education or Indoctrination?). Τρεις δεκαετίες μετά, η στάση της πλειοψηφίας των Άγγλων πολιτών στο δημοψήφισμα για την Ε.Ε. έδειξε ότι παρότι είχαν «σωθεί» από την «κατήχηση» στις «αριστερές ιδέες» της Παγκόσμιας Εκπαίδευσης, είχαν αφεθεί στους κήρυκες ενός συντηρητικού εθνικού απομονωτισμού, με στοιχεία αναπόλησης μιας φανταστικής «παλιάς καλής» Αγγλίας, στην οποία ζούσαν «μόνο Άγγλοι» και οι βιομηχανίες της έφτιαχναν «μόνο αγγλικά προϊόντα, αποκλειστικά από Άγγλους, για Άγγλους» (έκπληξη προκαλούσε, πριν από εικοσιπέντε περίπου χρόνια, το ότι σε συζητήσεις με μαθητές και μαθήτριες στην Αγγλία θεωρούσαν το τσάι αποκλειστικά αγγλικό προϊόν!!! Ακόμη και οι λεπτομέρειες, αν διαβαστούν με προσεκτικό και κριτικό μάτι, δείχνουν μια κατάσταση που «σιγοβράζει» και διαμορφώνεται…).
Οι πολιτικές στην εκπαίδευση – και όχι μόνο – έχουν και τα «απροσδόκητα αποτελέσματα» (unexpected effects). Μόνο που εμφανίζονται χρόνια μετά και είναι δύσκολο να αντιστραφούν.
Στη σύγχρονη Ελλάδα, που ο νεοναζισμός και οι θεωρίες συνωμοσίας της πολιτικής κατακλύζουν το διαδίκτυο, η Πολιτική Παιδεία και οι κοινωνικές επιστήμες είναι αναγκαίες στη λυκειακή βαθμίδα.
Είναι αναγκαίες, όχι μόνο ως αυτοτελή αντικείμενα αλλά και στη διεπιστημονική τους σύνδεση με την ιστορία, τη γεωγραφία, τη φυσική, τη χημεία και τη βιολογία. Το να πιστεύει κάποιος σήμερα ότι η γη μπορεί να είναι κούφια και να κατοικείται, «το Ολοκαύτωμα μπορεί και να μην έγινε», ο Χίτλερ ή ο Έλβις Πρίσλεϊ μπορεί να είναι ζωντανοί δεν πρέπει να διαβάζεται μόνο ως έλλειμα γνώσης και κριτικής σκέψης στη φυσική, τη χημεία, την ιστορία, τη γεωγραφία. Από πολιτική σκοπιά, αυτές οι απόψεις μπορούν να οδηγήσουν τα άτομα σε δράση ή ανοχή προς κατευθύνσεις που κλονίζουν τη δημοκρατία και απειλούν την ανθρωπότητα (αναλυτικά στο Deborah Lipstadt, Denying The Holocaust). Η ενεργή και κριτική πολιτότητα δεν εξαντλείται στη γνώση κάποιων νόμων ή αρμοδιοτήτων θεσμικών οργάνων. Δεν είναι μόνο η γνώση των ιδεολογιών που κινούνται στην πολιτική σφαίρα του σύγχρονου κόσμου. Είναι η δυνατότητα συναρμογής και αξιοποίησης συνολικά της σχολικής γνώσης στην ερμηνεία του κοινωνικού και πολιτικού κόσμου και των «λόγων» που εκφέρονται σε αυτόν.
Δεν είναι όμως, μόνο, η πολιτική ζωή που απαιτεί την εισαγωγή αυτών των μαθημάτων. Μια σειρά από ζητήματα ταυτότητας, σχέσεων στην εφηβεία, διαπροσωπικών αξιολογήσεων απασχολούν, πολλές φορές με τρόπο βασανιστικό, τους νέους και τις νέες μας. Όλα αυτά τα ζητήματα μπορούν να βρουν υλικό οργανωμένης συζήτησης και απαντήσεων στα μαθήματα των κοινωνικών επιστημών.
Κλείνοντας, το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι αν οι έφηβοι γίνουν «δεξιοί» ή «αριστεροί» πολίτες. Στην κοινοβουλευτική δημοκρατία, κάποιοι θα είναι δεξιοί, κάποιοι κεντρώοι και κάποιοι άλλοι αριστεροί. Απόλυτη ομοφωνία δεν υπάρχει, ούτε μπορεί να επιτευχθεί στη ζωή. Υπάρχει μόνο στα νεκροταφεία.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι οι έφηβοι να γίνουν «αδέξιοι» πολίτες – χωρίς γνώσεις και ικανότητες να ασκήσουν την ιδιότητα της πολιτότητας, σε κάθε περίσταση, προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος -, διότι τότε κινδυνεύει η δημοκρατία.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 8/5
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 8/5
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
