Alfavita Newsroom Του Ι. Ν. Μαρκόπουλου*
Ο κύριος Αντώνης Λιάκος έπραξε επίσης άριστα, επιδεικνύοντας την πρέπουσα για τη θέση του ευαισθησία, απαντώντας ουσιαστικά στο άρθρο μου «Περί εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων και αποκλεισμών» («Εφ.Συν.» 21/1/2016), στο οποίο σχολίαζα κριτικά κάποιες βασικές θέσεις της συνέντευξής του στην «Εφ.Συν.» (12/1/2016), για τον «Εθνικό Διάλογο για την Παιδεία» – και έρχεται τώρα να δώσει κάποιες χρήσιμες για τον διάλογο διευκρινίσεις των αρχικών βασικών του εκπαιδευτικών απόψεων, με το άρθρο του «Εξετάσεις και κοινωνική επιλογή» («Εφ.Συν.», 26/1/2016).
Πριν σχολιάσω, με λογικά -θέλω να πιστεύω- επιχειρήματα κάποιες βασικές επιμέρους θέσεις του, που διευκρινιστικότατα πλέον παρουσιάζει για τις εξετάσεις στα Πανεπιστήμια και την κοινωνική επιλογή, ας μου επιτραπούν δύο γενικότερης φύσεως σχόλια πάνω στο συγκεκριμένο αυτό άρθρο του.
▶ Κατά πρώτον, ο κύριος Λιάκος αποφεύγει πλήρως να απαντήσει στην κύρια βασική μου, λογικά και επιστημολογικά τεκμηριωμένη ένσταση –που τροφοδοτεί τους φόβους μου για «έναν συνολικότερα λανθασμένο ιδεολογικό προσανατολισμό, στην αναζήτηση του ρεαλιστικού του μοντέλου»– ότι «αποφαίνεται, κατά έναν ουδέτερο τρόπο και μπερδεύοντας την αιτία με τα αποτελέσματα, για την εμφάνιση της κρίσης και του κοινωνικού μετασχηματισμού».
Και είναι βασική η ένστασή μου αυτή, γιατί βέβαια «η κρίση δεν είναι το αποτέλεσμα του κοινωνικού μετασχηματισμού που αλλάζει την τεχνολογία κ.λπ.», όπως διατείνεται ο Λιάκος.
«Αντιθέτως [...] η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη της τεχνολογίας είναι αυτή που αποτελεί [...] μία από τις κύριες γενεσιουργούς αιτίες του κοινωνικού μετασχηματισμού και της κρίσης».
Και πιστεύω ότι είναι πράγματι σημαντικό, για να μπορέσουμε να κάνουμε τις απαραίτητες εκ-παιδευτικές μεταρρυθμίσεις –δίχως «κοινωνικούς διαχωρισμούς» ή «κοινωνικές επιλογές»– να μη βλέπουμε το κάρο να είναι δεμένο πριν από το άλογο.
▶ Κατά δεύτερον, ο κύριος Λιάκος μιλάει πλέον στον τίτλο του άρθρου του για «κοινωνική επιλογή», αποφεύγοντας, και μέσα στο κείμενο μάλιστα, όσο μπορεί, τη χρήση του ατυχούς όρου «κοινωνικός διαχωρισμός».
Προφανώς, και οι εξετάσεις είναι μια μορφή κοινωνικής διαλογής, όπως υποστηρίζει, αλλά είναι άλλης φύσεως διαλογή, από αυτήν που σε αρκετές χώρες στο εξωτερικό θα «υποστούν» οι νέοι άνθρωποι, ως μια μορφή εκπαιδευτικής ευγονικής.
Και ας έρθω τώρα στην πρώτη διευκρινιστική του θέση.
Αναφερόμενος, λοιπόν, στο μέχρι σήμερα υπάρχον σύστημα των Πανελληνίων Εξετάσεων και συγκρίνοντάς το με την κοινωνική επιλογή που από πολύ νωρίς γίνεται σε άλλες χώρες, ο κύριος Λιάκος σωστά -κατά τη γνώμη μου- αποφαίνεται ότι το δεύτερο σύστημα, αυτό που στη συνέντευξή του το είχε χαρακτηρίσει «κοινωνικό διαχωρισμό», είναι μεν «αποτελεσματικό», δεν είναι όμως «δίκαιο».
Και μέχρι εδώ δεν μπορεί παρά να συμφωνήσει κανείς.
Γνωρίζοντας, όμως, τις εκσυγχρονιστικές θέσεις του κυρίου προέδρου της Επιτροπής Εθνικού Διαλόγου για την Παιδεία (αλλά και για άλλα εθνικής φύσεως θέματα, στα οποία δεν θα ήθελα να αναφερθώ εδώ), περί ρεαλιστικών και αποτελεσματικών μεταρρυθμίσεων στην κατεύθυνση ενός έξυπνου σχολείου, για να το εκφράσω γενικότερα, και θεωρώντας ότι υπάρχει μια ιδεολογική ασάφεια, αναφορικά με το ζήτημα αυτό των κοινωνικών διαχωρισμών ή επιλογών, ομολογώ ότι η παραπάνω αντιδιαστολή αποτελεσματικού και άδικου συστήματος, έστω και με την prima facie κατηγορηματική -από μέρους του- καταδίκη της αδικίας, που επιτελείται με την κοινωνική επιλογή, έρχεται λίγο και εξασθενεί, στο δικό μου τουλάχιστον μυαλό.
Λέει επίσης στην πρώτη του διευκρίνιση ο κύριος Λιάκος ότι όσον αφορά το υπάρχον στη χώρα μας εξεταστικό σύστημα, «πράγματι εδώ δεν επιβάλλεται επίσημα από τα πάνω ένας διαχωρισμός, αλλά εκ των πραγμάτων. Ενα μεγάλο μέρος των παιδιών, και μάλιστα με σαφέστατα κοινωνικά χαρακτηριστικά, κατευθύνεται προς τα επαγγελματικά λύκεια και τις ιδιωτικές επαγγελματικές και τεχνικές σχολές.
Τι αντιμετωπίζει εκεί; Την πίσω αυλή του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Αποφεύγει, επομένως, το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα το κοινωνικό απαρτχάιντ; Κάθε άλλο!».
Μα, κύριε Λιάκο, δύο παραγράφους πιο πάνω, στο κείμενό σας, εκεί που μιλάτε για το τι γίνεται σε άλλες χώρες, που εφαρμόζουν την κοινωνική επιλογή, το μεγάλο αυτό μέρος των παιδιών, στο οποίο μόλις αναφερθήκατε, θα είχε έτσι κι αλλιώς -όπως κι εσείς υποστηρίζετε- εξαρχής διαχωριστεί, στις χώρες αυτές, προερχόμενο «από στερημένες οικογένειες και περιοχές».
Αρα, στο δικό μας σύστημα, τα παιδιά αυτά θα είχαν περισσότερες δυνατότητες να σωθούν, σε ένα δεύτερο, χρονικά, στάδιο δικιάς τους προσπάθειας, που δεν θα την απέκλειε μία έξωθεν αντιδημοκρατικά επεμβαίνουσα αρχή.
Και βέβαια, στην περίπτωσή μας, ο αριθμός των παιδιών που αντιμετωπίζουν «την πίσω αυλή του εκπαιδευτικού μας συστήματος» είναι πολύ πιο μικρός, σε αντίθεση με την άλλη περίπτωση, αυτή της κοινωνικής επιλογής, όπου όλα αυτά τα παιδιά θα αποκλείονταν εξαρχής στην πίσω αυλή.
Εδώ δεν πρέπει να μας διαφεύγουν -κατά τη γνώμη μου- δύο πολύ βασικά στοιχεία, ένα μερικό και ιδιαίτερο και ένα γενικότερο.
Το πρώτο είναι ότι, σε σύγκριση με όλες τις άλλες -βόρειες κυρίως- χώρες, η ελληνική οικογένεια, υπό την ευρύτερη -για μας- έννοιά της, δίνει ιδιαίτερη σημασία στην είσοδο των παιδιών της στις ανώτερες και ανώτατες, κυρίως, σχολές, και θα κάνει όποια οικονομική θυσία απαιτείται για να το επιτύχει.
Ετσι, οποιοσδήποτε πρόωρος διαχωρισμός θα στερούσε από τα νέα αυτά παιδιά –κατά έναν άδικα τρόπο, που σε τελευταία ανάλυση, κοινωνιολογικά, δεν είναι ούτε καν αποτελεσματικός– αυτή τη σημαντική για το μέλλον τους δυνατότητα.
Το δεύτερο βασικό στοιχείο, που έχει και γενικότερη κοινωνικοπολιτική σημασία, έχει να κάνει με την κοινωνική δικαιοσύνη ενάντια στο ανθρωποφάγο νεοφιλελεύθερο σύστημα που διαφεντεύει καταστροφικά τον πλανήτη.
Κι αν ακόμη, για οποιονδήποτε σοβαρό λόγο αποδεχόμασταν τον κοινωνικό διαχωρισμό, που ισχύει σε πολλές άλλες χώρες (και εδώ υπάρχουν αναλογίες με τις διάφορες, αποδεκτές κατά τα άλλα αξιολογήσεις), ποιος θα εμπιστευόταν σε ένα επικυρίαρχο σύστημα ανθρώπινης εκμετάλλευσης και εξαθλίωσης, αλλά και πλανητικής καταστροφής, να γίνει ο ρυθμιστής αυτών των διαχωρισμών ή επιλογών;
Κλείνοντας, να πω ότι συμφωνώ με πολλές θέσεις του κυρίου Λιάκου –αύξηση της κινητικότητας των νέων παιδιών, απελευθέρωση σχολών, «επαναθεμελίωση της τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης κ.ά.» (χωρίς βέβαια να ξεχνάμε την απαίτηση για σημαντικότατη επίσης στήριξη των ανθρωπιστικών σπουδών)– αν και, όπως ήδη έχω αναφέρει, η υλοποίησή τους δεν είναι διόλου ανεξάρτητη από το ιδεολογικό πλαίσιο στο οποίο θα επιλέξουν ο ίδιος και η επιτροπή να κινηθούν. Και έχω την εντύπωση ότι το πλαίσιο αυτό δεν είναι εντελώς ξεκάθαρο και προς τη σωστή κατεύθυνση, στο σύνολό του.
*Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τεχνοεπιστήμης στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών του ΠΤΔΕ του ΑΠΘ
Πηγή: efsyn.gr
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 11/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
