Ο πυρήνας της ευρωζώνης παρουσιάζει ρωγμές

Η κρίση της ευρωζώνης μπορεί να εισέρχεται στην τρίτη φάση της. Στο πρώτο στάδιο, ξεκινώντας από την άνοιξη του 2008, η κρίση του Βόρειου Ατλαντικού πέρασε από τις Ηνωμένες Πολιτείες στην ευρωζώνη. Οι τράπεζες της ευρωζώνης τέθηκαν υπό πίεση, και οι εντάσεις αυξήθηκαν διατραπεζικά.

 

Στο δεύτερο στάδιο, αρχής γενομένης από την άνοιξη του 2009, η κρίση εξαπλώθηε στα κράτη, καθώς οι επενδυτές ανησυχούσαν όλο και περισσότερο ότι τα δεσμά τραπεζών και δημόσιων οικονομικών θα κατέληγαν σε συνολική κατάρρευση. Με τη σειρά τους, τα κράτη αδυναμούσαν να στηρίξουν τις τράπεζες, που εμφανίζονταν όλο και πιο αβέβαιες - τράπεζες και κυβερνήσεις εμπλέχτηκαν σε ένα θανατηφόρο φαινομενικά εναγκαλισμό.

 

Κατά τη διάρκεια της κρίσης, έχει θεωρηθεί ευρέως - τουλάχιστον μέχρι τώρα - ότι ο πυρήνας της ευρωζώνης θα παραμείνει ισχυρός, και θα συνεχίσει να υπογράφει τις επιταγές για τις προβληματικές χώρες και τράπεζες της περιφέρειας. Η υπόθεση αυτή φαίνεται λογική. Μια Ευρώπη δύο ταχυτήτων είναι πια κάτι το φυσιολογικό.

 

Ειδικότερα, η Γερμανία βρισκόταν σε καλύτερη μοίρα από όλους. Μετά από τις ισχυρές επιδόσεις το 2010, το ΑΕΠ της Γερμανίας υπερέβη τα προ της κρίσης επίπεδα από τις αρχές του 2011. Πράγματι, δεδομένων των εντυπωσιακών επιδόσεων στα επίπεδα απασχόλησης της Γερμανίας, φαινόταν ότι ένα νέο Wirtschaftswunder ήταν στα σκαριά.

 

Στη συνέχεια, συνέβη κάτι ανεπαίσθητο - στην αρχή τουλάχιστον. Οι ΗΠΑ - παρά την ιστορικά αργή επιστροφή τους στην ομαλότητα – πέρασαν μπροστά από τη Γερμανία. Αν ξεπεράσουν το θέμα του δημοσιονομικού γκρεμού και του όριου χρέους, οι ΗΠΑ μπορεί να συνεχίσουν στην πορεία μιας βιώσιμης ανάκαμψης. Μετά την απότομη συρρίκνωση της γερμανικής οικονομίας κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2012, το ερώτημα για τη χώρα σήμερα είναι αν μπορεί να αποφύγει μια 'τεχνική' ύφεση (δύο συνεχόμενα τρίμηνα οικονομικής συρρίκνωσης).

 

Η Ευρώπη δεν έχει τη δική της μηχανή ανάπτυξης. Η γερμανική ανάκαμψη ήταν ισχυρή, επειδή αρχικά το παγκόσμιο εμπόριο αυξήθηκε ραγδαία μετά από μια απότομη πτώση. Η τότε ακόρεστη όρεξη της Κίνας για γερμανικά αυτοκίνητα και μηχανές παρείχε την απαραίτητη ώθηση, ακόμη και όταν οι παραδοσιακοί εμπορικοί εταίροι της Γερμανίας στην Ευρώπη περνούσαν δύσκολα.

 

Από τότε, όμως, η κινεζική αύξηση της ζήτησης έχει επιβραδυνθεί, και οι ευρωπαϊκοί εμπορικοί εταίροι της Γερμανίας είναι σε ακόμα πιο βαθιά προβλήματα. Η δημοσιονομική λιτότητα στην περιφέρεια απαιτεί περικοπή στις εισαγωγές. Ως εκ τούτου, οι χώρες που εξάγουν προς την περιφέρεια πρέπει να περιορίσουν τις δικές τους εισαγωγές - και το πρόβλημα μεταδίδεται παντού. Αυτοί οι εμπορικοί δεσμοί προκαλούν τις ευρωπαϊκές οικονομίες να σύρουν η μια την άλλη προς τα κάτω, και ο υπόλοιπος κόσμος αισθάνεται τις επιπτώσεις.

 

Οι φτωχές προοπτικές της ολλανδικής οικονομίας είναι εξίσου ανησυχητικές. Η Ολλανδία είναι η δεύτερη μετά τη Γερμανία σε όγκο πιστώσεων προς της περιφέρεια της ευρωζώνης σύμφωνα με το σύστημα Target 2, και είναι ο μεγαλύτερος πιστωτής της περιφέρειας σε κατά κεφαλήν όρους.

 

Οι οικονομικές προβλέψεις συνεχίζουν να υπόσχονται ότι η ανάπτυξη θα κάνει και πάλι την εμφάνιση της. Τα πράγματα θα αρχίσουν να βελτιώνονται κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2013, μας λένε. Αλλά το ιστορικό αυτής της ανάκαμψης έχει αποθαρρύνει αναλυτές αλλά και πολίτες. Στο βιβλίο του, ο Αμερικανός στατιστικολόγος Nate Silver λέει ότι οι μετεωρολόγοι πέφτουν έξω περισσότερο όταν έρχονται αντιμέτωποι με φαινόμενα δεν έχουν συναντήσει στο παρελθόν. Αυτό ζούμε τώρα.

 

Τον Απρίλιο του 2010, το World Economic Outlook του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου προέβλεπε 1,8% ετήσια αύξηση του ΑΕΠ στη Γερμανία και στην Ολλανδία για το 2013. Τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, το ΔΝΤ μείωσε την πρόβλεψή του 2013 για ανάπτυξη στη Γερμανία στο 0,9% και στο 0,4% για την Ολλανδία. Και, μόλις δύο μήνες αργότερα, οι κεντρικές τράπεζες των δύο χωρών αναφέρουν ότι ακόμη και αυτές οι μειωμένες προσδοκίες παραμένουν μάλλον πολύ αισιόδοξες. Ποιος λοιπόν μπορεί να πείσει ότι το δεύτερο εξάμηνο του 2013, θα φέρει περισσότερη ελπίδα και ανάταση;

 

Η ευρωπαϊκή διαδικασία διαχείρισης κρίσεων έχει ως αρχή τη φράση της θρυλικής ηρωίδας Scarlett O'Hara «αύριο θα είναι μια καλύτερη μέρα.» Παρά το γεγονός ότι όλοι γνωρίζουν ότι η αναβολή απλά καθιστά το πρόβλημα μεγαλύτερο, θα μπορούσαν να εξακολουθούν να πιστεύουν ότι πάντα θα υπάρχει μια σταθερή γραμμή άμυνας. Αυτό μπορεί τώρα να αλλάζει.

 

Το τρίτο στάδιο της κρίσης στην ευρωζώνη θα φτάσει όταν η οικονομική δύναμη του πυρήνα θα είναι και αυτή υπό αμφισβήτηση. Οι αμφιβολίες υπονομεύουν την αξιοπιστία του δικτύου ασφαλείας που στηρίζει την ευρωπαϊκή περιφέρεια. Μια λύση για την κρίση της ευρωζώνης που βασίζεται στη Γερμανία υπήρξε πάντα πολιτικά αβέβαιη. Μπορεί σύντομα να καταστεί και οικονομικώς αστήρικτη.

 

 Sofokleous10