Μαρία Δούση Αφού αφιέρωσε επτά χρόνια στην προσπάθεια να αποτρέψει ένα καταστροφικό μέλλον από υπερ-εξελιγμένη τεχνητή νοημοσύνη —και κατέληξε στο συμπέρασμα πως «δεν ήταν δυνατόν να τη σταματήσει»— ο μαθηματικός Tsvi Benson-Tilsen αποφάσισε να αλλάξει ριζικά προσανατολισμό. Σήμερα, ασχολείται με κάτι που θεωρεί πολύ πιο ελπιδοφόρο: την ενίσχυση της ανθρώπινης νοημοσύνης, μέσω της γενετικής.
«Η διαίσθησή μου λέει ότι είναι μια από τις μεγαλύτερες ελπίδες μας», λέει χαρακτηριστικά ο Benson-Tilsen, συνιδρυτής του Berkeley Genomics Project, ενός μη κερδοσκοπικού φορέα που υποστηρίζει την έρευνα για “εξυπνότερους ανθρώπους” – με στόχο να προλάβουν, ίσως, τα λάθη της ίδιας της ανθρωπότητας.
Πολυτελή προξενιά και πανάκριβα τεστ για έξυπνα παιδιά
Η νέα τάση, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως «τεχνολογικός ευγονισμός», έχει ήδη ισχυρή παρουσία στη Silicon Valley, όπου τα τεστ IQ όχι μόνο ενθαρρύνονται, αλλά ενσωματώνονται πλέον στην επιλογή εμβρύων μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης. Οι υποψήφιοι γονείς φτάνουν να πληρώνουν μέχρι και 50.000 δολάρια για εξειδικευμένες γενετικές υπηρεσίες, εστιάζοντας όχι μόνο στην υγεία, αλλά και στις γνωστικές δυνατότητες των μελλοντικών παιδιών τους.
Την ίδια ώρα, επαγγελματίες «προξενητές» χτίζουν σχέσεις ανάμεσα σε επιτυχημένους τεχνοκράτες και υποψήφιους συντρόφους, με στόχο –μεταξύ άλλων– και την απόκτηση απογόνων με «ισχυρό γενετικό προφίλ». «Αυτή τη στιγμή έχω έναν, δύο, τρεις διευθύνοντες συμβούλους τεχνολογίας και όλοι τους προτιμούν το Ivy League», λέει η Jennifer Donnelly, προξενήτρα που χρεώνει έως και 500.000 δολάρια.
Οι ιδέες αυτές αντικατοπτρίζουν βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις στη Silicon Valley σχετικά με την αξία της εξυπνάδας ως προϋπόθεση επιτυχίας. Όπως λέει ο στατιστικός γενετιστής Sasha Gusev:
«Νομίζω ότι έχουν την αντίληψη ότι είναι έξυπνοι και επιτυχημένοι και ότι αξίζουν να βρίσκονται εκεί που βρίσκονται επειδή έχουν καλά γονίδια. Τώρα έχουν ένα εργαλείο όπου πιστεύουν ότι μπορούν να κάνουν το ίδιο πράγμα και στα παιδιά τους, σωστά;»
Έξυπνα μωρά κατά της τεχνητής νοημοσύνης
Η «γοητεία του IQ» εκδηλώνεται σε πολλαπλά επίπεδα. Ο Stephen Hsu, συνιδρυτής της Genomic Prediction, μιλά ανοιχτά για ένα «οικοσύστημα» πλούσιων και ορθολογιστών στο Μπέρκλεϊ που ζητούν ρητά να γνωρίζουν το IQ των εμβρύων τους πριν επιλέξουν για εξωσωματική. «Υπάρχει πλέον ένα ολόκληρο οικοσύστημα από συνήθως εξαιρετικά πλούσιους ανθρώπους ή ορθολογιστές που έχουν εμμονή με τη νοημοσύνη...», τονίζει.
Ο Kian Sadeghi, ιδρυτής της Nucleus Genomics, συνοψίζει τη νοοτροπία της περιοχής:
«Η Silicon Valley λατρεύει το IQ».
Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χώρο —όπως η Nucleus Genomics και η Herasight— προσφέρουν πλέον πολυγονιδιακά τεστ με στόχο να εντοπίσουν τα έμβρυα που φέρουν δείκτες υψηλής νοημοσύνης. Οι υπηρεσίες τους κοστίζουν από 6.000 έως και 50.000 δολάρια, ανάλογα με το βάθος των αναλύσεων.
Ζευγάρια όπως οι Simone και Malcolm Collins, υποστηρικτές του «προναταλιστικού κινήματος» που προωθεί την αύξηση των γεννήσεων, έχουν ήδη χρησιμοποιήσει τέτοια τεστ. Έχουν αποκτήσει τέσσερα παιδιά μέσω εξωσωματικής και επέλεξαν το έμβρυο της τρέχουσας εγκυμοσύνης με βάση δύο βασικά κριτήρια:
Χαμηλό γενετικό κίνδυνο για καρκίνο
Πολύ υψηλή βαθμολογία πιθανού IQ
«Απλώς σκεφτήκαμε ότι αυτό ήταν το πιο ωραίο πράγμα», δηλώνει η Simone Collins.
Οι ηθικές ανησυχίες πληθαίνουν
Η πρακτική προκαλεί ανησυχία στους ειδικούς. Ο Hank Greely από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ προειδοποιεί:
«Είναι δίκαιο; Αυτό είναι κάτι για το οποίο πολλοί άνθρωποι ανησυχούν… Είναι μια σπουδαία πλοκή επιστημονικής φαντασίας: Οι πλούσιοι δημιουργούν μια γενετική υπερκατάσταση που καταλαμβάνει την εξουσία και οι υπόλοιποι είμαστε προλετάριοι».
Ο καθηγητής Shai Carmi, ειδικός στη γενετική πρόβλεψη IQ, τονίζει πως οι τρέχουσες μέθοδοι εξηγούν μόλις το 5-10% των διαφορών στη γνωστική ικανότητα. Το πρακτικό αποτέλεσμα; Ακόμα και με επιλογή βασισμένη σε τεστ, οι γονείς ίσως καταφέρουν να «κερδίσουν» μόλις 3-4 μονάδες IQ.
«Δεν πρόκειται να είναι κάτι που θα κάνει το παιδί σας θαύμα», σημειώνει.
Αλλά ακόμα και αυτές οι μονάδες, για κάποιους, αρκούν. Ζευγάρια στην περιοχή Bay Area επιλέγουν την εξωσωματική γονιμοποίηση όχι για λόγους υπογονιμότητας, αλλά για να αυξήσουν τις πιθανότητες να αποκτήσουν παιδιά που θα είναι υγιή, και, ενδεχομένως, εξαιρετικά έξυπνα. Και το κάνουν συνειδητά, με την ελπίδα ότι τα παιδιά τους θα λύσουν «τα μεγάλα προβλήματα του κόσμου».
Όμως, όπως προειδοποιούν οι ειδικοί, η γενετική παρέμβαση δεν είναι χωρίς ρίσκο: τα χαρακτηριστικά που συνδέονται με υψηλό IQ μπορεί να φέρουν μαζί και ανεπιθύμητες ιδιότητες.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 18/8
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
