Ευαγγελία Ασημακοπούλου Η πρόσφατη, διαμεσολαβημένη από το Κατάρ, εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ και Ιράν ήρθε «σε μια ιδανική στιγμή» για τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπ. Νετανιάχου. Μετά από 12 ημέρες έντονων συγκρούσεων, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε με θριαμβευτικό ύφος την πλήρη κατάπαυση πυρός. Όμως ήδη αργότερα εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του ότι και οι δύο πλευρές παραβίασαν τη συμφωνία, σχολιάζοντας πως «το Ισραήλ, αμέσως μόλις κάναμε συμφωνία, έριξε όσες βόμβες δεν έχω ξαναδεί».
Με άλλα λόγια, ο μεσολαβημένος τερματισμός των εχθροπραξιών ανακουφίζει τον Νετανιάχου σε ό,τι αφορά τα "εν οίκω", καθώς του επιτρέπει να παρουσιάσει μια φαινομενική επιτυχία, ακόμη και αν αυτή αμφισβητείται από την πραγματικότητα, και παράλληλα να περιορίσει την ορατότητα των πιέσεων που δεχόταν από το εσωτερικό του κράτους του μετά το μακροχρόνιο και δαπανηρό μέτωπο με τη Χαμάς στη Γάζα.
Το «βαρύ» τίμημα των συγκρούσεων
Με δεδομένο ότι η σύγκρουση Ισραήλ–Ιράν βρισκόταν σε πλήρη κλιμάκωση, οι αμυντικές δαπάνες εκτοξεύτηκαν στα ύψη. Ειδικοί εκτιμούν ότι μόνο το κόστος αναχαίτισης ιρανικών πυραύλων φθάνει τα 200 εκατ. δολάρια ανά ημέρα, με το σύστημα Iron Dome, David’s Sling και Arrow 3 να «καταπίνουν» τεράστιους πόρους. Συνολικά, ένας πόλεμο διάρκειας περίπου ενό μήνα θα μπορούσε να στοιχίσει στο Ισραήλ έως και 12 δις δολάρια.
Η εκτίμηση αυτή συμφωνεί με εκθέσεις που αναφέρουν ότι σε ένα μήνα εντατικών επιχειρήσεων οι συνολικές δαπάνες θα αγγίξουν παρόμοια μεγέθη. Για παράδειγμα, σε μια σύντομη «καταμέτρηση»:
Κάθε αναχαίτιση με το σύστημα David’s Sling κοστίζει περίπου 700.000 δολ. και με το Arrow 3 έως 4 εκατ. δολ.
Μια ώρα πτήσης μαχητικού F-35 κοστίζει περίπου 10.000 δολάρια.
Αν η σύγκρουση είχε διαρκέσει μήνες, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι το κόστος θα υπερέβαινε τα 10–12 δισ. δολάρια το μήνα.
Σε αυτό το σκηνικό, η καθημερινή οικονομική αιμορραγία ήταν τεράστια. Ακόμη και εάν η εκεχειρία δεν διαρκούσε πάνω από δύο εβδομάδες, όπως συνέβη, αυτό σημαίνει ότι μόνο η αντιπυραυλική άμυνα κόστισε περίπου 2,4 δισεκατομμύρια δολάρια. Πρόκειται για μια πίεση που σίγουρα λαμβάνει υπόψη του το πολιτικό επιτελείο του Νετανιάχου, καθώς ένα παρατεταμένο μέτωπο θα έβαζε το Ισραήλ σε δεινή δημοσιονομική θέση. Παράλληλα, η επιβάρυνση αυτή εντείνει τον διεθνή προβληματισμό για τη βιωσιμότητα της στρατηγικής του Ισραήλ έναντι του Ιράν.
Το αφήγημα «κερδίσαμε και τελειώσαμε το πυρηνικό Ιράν»
Σε πολιτικό επίπεδο, ο Νετανιάχου προσπάθησε να «πουλήσει» στη κοινή γνώμη ότι το Ισραήλ επιβλήθηκε και ότι απέτρεψε μόνιμα το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Σε θριαμβευτικό τόνο, ο ίδιος δήλωσε ότι η σύγκρουση συνιστά «ιστορική νίκη» για το Τελ Αβίβ, τονίζοντας πως «το Ιράν δεν θα καταφέρει να αποκτήσει πυρηνικά». Η ρητορική αυτή συνδέεται ευθέως με την διάθεση που έχει επιδείξει να εμφανίσει την παρούσα κρίση ως προσωπική του επιτυχία. Ωστόσο, ακόμη και στο εσωτερικό του Ισραήλ ανακύπτουν εύλογες αμφιβολίες. Ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, αντιστράτηγος Εγιάλ Ζαμίρ, τόνισε ότι ο πόλεμος «επέτρεψε να επιβραδυνθεί για πολλά χρόνια το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης», αλλά προειδοποίησε ότι η εκστρατεία κατά του Ιράν «δεν έχει τελειώσει».
Με άλλα λόγια, οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι αποδέχονται πως απλά μετατόπισαν το πυρηνικό πρόβλημα, δεν το εξάλειψαν. Παράλληλα, δημοσιογραφικές αναφορές επισημαίνουν ότι στο τέλος της εκεχειρίας το Ιράν φέρεται να διατήρησε το πλαίσιο επαναδιαπραγμάτευσης για το πυρηνικό του πρόγραμμα.
Έτσι, το ερώτημα «πραγματικά πόσο έχει τελειώσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν;» παραμένει αναπάντητο, εγείροντας σκεπτικισμό και ανάλογες ανησυχίες στην ισραηλινή κοινή γνώμη και τα ΜΜΕ.
Ο πόλεμος στη Γάζα και οι επιπτώσεις για τον Νετανιάχου
Εν τω μεταξύ, ο μακροχρόνιος πόλεμος του Ισραήλ με τη Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας συνεχίζει να βαραίνει πολιτικά τον Νετανιάχου. Έπειτα από περίπου 90 εβδομάδες πολεμικών επιχειρήσεων (περίπου 635 ημέρες), οι συνθήκες στη Γάζα είναι δραματικές. Χιλιάδες πολίτες έχουν σκοτωθεί ή εκδιωχθεί από τα σπίτια τους, ενώ διεθνείς οργανισμοί, ακόμη και εκπρόσωποι του ΟΗΕ, έχουν χρησιμοποιήσει όρους όπως «γενοκτονία» για να περιγράψουν τις εξελίξεις.
Στη χώρα έχει αναπτυχθεί ένα κλίμα έντονου διχασμού και κρίσης αξιοπιστίας. Επιχειρήσεις που διενεργήθηκαν στο όνομα της ασφάλειας αντιμετωπίζουν κατηγορίες για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εγκλήματα πολέμου, ενώ οργανώσεις έχουν καταγγείλει τη «στρατιωτικοποίηση» της ανθρωπιστικής βοήθειας και τη «γενοκτονική κερδοσκοπία» επί των δοκιμαζόμενων Γάζαίων.
Όπως επισημαίνει στην «Κ» ο Ισραηλινός αναλυτής Ντάνιελ Λέβι, είναι απαράδεκτο οι παγκόσμιες αρχές να ανέχονται το «μάντρωμα ανθρώπων σε επιλεγμένες περιοχές».
Παρά την τεράστια αναστάτωση που προκάλεσε η ανατίναξη των ισραηλινών επιχειρήσεων στη Γάζα, η Χαμάς παραμένει ενεργή. Σύμφωνα με εκθέσεις του ισραηλινού Γενικού Επιτελείου και του διεθνούς Τύπου, η Χαμάς διατηρεί ακόμη περίπου 40.000 μαχητές, σχεδόν τον ίδιο αριθμό με αυτόν πριν από την αιματηρή επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023.
Διαθέτει σημαντικά αποθέματα πυραύλων, ένα εκτεταμένο δίκτυο τούνελ (υπόγειες στοές) και συγκεντρωμένους πυρήνες μαχητών. Με άλλα λόγια, ο στρατηγικός στόχος «αποδόμηση της Χαμάς» παραμένει πολύ μακριά. Η οργάνωση όχι μόνο υφίσταται, αλλά συνεχίζει να μάχεται, ακόμη και αν οι απώλειές της είναι μεγάλες. Παράλληλα, καθημερινά νεκροί ισραηλινοί στρατιώτες εξακολουθούν να ανασύρονται από το έδαφος της Γάζας. Οι περίπου 150 όμηροι που κρατούσε η Χαμάς εξακολουθούν να είναι φυλακισμένοι, δημιουργώντας ένα προσωπικό και πολιτικό βάρος στο εσωτερικό του Ισραήλ και μεγάλη πίεση στον ίδιο τον Μπ. Νετανιάχου.
Στο πολιτικό πεδίο, η μακρόσυρτη κρίση της Γάζας έχει επιδεινώσει τη θέση του Νετανιάχου. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί Ισραηλινοί επικριτές, ακόμα και στελέχη του συνασπισμού του, τον κατηγορούν ότι θυσιάζει σκοπούς (όπως την ασφάλεια των ομήρων ή ακόμα και του λαού) για να παραμείνει στην εξουσία. Όπως παρατήρησε ο ίδιος ο Λέβι, «η πρώτη του αγωνία είναι πώς θα μείνει στην πρωθυπουργία» και να αποτραπούν πρόωρες εκλογές.
Ουσιαστικά, ενώ ο Νετανιάχου προσπαθούσε να καλλιεργήσει στο κοινό ότι ο πόλεμος της Γάζας θα συντελέσει στο «τέλος της απειλής», η πραγματικότητα τον φέρνει αντιμέτωπο με το εντελώς αντίθετο αποτέλεσμα. Εν μέσω διεθνούς κατακραυγής για τις επιχειρήσεις στη Γάζα και με τη Χαμάς να αντέχει, ο ίδιος επιχείρησε μέσω του Ιράν να ενισχύσει την εικόνα του ότι «κέρδισε», για να στηριχθεί στο εσωτερικό.
Φωνές υπέρ συμφωνίας με τη Χαμάς
Μέσα σε αυτή την αδιέξοδη κατάσταση, ορισμένοι έμπειροι διαπραγματευτές προτείνουν να κλείσει επιτέλους και το μέτωπο της Γάζας μέσω διαλόγου. Ο ισραηλινός Γκέρσον Μπάσκιν, παλιός διαπραγματευτής που βοήθησε την απελευθέρωση ομήρων το 2011, υπενθυμίζει ότι δεν έχει απαντήσει το ερώτημα του τι θα συμβεί μετά τον πόλεμο στη Γάζα. Όπως τόνισε πρόσφατα, «όσο ο ισραηλινός στρατός παραμένει στη Γάζα, η Χαμάς θα παραμένει στην εξουσία», και το πρόβλημα επιδεινώνεται από την έλλειψη σχεδίου για τη μέρα μετά τη σύγκρουση. Με άλλα λόγια, κατά τον Μπάσκιν οι μακροπρόθεσμες λύσεις απαιτούν στρατηγική αποχώρηση και πως ο ισραηλινός στρατός πρέπει να επανεξετάσει τη φύλαξη των συνόρων «από τα σύνορα», όχι μέσα στην κατεχόμενη Γάζα.
Η παραμονή Ισραηλινών δυνάμεων, όπως λέει ο Γ. Μπάσκιν, τροφοδοτεί τους νέους στρατολόγους της Χαμάς και διατηρεί τις ένοπλες συγκρούσεις.
Υπό αυτό το πρίσμα, ο Μπάσκιν και άλλοι αναλυτές αφήνουν να εννοηθεί ότι ήρθε η ώρα να εξεταστεί το ενδεχόμενο συνολικής εκεχειρίας, με ανταλλαγές ομήρων και παράλληλες παραχωρήσεις, ώστε να σταματήσει ο αιματηρός κύκλος. Ωστόσο, τέτοιες προτάσεις εμπεριέχουν σοβαρούς πολιτικούς κινδύνους για τον Νετανιάχου. Αν η παγκόσμια κοινή γνώμη και πάλι εστιάσει στη Γάζα, θα αναζωπυρωθεί η κριτική κατά των πρακτικών του Ισραήλ και κυρίως θα τονίσει τις ανεπίλυτες αντιφάσεις των στοχεύσεων της κυβέρνησης. Από τη μια υπόσχεση εξάλειψης της Χαμάς και λύσεις για τη τύχη των ομήρων αμφότερων των δύο πλευρών, από την άλλη αμφιλεγόμενες στρατιωτικές μεθοδεύσεις και διαιωνιζόμενη κατοχή.
Σε κάθε περίπτωση, η εκεχειρία με το Ιράν έφερε προσωρινή ανακούφιση, επιτρέποντας στον Νετανιάχου να εμφανιστεί ως «νικητής» απέναντι σε ένα άλλο «εχθρό», τη στιγμή που παλαιά ζητήματα παραμένουν ανοικτά. Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο Λέβι, ο ισραηλινός πρωθυπουργός είναι ευνοημένος από την εσωστρεφή λογική ότι «έχουμε επιβραδύνει το πυρηνικό Ιράν», ενώ την ίδια στιγμή η γενοκτονία στη Γάζα συνεχίζει να στοιχειώνει την πολιτική πραγματικότητα και την εικόνα του Ισραήλ διεθνώς.
Πηγές: san.com, english.elpais.com, democracynow.org, kathimerini.gr
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Μισθοί +118€ από Ιανουάριο: Μεγάλη ανατροπή για χιλιάδες εργαζόμενους
750 ευρώ σε 170.000 πολίτες - Πάρτε τα με μια μόνο αίτηση και όλα εξα αποστάσεως μέσω golearn
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 25/6
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
