«Πού θάψατε τη γυναίκα μου;» Ηταν τα πρώτα λόγια, δυνατά σαν χαστούκι, ενός ναυαγού πρόσφυγα στην Κάρυστο, είκοσι χρόνια πριν. Ηταν ο τελευταίος ναυαγός που έβλεπα ως δικηγόρος οργάνωσης στο πλαίσιο αποστολής με σκοπό τη νομική του αρωγή. Περίμενα από κείνον ό,τι ρωτούσαν όλοι οι προηγούμενοι άντρες ναυαγοί: «Πότε θα βγάλω χαρτιά, τι θα κάνω στην Ελλάδα;». Και ακολούθησε η δεύτερη ερώτησή του: «Την έπλυναν με κρασί, της έβαλαν σάβανο, τη μοιρολόγησαν;». Οσο κι αν το έψαξα, ποτέ δεν βρέθηκε έστω το σημείο ταφής της.
Το πιο πιθανό, μου είπαν από το Λιμεναρχείο, ήταν να είχε ταφεί κάπου στο νεκροταφείο της Χαλκίδας, χωρίς μνήμα, χωρίς ένδειξη, χωρίς τιμές. Τον ξαναείδα τυχαία στην Αθήνα, στην Πανεπιστημίου, κάμποσες μέρες αργότερα, με άλλους συμπατριώτες του. Με ρώτησε, το ίδιο χαροκαμένος, τα ίδια πράγματα, στα γαλλικά του Mαγκρέμπ. Δεν πέρασε ποτέ από το γραφείο της οργάνωσης για βοήθεια. Θεωρούσε τον εαυτό του υπαίτιο που πήρε τη γυναίκα του μαζί του με σκοπό να κάνει παιδί με τη βοήθεια των γιατρών. Η πεθερά της τής έλεγε «γυναίκα χωρίς παιδιά, δέντρο χωρίς καρπούς».
Τώρα που η Πύλος δεν είναι πλέον είδηση, δεν βρίσκω καμία αναφορά για τους νεκρούς της, πέραν των όσων ειπώθηκαν για ταυτοποίηση στο νεκροταφείο του Σχιστού. Σκέφτομαι τα καθημερινά ναυάγια, τους πνιγμούς και τους θανάτους στον Εβρο και στα ορεινά σύνορα. Τους συγγενείς, που έρχονταν στην οργάνωση όπου δούλευα, με φωτογραφίες των αγαπημένων τους προσώπων που χάθηκαν και δεν βρέθηκαν ποτέ.
Πού είναι αυτή η κοινότητα των ανθρώπων που θα τους κλάψει, θα τους πλύνει, θα τους ψάλει και θα τους τιμήσει, όπως αξίζει στους νεκρούς; Ακόμα και για τους εχθρούς στην αρχαιότητα –και όχι μόνον– η ταφή με τιμές ήταν δεδομένη. Ακουγα συχνά-πυκνά ανατριχιαστικούς χαρακτηρισμούς στην τηλεόραση γι’ αυτούς, άταφους ακόμα, και σκεφτόμουν την αντίστιξη με τις καθημερινές τότε ανταποκρίσεις των εξοδίων ακουλουθιών των σκοτωμένων στα Τέμπη.
Πού είναι αυτή η κοινότητα που θα συμπαρασταθεί στους θλιμμένους, στους ζωντανούς; Αυτούς που βλέπω καθημερινά, αποστερημένους από κάθε ίχνος αξιοπρέπειας, θύματα βίας σε «κέντρα υποδοχής» ή άστεγους στους δρόμους, ζωντανούς-νεκρούς; Πού είναι αυτή η κοινότητα, με τους πανάρχαιους εθιμικούς κώδικες, κοινούς σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες, που θα συνδεθεί μεταξύ της και θα πράξει αυτά που την ενώνουν από τότε που υπάρχει; Την τιμή στους νεκρούς, την αξιοπρέπεια στους ζωντανούς.
*Δικηγόρος
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Η πιο εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών στην Ελλάδα σε 2 ημέρες στα χέρια σου - Δίνεις από το σπίτι σου
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 18/12
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
