Alfavita Newsroom Πηγή: toperiodiko.gr
Μετάφραση: Κώστας Φουρίκος
Ο χρυσός των Λάνιστερ έχει τελειώσει. Οι τραπεζίτες είναι ανυπόμονοι. Το φεουδαρχικό σύστημα σεξ-και-εξουσίας του Westeros πνέει τα λοίσθια. Η επανάσταση είναι σίγουρα αναπόφευκτη;
O γνωστός οικονομολόγος – δημοσιογράφος, Paul Mason, αρθρογραφεί στη Guardian με μία ανατρεπτική ανάλυση μίας από τις πιο επιτυχημένες, γνωστές και συναρπαστικές τηλεοπτικές σειρές των τελευταίων χρόνων :
Οι ελίτ βρίσκονται σε δύσκολη θέση, οι πηγές του πλούτου τους έχουν εξαντληθεί, οι κοινωνίες τους έχουν δεχτεί εξωτερική επίθεση από τρελούς φανατικούς - ενώ,στο εσωτερικό, οι μάζες βρίσκονται στα πρόθυρα ανοιχτής εξέγερσης. Όχι, δεν είναι η ευρωζώνη – είναι το Westeros, ο μυθικός τόπος όπου εξελίσσεται το γνωστό Game of Thrones.
Ήταν o JRR Tolkien, ο πατέρας της επιστημονικής φαντασίας, ο οποίος συνόψισε την έλξη ενός είδους που έχει γίνει, τα τελευταία 60 χρόνια, κυρίαρχος στη σύγχρονη κουλτούρα:
«Ένας Δευτερεύων Κόσμος εντός του οποίου μπορούν να εισέλθουν τόσο ο σχεδιαστής όσο και ο θεατής, με σκοπό να ικανοποιήσουν τις αισθήσεις τους κατά τη διάρκεια της παραμονής τους εντός του.»
Όμως γιατί τόσοι πολλοί από αυτούς τους δευτερεύοντες κόσμους επιχειρούν να αποτυπώσουν την κρίση της φεουδαρχικής εποχής; φεουδαρχία στην κρίση; Από τον Τόλκιν και τον CS Lewis, μέχρι τους interstellar (διαστρικούς) κατασκευαστές κόσμων όπως ο Frank Herbert του Dune, και το ίδιο το Game of Thrones, οι πιο επιτυχημένoι φανταστικοί κόσμοι δεν επικαλούνται μόνο τα προφανή κακώς κείμενα της φεουδαρχίας – τους βασιλιάδες, τα βασανιστήρια, τις δίκες δια μονομαχίας – αλλά την πραγματική της κρίση (στμ: ως οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό σύστημα).
Στη σύγχρονη φανταστική μυθιστοριογραφία υπάρχει πάντα μια κρίση του συστήματος: τόσο στην οικονομική τάξη όσο και στις «αύρες» της εξουσίας – της μαγείας- που απορρέει από αυτή. Υπάρχει, στη θεωρία της λογοτεχνίας, ακόμη και ένας τεχνικός όρος για αυτό το κρίσιμο σημείο: ο όρος «thinning» (= αραίωση ή αποψίλωση) [στμ: «thinning», αραίωση, αποψίλωση χρησιμοποιείται κυρίως στη γεωπονική επιστήμη για την περιγραφή της διαδικασίας μείωσης, αφαίρεσης ενός σημαντικού μέρους (αλλά όχι του όλου) της ποσότητας κάποιων συγκεκριμένων φυτών, ώστε να υπάρξει χώρος για την καλλιέργεια άλλων.] Στην Εγκυκλοπαίδεια της Φαντασίας, μάλιστα που έχουν φτιάξει οι John Clute και John Grant ορίζουν ως thinning, «τη συνεχή απειλή της παρακμής», της αποδυνάμωσης του υπάρχοντος status, που συνοδεύεται από ένα διάχυτο πένθος και την αίσθηση της αδικίας στον κόσμο.
Καθώς το Westeros προετοιμάζεται σκληρά για την πέμπτη του σεζόν (μαζί με τα καλογυμνασμένα και αποτριχωμένα σώματα των ηρώων του) η διαδικασία του thinning καλά κρατεί. Από τη μία στον πολιτισμένο κόσμο εισβάλλει ο παγωμένος βορράς, από την άλλη μια εξέγερση των σκλάβων λαμβάνει χώρα πέρα από τη θάλασσα.
Υπάρχει βέβαια μία ακόμη πιο «συστημική» καταστροφή που στέκεται απειλητικά πάνω από την οικονομία του Westeros. Η κυρίαρχη, «κυβερνώσα» οικογένεια των Λάνιστερ έχει εξασφαλίσει τον πλούτο της, κατέχοντας το μεγαλύτερο κομμάτι των ορυχείων χρυσού του φανταστικού αυτού κόσμου. Τα νομίσματα στο Westeros είναι τριών ειδών (και αντίστοιχων μετάλλων) : χρυσά, ασημένια και χάλκινα. Η αξία του κάθε είδους είναι ανάλογη του μετάλλου που περιέχουν.
Το πρόβλημα είναι, όπως μαθαίνουμε από την βόμβα που έριξε στην τέταρτη σεζόν το μεγάλο κεφάλι των Λάνιστερ, ο Τάιγουιν, ότι, «τα ορυχεία δεν έχουν βγάλει καθόλου χρυσό εδώ και τρία χρόνια!» Ακόμη χειρότερα οι Lannisters χρωστούν πολλά χρήματα σε κάτι που ονομάζεται Σιδερένια Τράπεζα. «Όλοι μας ζούμε στη σκιά της», λέει ο Tywin, «αλλά κανείς μας δεν το γνωρίζει. Δεν μπορείς να τρέξεις από αυτούς, δεν μπορείς να τους εξαπατήσεις και δεν μπορείς να τους επηρεάσεις με δικαιολογίες. Αν τους χρωστάς χρήματα, και δεν θέλεις να καταρρεύσεις, θα τους ξεπληρώσεις».
Αν αυτό μας ακούγεται πολύ σαν την περίπτωση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αυτό συμβαίνει ακριβώς επειδή η τρέχουσα αντιπαράθεση τους αναπαράγει το συνταρακτικό γεγονός της αλλαγής εξουσίας που έλαβε χώρα προς το τέλος της φεουδαρχικής περιόδου: Τα τεράστια χρέη που είχαν συσσωρευτεί σε ένα διεφθαρμένο σύστημα πατρωνίας, του οποίου οι πραγματικές πηγές του πλούτου είχαν στερέψει, ήταν αυτά που στο τέλος το κατέστρεψαν.
Εάν εφαρμόσουμε τον ιστορικό υλισμό στον κόσμο του Westeros, η πλοκή της 5ης και 6ης σεζόν καθίσταται δυνατό να προβλεφθεί. Αυτό που συνέβη με την φεουδαρχία, όταν οι βασιλιάδες βρέθηκαν πιο αδύναμοι και εξαρτημένοι από τους τραπεζίτες ήταν να προσπαθήσουν αρχικά να επιλύσουν το πρόβλημά τους με αδιαμεσολάβητη επίδειξη της ισχύος, της εξουσίας τους. Στην πραγματική ζωή ο βασιλιάς Edward (ο Τρίτος), είχε κρατήσει τους Ιταλούς τραπεζίτες του, κλειδωμένους στον Πύργο του Λονδίνου, έως ότου αυτοί σβήσουν τα χρέη του.
Όμως τελικά η δύναμη του εμπορίου άρχισε να συμπιέζει την εξουσία των βασιλιάδων. Και η φεουδαρχία έδωσε τελικά τη θέση της σε ένα άλλο σύστημα, τον καπιταλισμό που βασίζεται σε εμπόρους, τραπεζίτες, αποικιοκρατική λεηλασία και δουλεμπόριο. Μαζί του προέκυψε το χάρτινο νόμισμα, όπως επίσης και ένα πολύπλοκο τραπεζικό σύστημα ικανό να επιλύει προβλήματα όπως το να στερεύει το ορυχείο χρυσού που έχεις στην κατοχή σου.
Αλλά για να συμβεί αυτό χρειάζεται κανείς το κράτος δικαίου. Χρειάζεται η εξουσία των βασιλέων να υπαχθεί σε ένα καινούριο συνταγματικό δίκαιο. Χρειάζεται και ένας ηθικός κώδικας που να επιβάλλεται στις επιχειρήσεις, στο εμπόριο και στην οικογενειακή ζωή. Αλλά αυτό δεν μπορεί να συμβεί στο Westeros, όπου ο τρόπος ζωής της ελίτ είναι συνώνυμος με τους βιασμούς, τις λεηλασίες, τις αυθαίρετες δολοφονίες, τα βασανιστήρια και το αχαλίνωτο, ψυχαγωγικό σεξ.
Αυτό λοιπόν που χρειάζεται το Westeros δεν είναι μια εισβολή λυκανθρώπων από τον παγωμένο Βορρά, αλλά η άφιξη ενός νέου είδους ανθρώπου: ενός νέου είδους ανθρώπων ντυμένων στα μαύρα, με λευκά δαντελένια κολάρα, αυστηρά πρόσωπα και μια αποστροφή προς το σεξ και το ποτό. Με μια λέξη, το Westeros χρειάζεται τους καπιταλιστές – όπως αυτούς που μας κοιτάζουν με αποδοκιμασία και γεμάτοι πουριτανισμό στα ολλανδικά πορτρέτα του 17ου αιώνα. Αυτοί οι άνθρωποι θα πρέπει, όπως στην Ολλανδική Δημοκρατία και τον Αγγλικό εμφύλιο πόλεμο, να ξεκινήσουν μια επανάσταση.
Υπάρχει λόγος που τα σενάρια της φανταστικής μυθιστοριογραφίας αποτυπώνουν συχνά την έπαρση της φεουδαρχίας, που βρίσκεται διαρκώς σε κρίση, αλλά ποτέ δεν ανατρέπεται. Συγκροτούν έτσι το ιδανικό τοπίο δραματοποίησης των κρυφών επιθυμιών των ανθρώπων που ζουν στον σύγχρονο καπιταλισμό.
Η γενιά του Τόλκιν – σημαδεμένη από το βιομηχανικής κλίμακας πολεμοχαρές κλίμα – αναζητούσε με λαχτάρα τις αξίες του ηρωισμού και της συμπόνιας που σχετίζονταν με την κατά πρόσωπο καταπολέμηση του χτες . Για τον William Morris, του οποίου το ουτοπικό σοσιαλιστικό μυθιστόρημα Νέα από το Πουθενά (News from Nowhere) πραγματοποιείται σε ένα οιονεί-μεσαιωνικό τοπίο, η λαχτάρα αφορούσε την δεξιοτεχνία, την τέχνη, τα όμορφα μεμονωμένα αντικείμενα – αφορούσε την απόδραση από τον βίαιο, κτηνώδη χαρακτήρα της πρωτόφαντης μαζικής βιομηχανικής παραγωγής.
Οι ιστορικοί του μέλλοντος, όταν θα κοιτάξουν πίσω και θα παρατηρήσουν την απίστευτη δημοτικότητα του Game of Thrones, δεν θα έχουν μεγάλο πρόβλημα να αποκρυπτογραφήσουν τις εσωτερικές επιθυμίες της γενιάς που έχει εθιστεί σε αυτό. Αυτές είναι: «όλα τα παραπάνω» συν η πολυγαμία.
Παγιδευμένοι σε ένα σύστημα που βασίζεται στην λογική της οικονομίας, όλοι θέλουμε την εξουσία τη δύναμη, να είμαστε κάτι μεγαλύτερο από το όριο της πιστωτικής μας κάρτας, ή της εργασιακής μας λειτουργίας. Κανείς που κάθεται στο σπίτι βλέποντας αυτές τις σειρές δεν φαντασιώνεται ότι είναι η απλή σκλάβος, ο αγρότης ή η νεαρή υπηρέτρια. Καλούμαστε να φαντασιωθούμε ότι είμαστε ένας από τους χαρακτήρες της πρώτης γραμμής: Η Daenerys Targaryen, μια όμορφη γυναίκα με εξημερωμένους δράκους, ή ο -αδύνατον να σκοτωθεί- , σκληρός και ωραίος άντρας, που ακούει στο όνομα Jon Snow.
Όσον αφορά την εξήγηση της ανταπόκριση που βρίσκει τελευταία στο κοινό η διαρκής ροπή της φανταστικής μυθιστοριογραφίας προς το είδος του σοφτ πορνό, ο κλήρος πέφτει στην επιστήμη της ψυχολογίας. Το μόνο που η πολιτική οικονομία μπορεί να κάνει είναι να να αναδείξει τις αντιφάσεις και πού αυτές οδηγούν.
Επομένως κάποια στιγμή στην πέμπτη ή στην έκτη σεζόν, μπορώ να προβλέψω ότι οι Lannisters θα πέσουν, όπως έπεσαν στην πραγματική ζωή οι φεουδάρχες, εκτός αν ανακαλύψουν κάποιο μέχρι πρότινος άγνωστο έδαφος, γεμάτο χρυσό και ανθρώπους που θα μπορούν εύκολα να σκοτώσουν, όπως ακριβώς έκανε και η ισπανική μοναρχία έκανε κατά τη διάρκεια της κρίσης της φεουδαρχίας στον πραγματικό κόσμο.
Γράψου στο Newsletter του Carrefour και κέρδισε δωροεπιταγές αξίας 2.000€
Υπήρξε ανέκαθεν ένα μυστήριο ως προς το αν υπάρχει κάποια χώρα πέρα από τη θάλασσα και προς τα δυτικά του Westeros. Η υποψία μου είναι αυτή: Μια τέτοια χώρα μάλλον πρέπει να υπάρχει και ίσως κάποιος, σύντομα, αναχωρήσει για να την βρει.
Ο Paul Mason είναι οικονομικός συντάκτης του Channel 4 News. Ακολουθήστε τον στο @paulmasonnews
Guardian | Μετάφραση, επιμέλεια : Κώστας Φουρίκος
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
